Mikelanxhelo Antonioni

Mikelanxhelo Antonioni (italisht: Michelangelo Antonioni) ishte një regjisor italian, i konsideruar si një nga kineastët më të mëdhenj në historinë e kinemasë.

Mikelanxhelo Antonioni Michelangelo Antonioni
Antonioni.
U lind në	29 shtator 1912 Ferrara, Itali.
Vdiq	30 korrik 2007 Romë, Itali.
Profesioni	regjisor skenar producent montazhier shkrimtar
Vite aktiviteti	1950-2006
Vepra të shquara	Lista e plotë

Jeta

Michelanxhelo Antonioni lindi në Ferrara më 29 shtator 1912. Në vitin 1935 u diplomua për Ekonomi dhe Tregti në Universitetin e Bolonjës. Për ta afruar me botën e argëtimit është një grup miqsh, me të cilët krijon një shoqëri studentore që vë në skenë disa nga tekstet e tij, Pirandello, Ibsen, Cechov; Ndërkohë ai u bë pronar i rubrikës së filmit të gazetës Ferrara, “Corriere Padano” dhe filloi të xhironte një film të shkurtër mbi çmendurinë në azilin e Ferrarës, por menaxhimi i pacientëve ishte i vështirë dhe ky projekt nuk mbaroi.

Në vitin 1940 u transferua në Romë, ku u bë redaktor i revistës "Kinema", por nuk qëndroi shumë, për shkak të mosmarrëveshjeve politike me sekretarin e drejtorit Vittorio Mussolini, djali i dytë i Duçes; u regjistrua në Qendrën Eksperimentale të Kinematografisë, por ndoqi vetëm një semestër sepse e thirrën për shërbim në ushtri. Gjatë shërbimit të tij ushtarak mori pjesë në hartimin e filmit Një pilot kthehet (Un pilota ritorna) të Roberto Rosselinit dhe në vitin 1942 lidh një kontratë me Scalera Film, e cila e punësoi si skenarist dhe asistent regjisor të Enrico Fulchignoni në filmin Dy Foskarët (I due Foscari). Gjatë realizimit të këtij filmi ai bën miqësi me operatorin e moshuar Ubaldo Arata, i cili e inkurajon të kryejë eksperimente të pazakonta për zakonet e kohës, si p.sh. përdorimi i lenteve me kënd të gjerë edhe në pamje nga afër për të patur në fokus sfondin, ose fotografimi i ngjyrës së bardhë ashtu siç është, në vend të përdorimit të ngjyrosjeve rozë ose të verdha.

Arata e vlerëson aq shumë asistentin e ri të regjisorit saqë nxit Scalerën ta dërgojë në Francë si bashkëregjisor i Marcel Carne, një prej regjisorëve më të rëndësishëm francezë të asaj kohe, për bashkëprodhimin italo-francez Vizitorët e mbrëmjes (Les visiteurs de soir). Për ta bërë këtë, Antonioni, ende në ushtri, arrin të marrë një licencë të jashtëzakonshme gjashtëmujore; megjithatë ishte periudha e pushtimit italian në Francë dhe Carne e priti keq dhe për më tepër u detyrua të kthehej në Itali para përfundimit të punës, sepse po i mbaronte patenta dhe mund të akuzohej për dezertim.

Lufta e Dytë Botërore dhe fillimet e Neorealizmit

Në këtë periudhë, megjithë vështirësitë e mëdha të vendit, që po përballej me luftën, Antonioni arrin të xhirojë filmin e tij të parë të shkurtër Njerëzit e Po (Gente del Po). Mjedisi i filmit ishte ai që njihte dhe donte më mirë, por vëmendja e tij përqendrohet te burrat, jo te vendet dhe gjërat. Përqendrohej mbi jetën dhe ndjenjat e tyre. Puna përfundimtare, megjithatë, nuk do të jetë ajo e dëshiruara: lufta e detyron Antonionin të lërë xhirimet të papërfunduara dhe të braktisë pjesët që kishte xhiruar, të cilat do të përkeqësoheshin; vetëm në vitin 1947 do të montohej materiali i mbetur.

Dokumentarë të tjerë vijojnë: një në 1948 N. U. - Nettezza urbana që fiton Shiritin e Argjendtë dhe tre në 1949: Gënjeshtra dashurie (L'amorosa menzogna), një dokumentar mbi yjet e fotonovelave, një temë që zhvillohet më tej kur shkruan temën e Shehu i Bardhë (Lo sceicco bianco), krijuar dy vjet më vonë jo nga ai por nga Fellini; Supersticioni (Superstizione), xhiruar në Camerino, në rajonin Marke, mbi praktikat e magjisë; Shtatë kallama, një fustan (Sette canne, un vestito), duke treguar sesi krijohet një pëlhurë me fije artificiale dhe mënyrën për ti marrë ato duke filluar nga shufrat e kallamve.

Në vitin 1950, falë ndërmjetësimit të një miku që e bëri të gjente një producent, Antonioni përfundon Kronikë e një dashurie (Cronaca di un amore), filmi i tij i parë artistik. Në vitet në të cilat kinemaja neorealiste është e interesuar kryesisht për tema të tilla si paslufta dhe varfëria, Antonioni ka guximin të dalë nga modelet dhe tendencat e përsëritura: filmi i tij është një dramë dashurie në një ambient borgjez të lartë, duke shfaqur dhe transformimin e thellë që po pësonte Italia në ato vite. Shpërndarja e filmit ndërpritet pas disa muajsh për shkak të falimentimit të kompanisë që e shpërndan, por gjithsesi puna vihet re; madje edhe me kritikat negative ndaj temës dhe dialogëve, regjisori njihet si dikush që ka forcë të madhe figurative dhe mprehtësi analitike.

Në vitin 1952, Antonioni xhiron Të mposhturit (I vinti), me synimin që ta rrëfente në tre episode, një në Francë, një në Angli dhe një në Itali, tre krime të kryera nga të rinjtë, por pa e rënduar rrëfimin me tema moraliste dhe katolike, të kundërtën e asaj që kërkonin prodhuesit. Me këto pretendime bie ndesh laiciteti i regjisorit dhe kompromiset e arritura me vështirësi nuk kënaqin askënd. Filmi rezulton i ndërprerë, edhe për shkak të shkurtimeve të censurës, e cila deformon episodin italian, për shak se dy protagonistët janë homoseksualë.

Tashmë gjatë realizimit të episodeve franceze dhe angleze të filmit, Suso Cecchi d 'Amico përgatit skenarin për Zonja pa kamelia (La signora senza camelie). Antonioni fillon ta xhirojë menjëherë pasi mbaron punën për I vinti: kështu e nis me pak entuziazëm dhe bindje. Veç kësaj, subjekti i filmit u ndërtua duke u menduar për Lollobrigida, e cila megjithatë largohet pas vetëm një dite xhirimesh dhe zëvendësohet nga Lucia Bosè, e cila nuk i përshtatet personazhit që luan. Kjo e detyron Antonionin të bëjë ndryshime në rrjedhën e punimeve dhe filmi, i lindur si vepër satirike, bëhet dramatik; fillon të mos shkojë mirë, dhe është i pasuksesshëm.

Pjesërisht për shkak të këtij dështimi, pjesërisht për shkak të miqësisë që e lidh atë me Marco Ferrerin i cili po xhiron filmin episodik Amore in città, Antonioni pranon të xhirojë episodin Tentativa për vetëvrasje. Kjo pjesë është e prerë shumë, sepse ishte më e gjatë se sa parashikohej, por edhe nëse mbetet vetëm esencialja, tashmë mund të konsiderohet si pararendës i filmave investigativë.

Pas dy vitesh pa marrë asnjë propozim, në 1955 xhiron Shoqet (Le Amiche), bazuar në tregimin e shkurtër të Çesare Pavese Midis grave të vetmuara, që ka si temë gruan dhe introspeksionin, duke marrë një sukses të mirë tregtar.

Kinemaja personale

Më në fund në 1957 ai bëri Ulërima (Il grido), për temën e të cilit kujdeset shumë. Suksesi fillestar është i pakët, si me publikun ashtu edhe me kritikën italiane, të cilët e konsiderojnë atë një film fragmentar, të ftohtë dhe formalist; por në Francë dëgjohet një britmë mbështetjeje për këtë kryevepër, dhe një pjesë e këtij entuziazmi më në fund arrin në Itali.

Edhe krijimi i Aventura (L'avventura), është i prekur për shkak të problemeve ekonomike; kur u prezantua në Festivalin e Filmit në Kanë në vitin 1960, publiku e fishkëlleu, por kritikët e mbrojtën krejtësisht, dhe çmimet dhe suksesi tregtar nuk vonuan.

Falë këtyrengjarjeve, krijimi i filmit të tij të ri, Nata (La Notte) është më në fund më i lehtë. Edhe një herë Antonioni flet për krizën e një çifti, duke të folur në fakt për një krizë më të thellë sociale; dhe përsëri filmi pat sukses.

E njëjta gjë vlen edhe për Eklipsi (L'eclisse), një film që u adhurua menjëherë në Japoni; dhe në 1964 për Shkretëtira e Kuqe (Deserto rosso), filmi i parë me ngjyra i Antonionit, dhe filmi i parë që trajton problemet që lidhen me ekologjinë.

Aventura, Nata, Eklipsi, Shkretëtira e Kuqe, të gjitha të interpretuara nga partnerja e tij e atëhershme Monica Vitti, përbëjnë tetralogjinë e ndjenjave, ose më mirë të rrugëtimit analitik nëpërmes sëmundjes së ndjenjave, sipas fjalëve të vetë regjisorit. Këta filma e shenjtërojnë Antonionin në mesin e dhjetë regjisorëve më të rëndësishëm në botë dhe i japin atij një kontratë për tre filma me Metro Goldwin Mayer.

Epoka e udhëtimeve

Filmi i parë i huaj, i xhiruar në Londër, daton në vitin 1966: Blow Up, suksesi më i madh komercial.

Filmi i dytë i huaj, Zabriskie Point, konsiderohet si një film kundër Amerikës, dhe si i tillë i bojkotuar, megjithëse përmban disa nga sekuencat më të bukura dhe më të veçanta të xhiruara nga regjisori; vetëm vite më vonë poezia do të vlerësohet.

Në vitin 1972 Antonioni kthehet në origjinën e tij dhe xhiron një tjetër dokumentar, Chung Kuo, Kinë (Chung Kuo, Cina), këtë herë në Kinë. Synimet janë të mira, regjisori flet për Kinën me dashuri: por edhe ky film kundërshtohet dhe për qeverinë kineze Antonioni bëhet armik.

Në Amerikë, në vitin 1974, u realizua filmi i tretë për MGM: Pasagjeri (The Passenger), i famshëm për sekuencën finale spektakolare të xhiruar me një aparat fotografik të veçantë.

Misteri i Oberwald-it (Il mistero di Oberwald) mund të konsiderohet shembulli i parë i kinemasë elektronike në histori: falë një mjeti të quajtur korrektor ngjyrash për Antonionin, është e mundur që të pikturohen kornizat, duke ndryshuar ose hequr ngjyrat sipas efektit psikologjik që ai dëshiron të ngjallë.

Nga 1982-shi është Identifikimi i një gruaje (Identificazione di una donna), në të cilin për herë të parë Antonioni firmos i vetëm montazhin, i cili rezulton nervoz dhe i paskrupullt.

Sëmundja dhe rikthimi në kinema

Për disa vite, teksa priste të realizojë disa projekte për të cilat interesohet shumë, Antonioni shkruan tregime të shkurtra për Il corriere della Sera dhe pikturon kuadre shumë të vogla që më pas do të prezantohen në koleksionin "Le montagne incantate" gjatë filmit të Venecias në 1983, dhe aktualisht janë të ekspozuara në Muzeun "Michelangelo Antonioni" të Ferrarës. Për regjisorin, piktura dhe shkrimi nuk janë operacione të jashtme për kinemanë, por më tepër një "shikim i thelluar".

Gjithashtu në 1983 ai xhiroi për Raitre Kthimi në Lisca Bianca (Ritorno a Lisca Bianca), një dokumentar i shkurtër me ngjyra mbi vendet aktuale të filmit Aventura.

Në vitin 1985 ai pësoi një goditje në tru. Sëmundja e privon atë nga të folurit dhe e detyron të hipë në një karrige me rrota. Pas një periudhe pasiviteti të detyruar në 1989, Antonioni kthehet në punë, falë ndihmës profesionale të gruas së tij Enrica: materiali i xhiruar në 1977, në Indi në një festival fetar e lejon atë të prezantojë në Kanë, si pjesë e Projektit Antonioni, dokumentarin Kumbha Mela.

Më pas vijnë dokumentarë të tjerë: në vitin 1990, në Romë, për serialin 12 regjizorë në 12 qytete (12 registi per 12 città), në 1992-shin Noto, Mandorli, Vulcano, Stromboli, Carnevale dhe në 1997-tën Siçilia (Sicilia).

Dhjetë vjet pas goditjes në tru, në 1994, Antonioni më në fund u kthye në filmin artistik me Përtej reve (Al di là delle nuvole). Filmi përbëhet nga katër episode, për katër histori dashurie të vendosura në qytete të ndryshme. Filmi është realizuar me bashkëpunimin e admiruesit të tij të madh Wim Wenders.

Çmimi i Akademisë për arritje jetësore (Çmim Karriere) i jepet në vitin 1995, viti i njëqindvjetorit të kinemasë.

Në vitin 2004 është dokumentari Shikimi i Mikelanxhelos (Lo sguardo di Michelangelo), protagonist i të cilit është edhe ai, së bashku me Moisiun e Mikelanxhelo Buonarrotit.

Në vitin 2005 ai realizoi filmin me episode Eros, nga të cilët episodi Filli i rrezikshëm i gjërave (Il filo pericoloso delle cose), shkruar nga Tonino Guerra, është xhiruar nga Antonioni; pjesët e tjera nga Wong Kar-wai dhe Steven Soderbergh. Kënga në film është shkruar nga Caetano Veloso si një dedikim për Antonionin.