Nikoloz Baratashvili

Princi Nikoloz "Tato" Baratashvili, një poet gjeorgjian, ishte një ndër pionierët e parë të kombëtarizmit modern në lidhje me romantizmin evropian dhe shënoi ardhjen e "evropianizmit" në letërsinë gjeorgjiane. Me një talent të rrallë dhe shpirtin romantik, ai u bë simbol i lartë i romantizmit gjeorgjian. Edhe pse jetoi për një kohë të shkurtër, Baratashvili la pas një trashëgimi të vogël, por e rëndësishme letrare, duke përfshirë më pak se dyzet poezi të shkurtra, një poemë të gjatë dhe disa letra private.Për shkak të talentit të tij të jashtëzakonshëm dhe ndikimit të thellë që ai pati në poezinë gjeorgjiane, ai u quajt "Bajroni Gjeorgjian". Ky epitet i jep vlerë romantizmit dhe ndjenjave të fuqishme që Baratashvili shprehu në poezitë e tij. Siç Bajroni ishte simbol i romantizmit evropian, Baratashvili u bë simbol i lartë i romantizmit gjeorgjian, duke e frymëzuar dhe ndikuar shumë poetët e mëvonshëm.Edhe pse trashëgimia letrare e Baratashvilit është e kufizuar në numër, ai mbetet një shembull i shkëlqyeshëm i lëvizjes romantike në Gjeorgji. Poezitë e tij shprehin ndjenjat e thella, idealizmin e dashurisë dhe natyrën e bukur të Gjeorgjisë. Përmes veprave të tij, ai e pasqyron bukurinë dhe trishtimin e jetës, duke krijuar një lidhje emocionale me lexuesin.Pra, Princi Nikoloz "Tato" Baratashvili, një poet i shquar gjeorgjian, u njoh për mjeshtërinë e tij të romantizmit dhe ndikimin e tij të madh në letërsinë gjeorgjiane.

ნიკოლოზ ბარათაშვილი Nikoloz Baratashvili
U lind më	(1817-12-04)4 dhjetor 1817 Tiflis, Georgia Governorate, Russian Empire
Vdiq më	9 tetor 1845 (Julian) (27 vjeç) Ganja, Russian Empire
Vendi i prehjes	Mtatsminda Pantheon, Tbilisi
Occupation	Writer, poet
Kombësia	Georgian
Gjinitë letrare	poetry
Lëvizja letrare	Romanticism
Firma

Biografia

Nikoloz Baratashvili, i njohur si Tato (ტატო) me dashuri, lindi në Tiflis (Tbilisi), kryeqytetin e Gjeorgjisë, që në atë kohë ishte qyteti kryesor i Transkaukazisë Ruse. Babai i tij, Princi Meliton Baratashvili (1795-1860), ishte një fisnik i varfër që punonte në administratën ruse. Nëna e tij, Ephemia Orbeliani (1801-1849), ishte motra e poetit dhe gjeneralit gjeorgjian Princ Grigol Orbeliani dhe një pasardhëse e mbretit gjeorgjian të fundit, Erekle II.Kjo trashëgimi familjare e tij lidhet me një histori të pasur aristokratike dhe kulturore në Gjeorgji. Duke qenë i lidhur me familjen Orbeliani dhe pasardhësit e tyre të mbretërisë, Baratashvili kishte një lidhje të fortë me historinë dhe traditat e Gjeorgjisë. Kjo ndikoi në poezinë e tij dhe në ndjenjën e thellë kombëtare që ai shprehu në veprat e tij.Përveç trashëgimisë së tij familjare, Baratashvili u rrit në një kohë të ndryshme historike. Kjo ishte periudha kur Gjeorgia ishte ndikuar nga administrata ruse dhe po përjetonte ndryshime politike dhe sociale. Këto kushte historike ndikuan edhe në krijimtarinë e tij, duke e bërë atë të ndjehet i lidhur me fatin e popullit të tij dhe të shprehë dëshirën për liri dhe pavarësi në poezitë e tij.Për shkak të lidhjeve të tij familjare dhe kontekstit historik në të cilin u rrit, Nicoloz Baratashvili u bë një figurë e rëndësishme në letërsinë dhe historinë e Gjeorgjisë, duke shpërblyer me dashuri dhe respekt nga lexuesit e tij.

Dashuria e pashpresë e Baratashvilit: Ekaterine Chavchavadze, nga Franz Xaver Winterhalter

Në vitin 1835, Baratashvili diplomoi nga një shkollë gjimnazore e lartë në Tiflis, ku u mësua nga Solomon Dodashvili, një patriot gjeorgjian dhe filozof liberal. Cilësia tragjike e poezisë së Baratashvilit u formua nga jeta e tij personale traumatike dhe situata politike bashkëkohore në vendin e tij. Dështimi i komplotit kundër Rusisë në vitin 1832 nga fisnikët gjeorgjianë, të cilët Baratashvili ishte një simpatizant i nxënësve të shkollës, bëri që shumë nga pjesëmarrësit në komplot të shihnin të kaluarën e pavarur si të humbur në mënyrë të përherëshme dhe të pajtoheshin me autokracinë ruse. Ky ngjarje ndikoi në poezinë romantike dhe në nostalgjinë e tyre për të kaluarën e humbur dhe rrënimin e dinastisë vendase.Mungesa e pasurisë pengoi Baratashvilin të vazhdonte studimet në universitetet ruse, ndërsa një dëmtim fizik i hershëm, si çalimi i tij, e pengoi atë të shërbente në ushtri siç dëshironte. Si rezultat, Baratashvili u detyrua të hynte në shërbimin burokratik rus dhe të punonte si një punonjës i zakonshëm në qytetin Ganja të Azerbajxhanit. Dashuria e jetës së tij, Princesha Ekaterine Chavchavadze, e refuzoi atë dhe zgjodhi të martohet me David Dadiani, Princin e Mingrelisë.Këto ngjarje dhe refuzimet e jetës private të Baratashvilit, si dhe ndikimi i rëndësishëm i situatës politike, i jepën poezisë së tij një ndjenjë tragjike dhe melankolike. Ai shprehë dhimbjen personale, nostalgjinë kombëtare dhe ankthin për lirinë dhe pavarësinë në veprat e tij.

Baratashvili vdiq nga malaria në Ganja, në moshën 27 vjeçare, i pa zi dhe pa u botuar. Ndikimi i tij u vonua për një periudhë të gjatë, por pasi brezi i ardhshëm i shkrimtarëve gjeorgjianë rizbuloi veprat e tij, ato u botuan pas vdekjes së tij, midis viteve 1861 dhe 1876, dhe ai u bë një idhull për shumë njerëz. Rimbringja e Baratashvilit nga Ganja në Tbilisi në vitin 1893 u shndërrua në një festë kombëtare. Rikthimi i mbeturinave të tij në Gjeorgji ishte një moment i rëndësishëm për popullin gjeorgjian dhe u festua me krenari kombëtare. Që nga viti 1938, eshtrat e tij janë vendosur në Panteonin Mtatsminda në Tbilisi, një vend i shenjtë për personalitete të njohura të letërsisë dhe historisë gjeorgjiane.Baratashvili është vlerësuar si një nga shkrimtarët më të rëndësishëm dhe më të shquar të Gjeorgjisë. Poezia e tij, e cila u botua pas vdekjes së tij, ka lënë një ndikim të madh në letërsinë dhe kulturën gjeorgjiane. Stili i tij romantik, ndjenjat e thella dhe reflektimi i thellë mbi fatin kombëtar dhe jetën personale e kanë bërë atë një figura e dashur dhe e adhuruar nga populli gjeorgjian.

Punimet

Bedi Kartlisa nga Baratashvili, 1839.

Poema historike "Fati i Gjeorgjisë" (ბედი ქართლისა, bedi k'art'lisa) e Baratashvilit shpreh një pamje të rëndësishme të botëkuptimit të tij. Në këtë poezi, e shkruar kur ishte 22 vjeç, Baratashvili trajton fatkeqësitë e fundit të Gjeorgjisë në një mënyrë frymëzuese dhe të artikuluar. Poema bazohet në një ngjarje historike reale: rrënimi i Tbilisit në vitin 1795 nga sundimtari persian Mohammad Khan Qajar, i cili detyroi mbretin gjeorgjian Erekle II të transferonte sigurinë e vendit nën mbrojtjen e Perandorisë Ruse.Megjithëse poema përshkon ngjarjet historike, Baratashvili trajton problemet kombëtare me një qasje moderne. Kjo poezi reflekton jo vetëm të kaluarën e Gjeorgjisë, por edhe të ardhmen e saj pas revoltës së dështuar të vitit 1832. Në këtë veprë, Baratashvili rikrijon debatin midis mbretit Erekle II dhe kancelarit Solomon Lionidze, i cili kundërshton bashkimin me Rusinë dhe beson se kjo do të rezultojë në humbjen e identitetit kombëtar të Gjeorgjisë. Gruaja e Lionidzes shpreh dyshimet e saj duke pyetur: "Çfarë kënaqësie merr bilbili i butë nga nderi nëse është në kafaz?"Simpatitë e poetit dhe të lexuesve më shumë përkrahin pikëpamjen e Solomon Lionidzes, por vendimi objektiv dhe racional i mbretit mbizotëron. Kjo poezi shpreh dilemën midis ruajtjes së identitetit kombëtar dhe sigurisë së vendit nëpërmjet bashkëpunimit me fuqitë e mëdha të huaja. Ajo shfaq ndjenjën e humbjes së lirisë dhe pavarësisë së Gjeorgjisë, si dhe ankthin për fatin e saj të ardhshëm."Fati i Gjeorgjisë" është një nga veprat më të njohura dhe më të rëndësishme të Baratashvilit. Ajo përfaqëson ndikimin e tij të thellë në letërsinë dhe kulturën gjeorgjiane, dhe shpreh vlerat kombëtare dhe ideat e lirisë që ishin të rëndësishme për autorin.

Baratashvili ishte një poet i talentuar i cili gjatë jetës së shkurtër krijuese zhvilloi koncepte të thella të artit dhe ideve. Ai u konsiderua si një nga figurat kryesore të romantizmit gjeorgjian dhe krijimet e tij shprehin ndjenjat e thella, aspiratat dhe dilemat e shpirtit njerëzor.Në poezinë e tij të mëparshme "Muzg mbi Mtatsminda" (shemoghameba mt'ats'mindaze) shfaqet aspirata romantike për të shpëtuar nga ngarkesat tokësore dhe për të lidhur lidhje me forcat e fshehta të natyrës. Ndjenja e dashurisë së pakënaqur të Baratashvilit për princeshën Chavchavadze arrin kulmin e saj në poezinë "Shpirti jetim" (suli oboli). Kjo poezi është mbarsur me një ide të shpirtit jetim, e cila shpreh ndjenjën e mjerimit dhe të izolimit nga lumturia njerëzore.Baratashvili, i dëshpëruar nga gjendja e lumturisë së njeriut, admironte figurat historike që konsideronte të mbinjerëzore, si Erekle II dhe Napoleoni. Ai i perceptonte këto figura përtej spektrit të gëzimit dhe mjerimit të zakonshëm. Disa nga veprat më të rëndësishme të tij përfshijnë poemat "Shpirti i keq" (suli boroti), "Mendime në bregun e Mtkvarit" (p'ik'ri mtkvris piras) dhe "Pegasus" (Merani). Poezia "Merani" e magjeps poetët e mëvonshëm gjeorgjianë me një vizion mistik dhe apokaliptik të të ardhmes. Në këtë poezi, mendja e fuqishme, frymëzuar nga besimi, bën thirrje për heroit lirik të poezisë të sakrifikohet vetëdijshëm në emër të vëllezërve të tij. Optimizmi tragjik i "Meranit" është një manifestim i shkëlqyeshëm i shpirtit romantik, i lëvizshëm, i gjallë dhe i mbushur me aspirata revolucionare. "Merani" është një veprë e shquar e romantizmit gjeorgjian, jo vetëm nga pikëpamja etiko-filozofike, por edhe nga pikëpamja artistiko-estetike.Krijimtaria e Baratashvilit konsiderohet një kontribut i rëndësishëm për letërsinë dhe kulturën gjeorgjiane. Ai shpreh vlerat e thella kombëtare, dilemat dhe kërkimet e shpirtit njerëzor nëpërmjet një gjuhe të veçantë poetike që kombinon tingëllimin e errët me lakonikën moderne dhe ndonjëherë me pseudo-arkaizma.

Poezia

• "Mos thuaj asgjë, e dashur, i dashuri yt zemra jote, sigurisht"
• "Doli të jetë i ndriçuar në lindje, si dielli i gjallë"
• "Frynte era e vrazhdë, më çoi si një lule"
• " Mendimi në bregun e lumit Mtkvari "
• “E bekoj ditën e lindjes, jam i lumtur o filxhan”
• "Hiri i Krijuesit tënd, e bukur, grua shavtvalebiano"
• " Merani "
• "Jam i lumtur me praninë tuaj"
• "I dashuri im, më kujtohen sytë e tu"
• "Hiri i Krijuesit tënd, grua e bukur, me zeza"
• "Do të më thajë lotët"
• "Ngjyra e qiellit, ngjyra blu"
• "Kam gjetur një kishë të vërtetë, në këmbë në shkretëtirë"
• " Fati i Kartlisë " ("Bedi kartlisa")
• "Bilbili në trëndafil"
• "Duke barataevis azarpeshazed"
• "Nathan, këngëtari në piano"
• "Për Napoleonin"
• "Lufta e fisnikut-fshatar ballë për ballë"
• "Varri i Mbretit Irakli"
• "Vathë"
• "Shpirt jetim"
• "Zymbyl dhe pak"
• "Mendimet në buzë"
• "Twilight mtatsmidazed"
• "Për miqtë e mi"
• "Lutja ime"
• "Për yjet e mi"
• "Bebet"
• "Chinari"
• "Chonguri"
• "Zëri misterioz"

Ura Baratashvili,një rrugë në Tbilisi janë emëruar pas poetit me monumentin e tij që qëndron në rrethin qendror të kryeqytetit të Gjeorgjisë.  

Shënime

Nechkina, Militsa Russia in the Nineteenth Century: Volume II of The History of Russia, Volume 1 p.449

http://tbilisiguide.ge/w/routes/route5.php

Referencat

 Commons: Nikoloz Baratashvili – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale

• (në anglisht) Rayfield, Donald (2000), The Literature of Georgia: A History. Routledge,  .
• (në anglisht) Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation. Indiana University Press,  .
• (në gjermanisht) Gaga Shurgaia (Hrsg., 2006) Nikoloz Baratasvili: Ein georgischer Dichter der Romantik. Königshausen und Neumann, Würzburg,  .

Lidhjet

Nikoloz Baratashvili. Gjashtë poezi të përkthyera në anglisht nga Venera Urushadze (audio)