Samuel Beckett
Samuel Barclay Beckett (13 prill 1906 - 22 dhjetor 1989), novelist, dramaturg dhe poet irlandezë. Fitues i Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 1969.
Samuel Beckett  | |
|---|---|
 | |
| U lind më | 13 prill 1906 Foxrock, Dublin, Irelandë  Irlanda |
| Vdiq më | 22 dhjetor 1989 Paris, Francë |
| Emri i letrave | Andrew Belis |
| Kombësia | Irlandez |
| Gjinitë letrare | Novelist, Dramaturg, Poet |
Biografia
RedaktoShkrimtari i njohur mbarëkombëtar Samuel Beket u lind më 13 prill të vitit 1906 afër Dublinit në Irlandë. Ishte një djalë me sjellje shembullore dhe familjar i mbikqyrur gjithmonë nga një dado të cilën familja e kishte marrë për të qëndruar me të. Pasi mbaroi shkollën e mesme duke treguar një talent të rrallë, ai u transferua në Paris në vitin 1928. Nuk ishin të pakta femrat që adhuronin Beketin. Një ndër to që dëshironte të rrinte përgjatë gjithë kohës me shkrimtarin e madh, duke e simpatizuar së tepërmi ishte edhe e bija e James Joyce. Por Beketi mendonte se nuk ishte ende në kohë për të krijuar një lidhje me një femër. Arriti deri aty sa u nda me të dashurën e tij të parë për arsye se nuk ishte i gatshëm ta kënaqte atë fizikisht. Suksesi i tij i parë i rëndësishëm për të ishte transferimi në kolegjin e quajtur "Trinity" College në vitin 1928 në Paris (i njëjti kolegj ku ka ndjekur studimet edhe Oscar Wilde) në të cilin studioi për frëngjisht e italisht. Këtu vijnë edhe hapat e parë pozitivë për të. Nisi të merrej me botën e letërsisë dhe filloi të krijonte miqësi të reja për të mësuar gjithmonë e më shumë. Atje njohu edhe James Joysin i cili u kthye dhe në profesorin e tij për t'i mësuar gjithçka kërkonte apo kishte kuriozitet të dinte. Mjaftoi kaq, dhe menjëherë nisi karriera e tij e jashtëzakonshme ku fiton menjehërë çmimin e parë letrar duke fituar dhjetë stërlina me veprën e quajtur "Whoroscope".
Veprat i shkroi në frëngjisht dhe zuri menjëherë vend të rëndësishëm në rradhën e autorëve të tjerë të mëdhenj. Ishte një ndër autorët më origjinalë dhe më të rëndësishëm të shekullit të 20-të. U kurorëzua me çmimin "Nobel" për letërsinë në vitin 1969. Beketi dallonte nga shkrimtarët e tjerë të kohës së tij ku në veprat e veta trajtonte gjithmonë shqetësimet e të tjerëve dhe shoqërisë së asaj kohe. Ai nuk ishte ekzistencialist si filozofi francez Jean-Paul Sartre edhe pse kishte marrëdhënie të mira me të. Ishte gjithmonë në kërkim të literaturës konvencionale dhe teatrit konvencional gjithashtu. Puna e tij ngjasonte në disa drejtime me atë të James Joyce (mësuesit të tij të parë) kryesisht në përdorimin e gjuhës. Me Franc Kafkën ngjasonte në trajtimin e disa situatave herë-herë duke përcjellë frikë e terror ndërsa me Fjodor Dostojevskin, në nxjerrjen në pah të shpirtit njerëzor, të përjetimeve dhe vështirësive që haseshin. Beketi ishte i frymëzuar dhe i ndikuar nga figurat artistike ku këtu ndryshonte me Dante Aligerin tek kryevepra botërore "Komedia Hyjnore".
Nëpërmjet romanit "Duke pritur Godonë" e cila është edhe vepra e tij më e suksesshme ai përcjell tek lexuesi shpirtin dramatik ku e konsideron veten një romancier të mirfilltë. "Duke pritur Godon" u shkrua në 5 janar të vitit 1953 në Paris . Është konsideruar për shumë kohë si "best seller". Krijimtaria letrare e Samuel Beketit shpesh herë është përdorur edhe në teatër ku regjisorë me famë botërore kanë ngjitur vepra të ndryshme në skenë të cilat janë pritur mjaft mirë nga publiku dhe kanë pasur shumë sukses. Duke bërë një shëtitje "virtuale" përmes Irlandës, Francës, Anglisë dhe Gjermanisë ai shkroi poema dhe histori nga më të ndryshmet duke treguar përjetime dhe situata nga më interesantet të cilat i skaliti me mjeshtëri në rrjeshtat që kanë mbushur librat e botuara prej penës së tij.
Bibliografia
RedaktoTekste Dramash
RedaktoTheatër
- Eleutheria (1940s; published 1995)
- Waiting for Godot (1952)
- Act Without Words I (1956)
- Act Without Words II (1956)
- Endgame (1957)
- Krapp's Last Tape (1958)
- Rough for Theatre I (late 1950s)
- Rough for Theatre II (late 1950s)
- Happy Days (1960)
- Play (1963)
- Come and Go (1965)
- Breath (1969)
- Not I (1972)
- That Time (1975)
- Footfalls (1975)
- A Piece of Monologue (1980)
- Rockaby (1981)
- Ohio Impromptu (1981)
- Catastrophe (1982)
- What Where (1983)
Radio
- All That Fall (1956)
- From an Abandoned Work (1957)
- Embers (1959)
- Rough for Radio I (1961)
- Rough for Radio II (1961)
- Words and Music (1961)
- Cascando (1962)
Televizion
- Eh Joe (1965)
- Ghost Trio (1975)
- ... but the clouds ... (1976)
- Quad I + II (1981)
- Nacht und Träume (1982)
- Beckett Directs Beckett (1988/92) The San Quentin Drama Workshop
- Beckett on Film (2002) Hosted by Jeremy Irons, Produced by PBS
Kinema
- Film (1965)
Prozë
RedaktoNovela
- Dream of Fair to Middling Women (1932; published 1992)
- Murphy (1938)
- Watt (1945; published 1953)
- Mercier and Camier (1946; published 1974)
- Molloy (1951)
- Malone Dies (1951)
- The Unnamable (1953)
- How It Is (1961)
Tregime
- More Pricks Than Kicks (1934)
- First Love (1945)
- Stories and Texts for Nothing (1954)
- Fizzles (1976)
- Stirrings Still (1988)
Poezi
Redakto- Whoroscope (1930)
- Echo's Bones and other Precipitates (1935)
- Collected Poems in English (1961)
- Collected Poems in English and French (1977)
- What is the Word (1989)
- Selected Poems 1930-1989 (2009)
Vepra në gjuhën shqipe
Redakto- Duke pritur Godonë (1996); Shtëpia botuese:Çabej
Lidhje të jashtme
Redakto| Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Samuel Beckett. |
- Poems by Samuel Beckett at The Poetry Foundation Arkivuar 31 dhjetor 2007 tek Wayback Machine
- Beckett with Lacan - Slavoj Zizek
- Jaime Perales Contrera, "The Irishman who translated Mexican poetry"
- Beckett Centenary Festival (April 2006)
- The Annual Samuel Beckett Festival[lidhje e vdekur]
- The Samuel Beckett Endpage
- Beckett's cricket record at CricketArchive
- Radio Plays for BBC on ubu.com
- Online centennial exhibition from the Harry Ransom Center at The University of Texas at Austin
- Irish author Keith Ridgway considers Beckett's Mercier and Camier in The Guardian
- "Sam I Am - Beckett’s private purgatories" by Benjamin Kunkel in The New Yorker
- The Samuel Beckett Papers at Washington University in St. Louis
- Samuel Beckett Collection Arkivuar 27 maj 2010 tek Wayback Machine at the Harry Ransom Center at the University of Texas at Austin
- Samuel Beckett Timeline
- The San Quentin Drama Workshop - Beckett Directs Beckett - 50 years of work in Beckett's Theatre
- An online compilation of selected adaptations of the works of Samuel Beckett[lidhje e vdekur] by Brock University's Department of English Language and Literature
- The Making of Samuel Beckett by J. M. Coetzee from The New York Review of Books
- The Beckett International Foundation[lidhje e vdekur]
- The Samuel Beckett Society
- The Journal of Beckett Studies