gjallë

Shqip

Emër

gjallë m.

1. Ai që jeton, njeri i gjallë; kund. i vdekur. I gjalli me të gjallët. I gjalli ka nevojë për të gjitha.

gjallë as.

1. Të qenët gjallë, koha kur dikush është në jetë, gjallje; jetë. Në të gjallë. Me të gjallë të tij kur ai jetonte. Për të gjallë sa kohë që jemi gjallë, sa të kemi frymë.
2. S'e deshi të gjallët (veten) shih te DUA.

Në gjuhët tjera

Anglisht: ? Arabisht: ? Azerisht: ? Bjellorusisht: ? Boshnjakisht: ? Bullgarisht: ? Çekisht: ? Danisht: ? Esperanto: ? Estonisht: ? Finlandishte: ? Frëngjisht: ? Gjermanisht: ? Greqisht: ? Hebraisht: ?

Hollandisht: ? Hungarisht: ? Indonezisht: ? Interlingua: ? Irlandisht: ? Italisht: ? Japonisht: ? Katalanisht: ? Kinezisht: ? Koreanisht: ? Kroatisht: ? Kurdisht: ? Latinisht: ? Lituanisht: ? Letonisht: ? Luksemburgisht: ?

Maqedonisht: ? Norvegjisht: ? Persisht: ? Polonisht: ? Portugalisht: ? Rumanisht: ? Rusisht: ? Spanisht: ? Suedisht: ? Sllovakisht: ? Serbisht: ? Sllovenisht: ? Turqisht: ? Ukrainisht: ? Venecianisht: ?

Mbiemër

gjallë mb.

1. Që ka aftësinë të shkëmbejë lëndët me botën e jashtme dhe të shumëzohet, që ka jetë, që i përket botës shtazore a bimore. Krijesë e gjallë. Qenie e gjallë. Organizëm i gjallë. Gjë e gjallë

   a) çdo qenie që jeton;

   b) bagëtia, kafshët shtëpiake. Natyra (bota) e gjallë bimët, kafshët dhe njerëzit. Lënda (materia) e gjallë. Natyra jo e gjallë.

2. Që është në jetë, që jeton, që nuk ka vdekur, nuk ka ngordhur a nuk është tharë; kund. i vdekur; i ngordhur. Njeri i gjallë. Kafshë të gjalla. Bimë të gjalla. Peshë e gjallë pesha e një kafshe me këmbë, pa e therur e pastruar. E kapi (e zuri) të gjallë. E mban të gjallë. Nuk e la të gjallë e vrau a e mbyti.
3. Që është i përbërë prej njerëzish ose prej kafshësh a bimësh. Mur i gjallë. Gardh i gjallë.

   a) gardh prej shkurresh të mbjella dendur;

   b) varg njerëzish të ngjeshur njëri pranë tjetrit. Forcat e gjalla njerëzit dhe kafshët që përdoren në një punë ose në luftë (të dalluara nga mjetet teknike). Inventari i gjallë kafshët e punës dhe bagëtitë që japin prodhime. Kënd i gjallë vend i posaçëm në një shkollë, ku mbahen kafshë dhe shpendë për qëllime mësimore.

4. edhe fig. Që është i zhdërvjellët dhe plot forca; që është shumë i lëvizshëm; që vepron me shkathtësi dhe ia del mbanë çdo gjëje, i hedhur. Njeri i gjallë. Fëmijë i gjallë. Tip i gjallë. Është shumë i gjallë.
5. Që shpreh forcë e shkathtësi, që shpreh gjallëri. Me sy të gjallë. Me fytyrë të gjallë.
6. Që ka një veprimtari të dendur e të vazhdueshme, që është plot veprim e lëvizje; që bëhet a që zhvillohet me gjallëri; që ka të bëjë drejtpërdrejt me njerëzit, me jetën, me nevojat e me kërkesat e tyre. Jetë e gjallë. Qytet i gjallë. Mbledhje e gjallë. Bisedë e gjallë. Diskutim i gjallë. Interesim i gjallë. Punë e gjallë me njerëzit. Lidhje të gjalla lidhje të ngushta, të drejtpërdrejta e të pandërprera.
7. fig. Që është i vërtetë si në jetë a që është nxjerrë nga vetë jeta; që shëmbëllen krejt me atë që është në jetë; që jepet me forcë e në mënyrë shumë shprehëse; i qartë e i theksuar. Provë (dëshmi, shprehje) e gjallë. E vërteta e gjallë. Përvojë e gjallë. Stil i gjallë. Shembull i gjallë. Përshkrim i gjallë. Portret i gjallë. Me ngjyra të gjalla. Fjala e gjallë e mësuesit.
8. Që është në përdorim ose që vazhdon të veprojë edhe sot e kësaj dite, që e ruan vlerën e forcën dhe që nuk është zhdukur a shuar; që vazhdon të ruhet në mendjen tonë, që nuk është harruar a shlyer. Gjuhë e gjallë. Vullkan i gjallë. Përshtypje (mbresë) e gjallë. Kujtime të gjalla. Mbaj të gjallë. E kam të gjallë në kujtesë.
9. Që është i pazier a i papjekur, i pagatuar (për ushqimet); që nuk është përpunuar a përgatitur në ndonjë mënyrë. Mish (peshk) i gjallë. Qepë e gjallë. Vaj i gjallë. Gëlqere e gjallë gëlqere e pashuar.
10. Përdoret pas emrit të një sendi, në kuptimin «gjithë, tërë; krejt, tërësisht a pothuajse tërësisht» (prej një lënde etj.). Është baltë e gjallë. Vendi ishte gur (shkëmb) i gjallë. Zallishtë e gjallë. Pishë e gjallë.
11. Përdoret pas një emri në trajtë të pashquar, në kuptimin «njësoj si..., ashtu si..., pikërisht si...» për të treguar një tipar cilësor nëpërmjet krahasimit. Është flutur e gjallë është (e shpejtë) si flutur. Është shpend i gjallë është (i shpejtë) si shpend.

    S'u bë i gjallë

    a) nuk u ndie fare, nuk e hapi gojën; nuk lëvizi fare nga vendi;

    b) humbi, nuk dihet se ç'u bë, nuk u dëgjua më gjë për të. Bibliotekë e gjallë libr. ai që ka njohuri të shumta, të fituara nga leximi i librave, erudit. Enciklopedi e gjallë bised. shih tek ENCIKLOPEDI,~A. E ha të gjallë shih te HA. E hëngri të gjallë shih te HA. Kufomë e gjallë

    a) shumë i dobët e i tretur, si i vdekur;

    b) njeri që jeton akoma, por s'është në gjendje të bëjë ndonjë punë. Nuk u ndie i gjallë shih te NDIHEM. E nxjerr në rrasë të gjallë shih te RRAS/Ë,~A. E përpiu të gjallë shih te PËRPIJ. Plagë e gjallë plagë e pambyllur. Re e gjallë shumë i zoti, shumë i shkathët. Të rrjep të gjallë (të rrjep lëkurën) shih te RRJEP. E futi (e vuri, e shtiu) në varr (në dhe) të gjallë (për së gjalli) shih te VARR,~I. Është qime e gjallë dikush shih te QIM/E,~JA. Është sheqer i gjallë dikush shih te SHEQER,~I. Është shpatë e gjallë shih te SHPAT/Ë, ~A. S'ka njeri të gjallë diku s'ka asnjeri, s'ka njeri fare, s'pipëtin asnjeri. Rron (edhe) në rrasë të gjallë shih te RRAS/Ë,~A. S'ia ka thënë (s'ia ka treguar) njeriu të gjallë s'ia ka thënë njeriu, s'ia ka thënë askujt. Faqe e gjallë shtypshkr. shih te FAQ/E,~JA. Punë e gjallë ek. shih te PUN/Ë,~A. Qime e gjallë zool. shih te QIM/E,~JA.

Në gjuhët tjera

Anglisht: alive (en), living (en), live (en) Arabisht: ? Azerisht: ? Bjellorusisht: ? Boshnjakisht: ? Bullgarisht: ? Çekisht: ? Danisht: ? Esperanto: ? Estonisht: ? Finlandishte: elävä (fi) Frëngjisht: ? Gjermanisht: ? Greqisht: ? Hebraisht: ?

Hollandisht: ? Hungarisht: ? Indonezisht: ? Interlingua: ? Irlandisht: ? Italisht: ? Japonisht: ? Katalanisht: ? Kinezisht: ? Koreanisht: ? Kroatisht: ? Kurdisht: ? Latinisht: ? Lituanisht: ? Letonisht: ? Luksemburgisht: ?

Maqedonisht: ? Norvegjisht: ? Persisht: ? Polonisht: ? Portugalisht: ? Rumanisht: ? Rusisht: ? Spanisht: ? Suedisht: ? Sllovakisht: ? Serbisht: ? Sllovenisht: ? Turqisht: ? Ukrainisht: ? Venecianisht: ?

gjallë ndajf.

1. Në jetë; ende pa vdekur. Gjallë e shëndoshë. Sa të jem gjallë sa të rroj. Mbeti gjallë. E gjeti gjallë babanë. Mbahet gjallë rron, jeton në një farë mënyre. Mban shpirtin (frymën, veten) gjallë me diçka rron me diçka; ushqehet me diçka. E ndjeu fëmijën gjallë në bark. Pak gjallë gjysmë i vdekur.
2. fig. Si në jetë a në të vërtetë; me forcë a në mënyrë shprehëse. E jep (e përshkruan) gjallë.
3. bised. Jo aq keq, çka. — Si je? — Gjallë. Gdhiu pak më gjallë.
4. Krejt, njësoj si dikush tjetër (nga vetitë trupore a morale), gjithë, tërë. Gjallë i ati. Gjallë e ëma. Gjallë ai. Ecën (flet) gjallë i ati (i vëllai, e motra).

• Gjallë e për gazep në gjendje shumë të keqe e të vështirë, në pikë të hallit. Gjallë e ngushtë (e keq) në gjendje shumë të vështirë, në varfëri e në vështirësi, keq. Gjallë a vdekur me çdo kusht, patjetër, medoemos. As gjallë as vdekur
• a) duke dhënë shpirt; me gjysmë fryme;
• b) me frikë të madhe, shumë i trembur. Gjallë e në zall në gjendje të vështirë, në të keq, shumë ngushtë. Mbaj gjallë diçka
• a) nuk e lë të shuhet a të ndërpritet, i jap jetë e gjallëri; e ushqej, e mbaj të gjallë;
• b) nuk e lë të harrohet. Ra pikë gjallë ra i vdekur në vend. Gjallë me krye nuk i jep (nuk i dorëzon) sa është vetë gjallë nuk i jep, për së gjalli nuk i dorëzon. E ka orën gjallë vjet. shih tek OR/Ë,~A II. E la (e lëshoi) pikë gjallë e vrau në vend, e la top në vend. Shpëtuan gjallë me krye mbetën të gjallë njerëzit, nuk vdiq njeri, e shpëtuan kokën (kur ndodh ndonjë fatkeqësi natyrore).