matem

MATEM vetv.

1. Mat gjatësinë e trupit tim me metër a me diçka tjetër; mat gjatësinë e trupit tim me atë të dikujt tjetër duke qëndruar pranë tij. Matem e peshohem. U matën bashkë.
2. fig. Ndeshem a mundem me dikë për të provuar kush është më i fortë a më i zoti; hahem me një tjetër e përpiqem ta përballoj a t'ia kaloj; ndeshem në luftë me një armik. U matën në shah. Matet edhe me më të mirët. S'matet dot me atë nuk e përballon dot atë, nuk ia del dot atij (se është më i fortë, më i zoti etj.). Me armiqtë jemi matur e do të matemi gjithmonë.
3. Bëhem gati të veproj ose të them diçka, po përmbahem a ngurroj; kam ndërmend të bëj diçka, mendoj, gatitem; i kërcënohem dikujt (me fjalë, me grushte etj.); bëhem gati t'i bie dikujt; bëj sikur do t'i bie. Matem t'i flas (t'i shkruaj). U mat disa herë, por nuk u nis. Mateshin t'i shkonin në shtëpi. Iu mat t'i binte (ta qëllonte). Iu mat me pëllëmbë. Më mirë t'i biesh se t'i matesh. fj. u. Po matet të bjerë shi. pavet.
4. Mendohem mirë para se të marr një vendim, para se të bëj një veprim ose para se të them një fjalë, i peshoj mirë fjalët a veprimet; kam kujdes. Matu mirë kur flet! Matu dhjetë herë e vepro një herë! fj. u.
5. Pës. e MAT.
Matu në derë! mospërf. shih te DER/Ë,~A. Matet me hijen (me diellin) e mëngjesit (e mbrëmjes) keq. shih te MËNGJES,~I. Matu me hijen tënde! shih te HIJ/E,~A. Matet me hijen e vet shih te HIJ/E,~A.

MATEM m. fet.

Agjërimi i bektashinjve që zgjat dhjetë ditë (në vendet ku vepron bektashizmi). Ditën e dhjetë çelej matemi.