Dobro došli na Vikipediju,

slobodnu enciklopediju koju svako može da uređuje.

Napravi članak

Sjajan članak

Badnjak

Nalaganje badnjaka ispred Hrama Svetog Save u Beogradu

Badnjak (u nekim krajevima zvan i veseljak) je drvena oblica koja se kod pravoslavnih Srba obredno nalaže na vatru domaćeg ognjišta na Badnje veče. Drvo za badnjak, najčešće mlad i prav cer, siječe se ritualno rano ujutru na Badnji dan. Sječenje, priprema, unošenje i nalaganje izvode se kroz složene obrede, koji u raznim krajevima imaju različite forme. Izgaranje badnjaka popraćeno je molitvama da u narednoj godini ne manjka hrane, sreće, ljubavi i novca. Prema badnjaku se odnose kao prema ličnosti; upućuju mu pozdrave i prinose žrtve: žito, vino i med. Badnjak gori i tokom Božića: prvi posjetilac na Božić udara po njemu žaračem ili granom dok želi da sreća i napredak porodice budu obilati kao varnice koje izlijeću iz badnjaka. Budući da današnji način stanovanja ne dozvoljava vatru na ognjištu, badnjak je najčešće predstavljen hrastovom grančicom kojom se na Badnji dan ukrasi dom.

Badnjak se svečano loži u znak sjećanja na vatru koju su po narodnom predanju vitlejemski pastiri naložili u pećini u kojoj se rodio Isus Hristos, da bi ogrijali božansko novorođenče i njegovu majku. Badnjak se takođe može tumačiti kao simbol krsta na kome je Hristos raspet, pri čemu toplina vatre simbolizujue spasenje za ljudski rod koje je, po hrišćanskom vjerovanju, omogućeno Hristovim raspećem. Istoričari religije, filolozi i etnolozi smatraju da su Srbi naslijedili ovaj običaj iz svoje prethrišćanske religije. Neki od južnoslovenskih naroda imaju slične običaje, a tradicija da porodica na Badnji dan svečano naloži drvo na ognjištu zabilježena je i među drugim evropskim narodima.

Ceo članak

Dobar članak

Rano hrišćanstvo

Ihtis kao ranohrišćanski simbol

Rano hrišćanstvo je pojam kojim se označava hrišćanstvo u razdoblju od Isusove smrti i vaskrsenja, u ranim 30-im godinama n. e. do Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji 325. godine.

Rano hrišćanstvo je nastalo kao verski pokret, odnosno sekta unutar judaizma Drugog hrama, da bi se tokom 1. veka od njega potpuno odvojilo. Središte nove religije je u početku bilo u Jerusalimu, ali nakon neuspeha ustanka Bar Kohbe i uništenja Hrama 70. godine, jerusalimska crkva biva oslabljena. U međuvremenu, Rim, kao prestonica Carstva, postaje glavno sedište hrišćanstva, a rimski episkop postaje dominantni episkop, koji kasnije dobija titulu pape.

Rani hrišćani su bili izloženi mnogim kritikama i progonima od judejaca i sledbenika rimske vere. Na kraju ovog perioda hrišćanstvo postaje prihvaćena religija Rimskog carstva pod carem Konstantinom Velikim.

Ceo članak

Izabrani spisak

Spisak dobitnika Nobelove nagrade za ekonomiju

Nobelovu nagradu za ekonomiju, zvanično Nagradu Švedske banke za ekonomske nauke u znak sećanja na Alfreda Nobela (šved. Sveriges riksbanks pris i ekonomisk vetenskap till Alfred Nobels minne), osnovala je Švedska narodna banka, a dodeljuje je Švedska kraljevska akademija nauka. Nagrada je prvi put dodeljena 1969. godine Ragnaru Frišu i Janu Tinbergenu. Svaki dobitnik prima medalju, diplomu i novčanu nagradu koja se menja tokom godina.

Dosad je nagrada dodeljena 54 puta, a primilo ju je 92 osobe. Od njih su 90 bili muškarci. Prva žena koja je dobila nagradu bila je Elinor Ostrom 2009. godine. Nakon nje je u tome uspela i Ester Duflo 2019. godine. Duflo je, sa 46 godina, ujedno i najmlađa dobitnica nagrade, a Leonid Hurvič je, sa 90 godina, najstariji dobitnik. Sa 33 laureata, Univerzitet u Čikagu je institucija sa najviše predavača koji su bili dobitnici Nobelove nagrade za ekonomiju.

Ceo članak

Nedavni događaji

Vesti

7. januar — Najmanje 95 osoba je poginulo, a stotine su povrijeđene nakon što je zemljotres jačine 7 stepeni po Rihteru pogodio Tibet, Kina.
1. januar — U napadu kamionetom [en] na masu ljudi na ulici u Nju Orleansu ubijeno je 15 ljudi a 35 je ranjeno.
1. januar — U masakru na Cetinju ubijeno je 12 ljudi a 4 je teško ranjeno.
29. decembar — Let 2216 Čedžu era se srušio na međunarodnom aerodromu Muan u Južnoj Koreji, pri čemu je poginulo 179 ljudi.
27. decembar — Narodna skupština opoziva vršioca dužnosti predsednika i premijera Južne Koreje Han Duk-sua.
25. decembar — Let 8243 Azerbejdžan erlajnsa se srušio u blizini međunarodnog aerodroma Aktau u Kazahstanu, pri čemu je poginulo 38 ljudi.
22. decembar — Najmanje 11 ljudi je poginulo kada se delimično srušio most koji povezuje brazilske države Tokantins i Maranjao.

Na današnji dan

7. januar

1598 — Na ruski presto je stupio Boris Godunov, posle smrti Fjodora I, poslednjeg cara iz dinastije Rjurikovič.
1610 — Italijanski astronom i matematičar Galileo Galilej otkrio je Jupiterove mesece Io, Evropu, Ganimed i Kalisto, danas poznate kao „galilejski meseci“.
1789 — Na prvim predsedničkim izborima u SAD pobedio je vođa iz Rata za nezavisnost Džordž Vašington.
1916 — Završena je Mojkovačka bitka u Prvom svetskom ratu u kojoj su Crnogorci pod komandom serdara Janka Vukotića odbili ofanzivu znatno jačih austrougarskih snaga i time omogućili srpskoj vojsci odstupnicu prema Jadranu.
1927 — Uspostavljena je redovna transatlantska telefonska veza između Londona i Njujorka.
1953 — Predsednik SAD, Hari Truman, je objavio da je u SAD izrađena hidrogenska bomba.
1979 — Kambodžanski pobunjenici su, uz pomoć vijetnamskih snaga nakon dvonedeljne opsade, zauzeli Pnom Pen i srušili vladu Crvenih Kmera Pola Pota.

Obližnji datumi:

Ostali događaji

Zanimljivosti

Da li ste znali

… da su šah u Evropu doneli Arapi koji su 711. godine zagospodarili Pirinejskim poluostrvom?
… da prečnik Mlečnog puta iznosi oko sto hiljada svetlosnih godina i da ima oko dvesta milijardi zvezda?
… da je časopis Time 1816. godine proglasio valcer za nemoralnu igru?
… da jedan kvadratni metar površine Sunca sija kao 600.000 sijalica od 100 vati?
… da je prvi predak današnjeg konja živeo pre 50 miliona godina i bio je dugačak 30, a visok 25 centimetara?
… da je mongolski kan i kineski car Kublaj-kan odlazio u lov sa 500 sokolova i pratnjom od 10.000 ljudi?
… da se ćeten alva pravi od jedne vrste lana?

Izabrana slika

Američka Kugara fotografisana kod Grin-Vud groblja, Bruklin.

Vikipedija

Vikipedija je enciklopedijski projekat slobodnog sadržaja na internetu koji razvijaju i održavaju dobrovoljci pomoću vikisoftvera. Članke na Vikipediji možete menjati bez obavezne registracije.

Prvobitna verzija Vikipedije započeta je 15. januara 2001, dok je izdanje na srpskom jeziku započeto 16. februara 2003. godine u 21:52. Vikipedija trenutno sadrži više od 64,2 miliona članaka napisanih na 309 jezika, od kojih je preko 700.000 na srpskom.

Doprinosi

Članke na Vikipediji zajednički pišu dobrovoljci širom sveta, a većinu stranica može da uređuje svako ko ima pristup internetu. Pritom je neophodno poštovati usvojena pravila i smernice.

Postoje stranice pomoći u kojima je objašnjeno kako se izrađuju novi ili uređuju postojeći članci, kako se otpremaju ili koriste slike i drugo. U bilo kojem trenutku možete da zatražite pomoć drugih urednika ili da se obratite svom izabranom mentoru.

Zajednica

Do sada je na Vikipediji na srpskom jeziku 399.476 korisnika otvorilo nalog, a od toga je 2.413 aktivno. Svi urednici su dobrovoljci koji ulažu radne napore u okviru različitih tematskih celina.

Posetite našu Radionicu i Portale i saznajte kako vi možete pomoći. Konstruktivne diskusije i suvisli komentari o sadržaju članaka su uvek dobrodošli. Stranice za razgovor koristite za razmenu mišljenja i ukazivanje na manjkavosti u sadržaju članaka.

Glavna strana