Silvan (mitologija)

Silvan (lat. Silvanus) je Rimsko božanstvo, bog neobrađenog zemljišta i međa koje dele polja od šuma. On je smatran nepouzdanom silom u svakodnevnom životu, i božanstvom šuma, stada i sveg rastinja, pa je često poistovećivan sa Faunom, odnosno grčkim bogom Panom, a često je prizivan i sa Cererom i Liberom.

Silvan je u umetničkim delima predstavljan kao nag, snažan, bradat muškarac, sa šišarkama od bora u dugoj kosi, ogrnut kozjim krznom prebačenim preko desnog ramena. Na pojedinim predstavama nosi šišarke, jabuke i grožđe, ili voćarski nož, pastirski štap ili granu bora. Kraj njegovih nogu često je prikazivan pas.

Za razliku od zvanične rimske religije, koja nije poklanjala pažnju ovom božanstvu, kult Silvana bio je vrlo popularn među autohtonim stanovništvom na teritoriji rimskih balkanskih provincija naročito Panonije i Dakije, uključujući i područje današnje Srbije.

Mitologija

Prema rimskoj mitologiji za Silvana se verovalo da je zaštitnik seoskih poseda (lat. Silvanus vilicus) — odnosno da svaki od posed čuvaju tri Silvana:

• Silvanus domesticus — koji se starao o kući, ali i obradivih polja. Kult Silvana koji sadrži epitet Domesticus postavljan je obično kada je u pitanju božanstvo agrarnog karaktera.
• Silvanus argestis — koji je vodio računa o stadima,
• Silvanus orientalis — koji se starao o međama imanja.

U zvaničnom rimskom kultu Silvanu nije poklanjana posebna pažnja, tako da njegov kult nije bio državnog karaktera i u rimskom kalendaru nema praznika posvećenih Silvanu. Zato nauka smatra da je Silvan bio rimsko božanstvo više privatnog karaktera, poštovano u domovima, na malim oltarima. Njegovi najveći poštovaoci su ruralni slojevi stanovništva, nižeg socijalnog statusa, slobodni ljudi ili oslobođenici,, na prvom mestu u Dalmaciji, Panoniji, Dakiji i Africi.

Mala svetilišta i žrtvenici podizali su Silvanu pojedinci, sa ruralnog područja, a njegova statua koja se nalazila na rimskom forumu, pored Saturnovog hrama, najverovatnije je bila privatni zavet a ne zvanična statua carstva.

Činjenica zasnovana na istraživanjima u toku kojih je pronađen veliki broj spomenika ovog božanstva, pre svega na teritoriji Panonije,638 ukazuju na njegovu veliku zastupljenost među ilirskim plemenima, i da je na njegovoj popularnosti u velikoj meri doprinelo prisustvo rimske vojske stacionirane u oblasti dunavskog limesa, koja je na taj način proširila kult među atohtonim pretežno ruralnim stanovništvom balkanskih provincija naročito Panonije i Dakije.

Na teritoriji današnje Srbije otkriveno je nekoliko artefakata posvećen kultu Silvana. Većina nalaza predstavljaju votivne are, dok je u zapadnoj Srbiji (okolina Užica) otkrivena reljefna predstava Silvana, koja je za sada jedini primerak te vrste sa prostora Srbije.

Galerija skulptura Silvana iz raznih muzeja

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Dragoslav Srejović – Aleksandrina Cermanović-Kuzmanović, Rečnik grčke i rimske mitologije, drugo izdanje, Beograd: Srpska književna zadruga, 1987

Spoljašnje veze

• Silvan – mitologija — na sajtu: Opšte obrazovanje