Mshtarii

Mshtarii ni sayari ya tano kutoka Jua katika Mfumo wa Jua, na sayari kubwa kabisa ya mfumo. Tungamo yake inazidi mara mbili na nusu masi ya sayari nyingine zote pamoja.

Mshtarii
Picha ya Mshtarii iliyopigwa na Darubini ya Angani ya Hubble mnamo 2014.
Jina
Asili ya jina	Kar. المشتري (al-mushtari)
Majina mengine	Mshitari, Mshiteri, Mshatira Jupiter/Jupita (Kng.)
Alama
Tabia za mzunguko
Mkaribio	km 740,595,000 au 4.9506
Upeo	km 816,363,000 au 5.4570
Nusujira kuu	km 778,479,000 au 5.2038
Uduaradufu	0.0489
Kipindi	siku 4,332.59 miaka 11.862
Mwinamo	1.303° toka njia ya Jua
Miezi	95
Tabia za maumbile
Nusukipenyo	km 69,911
Tungamo	kg 1.8982×1027 mara 317.8 ya Dunia
Msongamano	g/cm3 1.326
Uvutano wa usoni	m/s2 24.79
Siku ya jua	saa 9.9258
Siku ya nyota	saa 9.9250
Weupe	0.503 (Bond) 0.538 (jiometri)
Halijoto	K 165 (−108.15°C)

Angahewa

Mshtarii haina uso unaoonekana. Sehemu kubwa ya tungamo ya sayari ni elementi nyepesi kama hidrojeni na heli ambazo ni gesi katika mazingira ya duniani. Hii ndiyo sababu ya kwamba sayari kubwa za Mshtarii pamoja na Zohali huitwa "sayari jitu za gesi".

Kadiri gesi hizo zinavyopatikana chini zaidi (yaani kuelekea ndani) uzito wa matabaka ya juu unaongeza shinikizo katika vilindi vyake na kusababisha gesi za angahewa kuingia katika hali ya giligili (majimaji) inayobadilika kuwa mango ndani zaidi. Zamani iliaminika ya kwamba sayari yote ni ya gesi iliyoganda lakini siku hizi wataalamu wa anga huamini kwamba kuna kiini cha mwamba au metali.

Doa jekundu linaloonekana usoni mwa angahewa ni dhoruba ya tufani kubwa sana iliyotazamwa tangu darubini za kwanza zilipopatikana. Duniani tufani zinapotea kwa kawaida baada ya wiki kadhaa lakini doa jekundu limeendelea bila kusimama kwa miaka 300.

Ulinganishi wa ukubwa wa Dunia yetu (kushoto) na Mshtarii pamoja na "doa jekundu" inayozunguka katika angahewa ya Mshtarii.

Miezi

Mshtarii ina miezi 79 iliyotambuliwa hadi mwaka 2018.

Miezi minne mikubwa ilitambuliwa mwaka 1610 na Galileo Galilei aliyekuwa kati ya wanaastronomia wa kwanza kutumia darubini. Ndiyo Io, Europa, Ganimedi na Kalisto. Ukubwa wa Ganimedi unakaribia kipenyo cha Utaridi ukipita kile cha Pluto. Miezi 63 huwa na kipenyo chini ya kilomita 10. Mwezi mdogo kabisa wa Mshtarii unajulikana kwa namba tu na una kipenyo cha km 1.

Marejeo

Makala hii kuhusu mambo ya sayansi bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu Mshtarii kama historia yake au mahusiano yake na mada nyingine? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.