Periheli
Periheli (kwa Kiing. perihelion) ni mahali katika obiti ya sayari au magimba mengine ya angani ambako ni karibu zaidi na jua. Jina linatokana na Kigiriki Περι peri (karibu) na Ήλιο "helio" (jua).
Kinyume chake ni afeli inayomaanisha sehemu ya obiti iliyo mbali kabisa na jua. Obiti ni jina la njia ya gimba kuzunguka jua.
Majina hayo hutumiwa kwa sababu obiti au njiamzingo ya Dunia si duara kamili, bali lina umbo la duaradufu. Yasingekuwa na maana kama njiamzingo ingekuwa duara kamili lakini hii haitokei hali halisi.
Periheli ya Dunia
Periheli ya Dunia ina umbali wa kilomita milioni 147.1 kutoka Jua, ilhali afeli ina umbali wa kilomita 152.1. Umbali wa wastani ni kilomita milioni 149.6, kwa hiyo umbali kati ya Jua na Dunia inacheza kidogo katika muda wa mwaka. Wakati wa kukaa mbali zaidi mnururisho tunaoupokea kutoka Jua unapungua kidogo, kama asilimia 2. Lakini tofauti hiyo hatuwezi kuisikia kwa sababu majira ya baridi na ya joto yanatawaliwa na athira nyingine, hasa na mwinamo wa mhimili wa Dunia. Mwinamo huo unasababisha sehemu za kaskazini na za kusini za Dunia kupokea viwango tofauti vya mwanga kutoka Jua katika mwendo wa mwaka. Majira ya joto kwenye kaskazini ya Dunia yanatokea takriban wakati wa afeli na majira ya joto kwenye kusini ya Dunia hutokea takriban wakati wa periheli.
| Sayari (kibete) |
Periheli | Afeli | Tofauti na duara | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Vizio astronomia | kilomita milioni |
Vizio astronomia | kilomita milioni. | ||
| Utaridi (Mercury) | 0.307 | 46.0 | 0.467 | 69.8 | 0.20564 |
| Zuhura (Venus) | 0.718 | 107.5 | 0.728 | 108.9 | 0.00678 |
| Dunia (Earth) | 0.983 | 147.1 | 1.017 | 152.1 | 0.01671 |
| Mirihi (Mars) | 1.381 | 206.7 | 1.666 | 249.2 | 0.09339 |
| Mshtarii (Jupiter) | 4.951 | 740.7 | 5.455 | 816.0 | 0.04839 |
| Zohali (Saturn) | 9.023 | 1,349.8 | 10.050 | 1,503.5 | 0.05386 |
| Uranus | 18.282 | 2,735.0 | 20.096 | 3,006.3 | 0.04726 |
| Neptun | 29.812 | 4,459.8 | 30.328 | 4,537.0 | 0.00859 |
| Pluto | 29.658 | 4,436.8 | 49.306 | 7,376.1 | 0.24883 |
| Haumea | 34.477 | 5,157.6 | 51.514 | 7,706.4 | 0.19813 |
| Makemake | 37.915 | 5,671.9 | 52.773 | 7,894.8 | 0.16384 |
| Eris | 38.542 | 5,765.7 | 97.558 | 14,594.5 | 0.43363 |
| Sayari kibete huonyeshwa kwa rangi kijivu | |||||
Tazama pia
- Afeli (sehemu ya karibu kwenye obiti ya kuzunguka dunia)