Tony Blair
Anthony Charles Lynton Blair (alizaliwa tarehe 6 Mei 1953) ni mwanasiasa wa zamani wa Uingereza ambaye aliwahi kuwa Waziri Mkuu wa Uingereza kutoka 1997 hadi 2007 na Kiongozi wa Chama cha Wafanyakazi kutoka 1994 hadi 2007. Hapo awali aliwahi kuwa Kiongozi wa Upinzani kutoka 1994 hadi 1997, na alikuwa amehudumu katika nyadhifa mbalimbali za baraza la mawaziri vivuli kuanzia 1987 hadi 1994. Blair alikuwa mwakilishi (Mbunge) wa Sedgefield kuanzia 1983. Ni waziri mkuu wa pili aliyehudumu kwa muda mrefu zaidi baada ya Margaret Thatcher, na ni mwanasiasa wa chama cha Labour aliyehudumu kwa muda mrefu zaidi kushika wadhifa huo.
Maisha
haririBlair alihudhuria shule ya kujitegemea ya Fettes College, na alisoma sheria katika Chuo cha St John's, Oxford, ambapo baadaye alikuwa wakili. Alijihusisha na siasa za Leba na alichaguliwa katika Bunge la Wakuu mnamo mwaka 1983 katika eneo la bunge la Sedgefield katika Kaunti ya Durham. Kama mtetezi, Blair aliunga mkono kuhamisha chama hadi kituo cha kisiasa cha siasa za Uingereza. Aliteuliwa katika baraza la mawaziri kivuli la Neil Kinnock mnamo 1988 na baadye aliteuliwa kuwa katibu kivuli wa nyumba na John Smith mnamo 1992. Kufuatia kifo cha Smith mnamo 1994, Blair alishinda uchaguzi wa viongozi uliofanyika mwaka huo wa 1994 wa Chama cha Labour na kumrithi bwana Smith. Utawala wake kama kiongozi ulianza kwa kubadilisha jina la kihistoria la chama, ambao walianza kutumia lebo ya kampeni ya New Labour. Jina hilo linatokana na kauli mbiu ya mkutano iliyotumiwa kwa mara ya kwanza na chama mwaka 1994, baadaye ikaonekana katika rasimu ya ilani ambayo ilichapishwa mwaka wa 1996 na yenye jina la New Labour, New Life for Britain, na iliwasilishwa kama chapa ya chama kipya kilichofanyiwa mageuzi.
Blair aliteuliwa kuwa waziri mkuu baada ya chama cha Labour kushinda uchaguzi mkuu wa mwaka 1997,huo ulikuwa ushindi wake mkubwa zaidi wa uchaguzi mkuu katika historia yake ya mambo ya siasa, na kuwa waziri mkuu mwenye umri mdogo zaidi katika karne ya 20. Wakati wa muhula wake wa kwanza, Blair alipitisha mageuzi ya kikatiba, na kuongeza kwa kiasi kikubwa matumizi ya umma katika huduma za afya na elimu, huku pia akianzisha mageuzi yenye utata kuhusu soko katika maeneo mbalimbali. Aidha, Blair aliona kuanzishwa kwa kima cha chini cha mshahara, ada ya masomo kwa elimu ya juu, mageuzi ya katiba kama vile ugatuzi nchini Scotland na Wales na maendeleo katika mchakato wa amani wa Ireland Kaskazini. Kuhusu sera ya kigeni, Blair alisimamia uingiliaji kati wa Uingereza huko Kosovo mwaka 1999 na Sierra Leone mwaka 2000, ambao kwa ujumla ulionekana kuwa na mafanikio.
Blair alishinda uchaguzi mwingine kwa kishindo mwaka 2001. Tukio muhimu ambalo lilichagiza muhula wake wa pili ni mashambulizi ya kigaidi ya Septemba 11 nchini Marekani, na kusababisha kuanza kwa vita dhidi ya ugaidi. Blair aliunga mkono sera ya kigeni ya utawala wa George W. Bush kwa kuhakikisha kuwa Jeshi la Uingereza lilishiriki katika Vita vya Afghanistan, kuwapindua Taliban, kuharibu al-Qaeda, na kumkamata Osama bin Laden. Mnamo mwaka wa 2003, Blair aliunga mkono uvamizi wa Iraq wa 2003 na kuwafanya Wanajeshi wa Uingereza kushiriki katika Vita vya Iraq, akidai kuwa utawala wa Saddam Hussein ulikuwa na silaha za maangamizi (WMDs); hakuna WMDs zilizowahi kupatikana nchini Iraq.
Blair alichaguliwa tena kwa muhula wa tatu na ushindi mwingine mkubwa mwaka 2005, lakini kwa idadi kubwa iliyopunguzwa. Vita vya Afghanistan na Iraq viliendelea katika muhula wake wa tatu, na mwaka 2006, Blair alitangaza kuwa atajiuzulu ndani ya mwaka mmoja. Blair alijiuzulu kama kiongozi wa chama cha Labour tarehe 24 Juni 2007 na kama waziri mkuu tarehe 27 Juni 2007, na kufuatiwa na Gordon Brown, kansela wake. Baada ya kuondoka madarakani, Blair aliacha kiti chake na kuteuliwa kuwa Mjumbe Maalum wa Quartet kuhusu Mashariki ya Kati, wadhifa wa kidiplomasia ambao alishikilia hadi 2015. Amekuwa mwenyekiti mtendaji wa Taasisi ya Tony Blair ya Mabadiliko ya Ulimwengu tangu 2016, na amekuwa aliingilia kati kisiasa mara kwa mara. Mnamo 2009, Blair alitunukiwa nishani ya Rais ya Uhuru na George W. Bush. Alipewa jina na Malkia Elizabeth II mnamo 2021.
Katika hatua mbalimbali ya uwaziri mkuu wake, Blair alikuwa miongoni mwa mawaziri wakuu maarufu na wasiokubalika katika historia ya Uingereza. Alipata ukadiriaji wa juu zaidi wa idhini iliyorekodiwa wakati wa miaka yake michache ya kwanza ofisini, lakini pia moja ya alama za chini zaidi wakati wa Vita vya Iraq. Blair alikuwa na mafanikio makubwa ya uchaguzi na mageuzi, ingawa urithi wake unasalia na utata kwa kiasi kikubwa kutokana na Vita vya Iraq na uhusiano wake na Bush. Kawaida anakadiriwa kuwa juu ya wastani katika safu za kihistoria na maoni ya umma ya mawaziri wakuu wa Uingereza.