Niutōn

niutōn – jednotka siyły we układzie SI (jednostka pochodnŏ układu SI), ôznaczanŏ N.

niutōn [N]
Ukłŏd	SI
Wymiar	$\left[\mathrm {\frac {kg\cdot m}{s^{2}}} \right]$
Jednostka	siyły, ciynżaru, ciśniyńciŏ
Typowe symbole srogości	F, Q, P, N, T
we jednostkach SI	$\mathrm {1\,N=1{\frac {kg\cdot m}{s^{2}}}}$
we jednostkach CGS	$\mathrm {1\,N=10^{5}\,dyn}$
Zdrzōdło miana	Isaac Newton

1 N to siyła, z jakōm trzeba fungować na ciało ô masie 1 kg, coby dać mu przispiyszynie rōwne 1 m/s²

$\mathrm {1\,N=1{\frac {kg\cdot m}{s^{2}}}}$

Miano niutōn upamiyntniŏ angelskigo uczōnego Isaaca Newtona.

Przikłady

• 1 N to siyła, z jakõ ziymskŏ grawitacyjŏ wpływŏ na ciało ô masie kole 10/98 kg ≈ 102 g (bp. małe jabko).
• Na powiyrchni Ziymie na ciało ô masie 1 kg działŏ siyła skerowanŏ w dōł ô wercie kole 9,81 N (to znaczy 1 kgf. We inżynieryji i w dziynnym życiu czynsto używŏ sie przibliżyniŏ:

9,81 N = 1 kgf ≈ 10 N.

• Dekaniutōn (daN) = 10 N je używany do ôkryślyniŏ wytrzimałości bp. sznōr jako przibliżynie 1 kgf.
• Siyła prziciōnganiŏ Ziymie, co funguje na czowieka ô masie 75 kg wynosi kole 736 N.

Przedrostki SI

Wielokrotności i podwielokrotności jednostki (porubiōne sōm nojczyńścij używane):

Wielokrotności				Podwielokrotności
Mnożnik	Miano	Symbol		Mnożnik	Miano	Symbol
100	niutōn	N
101	dekaniutōn	daN		10−1	decyniutōn	dN
102	hektoniutōn	hN		10−2	centyniutōn	cN
103	kiloniutōn	kN		10−3	miliniutōn	mN
106	meganiutōn	MN		10−6	mikroniutōn	µN
109	giganiutōn	GN		10−9	nanoniutōn	nN
1012	teraniutōn	TN		10−12	pikoniutōn	pn
1015	petaniutōn	PN		10−15	femtoniutōn	fN
1018	eksaniutōn	EN		10−18	attoniutōn	aN
1021	zettaniutōn	ZN		10−21	zeptoniutōn	zN
1024	jottaniutōn	YN		10−24	joktoniutōn	yN

Ôbejzdrzij tyż

• kilogram-druk (kilopōnd)
• dyna