Fengbin
Fengbin (豐濱鄉) a sakuwan ku Hualien. kumud nu kalesakan, 157.26 km². （kalesakan nu linpanti 61.89 km², kalesakan nu pawliwti 12.67 km²）, u kasabinawlan, 4,464 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 1,704 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 3,695 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 83%(Pangcah, Kebalan, Sakizaya, Bunun) ku kasabinawlan. u atu Pangcah atu Kebalan atu Sakizaya atu Bunun ku sakalaniyazu’.
nikasakuwakuwan
mikawaway-kalumyitiFengbin mala 5 a cuwen atu 15 ku niyazu’.
kina 15 a niyazu’sa, Laeno（大港口部落）, Makotaay（港口部落）, Tida'an（石梯坪部落）, Kodic（立德部落）, Fakong（豐濱部落）, Haciliwan（八里灣部落）, Tingalaw（豐富部落）, Tisilan（靜安部落）, Tafugan（三富橋部落）, Cawi（靜浦部落）, Malaloong（東興部落）, Dipit（復興部落）, Paterungan（新社部落）, Kaluluwan（磯崎部落）, Culiu（高山部落）.
Fakong a kenis(豐濱鄉)
mikawaway-kalumyiti豐濱鄉（阿美語：Fakong；噶瑪蘭語：Bakung；撒奇萊雅語：Bakung）是花蓮縣下轄的一個行政區，位於台灣花蓮縣東部海岸南段，北鄰壽豐鄉，東濱太平洋，西鄰鳳林鎮、光復鄉、瑞穗鄉、玉里鎮，南接台東縣長濱鄉。為全縣唯一全境位於海岸山脈以東的鄉鎮，由於地理位置以及經濟發展的關係，加上境內居民住家土地常受海水侵蝕，人口多已外移，目前為花蓮縣人口最少且唯一未滿5千人的鄉鎮。
Bakung a kenis “ A-mis a kamu Fakung, Kemalan, Bakung, Sakizayay Bakung” nu Kalingku a sakuwan a kakitizaan, tini i Taywan Kalingku nuwalian satimulan a sadipasan, nuwamisan a belaw u linahem a kenis a kenis, nuwalian u Tay-pin-ya-ng, satipan belaw u Cingaluan a kenis, Fata’an a kenis, Kuhkuh a kenis, Posku a kenis, nutimulan mitules tu Posung a sakuwan Kakacawan a kenis. hamin a sakuwan uyni cacay hamin nu hekal tini i sadipasan a buyu’an i nuwalian a kenis, uyni hekal a kakitizaan atu palahad tu sakikalisiw a sakikec, cunus tu tiniay muenengay luma’ lala’, maeluc tu nu bayu. mabulaw tu ku tademaw, imahini u kalingku a tademaw u cayay kakatuud ku tademaw uyni cacay caay kaedemay tu lima malebu’ a kenis nu tademaw.
鄉內居民以台灣原住民阿美族為主，亦有噶瑪蘭族新社部落以及撒奇萊雅族磯崎部落。豐濱鄉為阿美族最正統的傳統文化部落，於2014年分別登錄花蓮縣文化資產，其中以貓公(Fakong)部落及港口(Makotaay)部落為二大系統。傳統上以農業、漁業為主要經濟活動，近年來則大力發展觀光業。
kenisay a tademaw Taywan u angangan a yincumin u A-mis, izaw ku Patelungan Kemalan a niyazu’ atu Kaluluan Sakizaya a niyazu’, Bakung a kenis u A-mis nu kasumamadanay babalaki a lalangawan a niyazu’, i 2014 a mihcaan pasazuma mikilut misulit tu nu Kalingkuay a sakuwan nilaculam tu alalangawan, uynian u “Fakung” a niyazu’ atu “Makutaay” a niyazu’ u sakatusa a sakalecad. kasumamadan a babalaki u kawaw angangan nu sakikalisiw sa u kaluk, mibutingay, ayzaay tu a mihcaan saicelang sa palahad tu aidangan a kawaw.
laylay (歷史)
mikawaway-kalumyiti豐濱鄉昔日稱為貓公，擁有許多原住民部落，由南到北分別為：納納、大港口、貓公、新社、加路蘭。台灣日治時期稱為「新社庄」，屬花蓮港廳鳳林郡管轄。1945年中華民國政府接收日本台灣總督府轄區後，由於與臺中縣新社鄉（今臺中市新社區）同名，且政府認為「貓公」兩字不雅，遂以「魚獲量『豐』富且景觀宜人，地理位置『濱』臨太平洋」之由，改稱「豐濱鄉」。
Bakung a kenis iayaw pangangan han Mawku, yadah ku niyazu’ nu Yin-cumin, makay timul katukuh nuwamisan izaw ku , Dafdaf, Makutaay Mawkung, Patelongan, Kaluluan. Taywan pikuwanan henay nu Lipun a ziday pangangan “sicya-ku” han, tungus nu Kalingku a kenis nu Cingaluan a sakuwan. 1945 a mihcaan Cung-huwa-min-kou a cenbu mizawis tu Lipun Taywan sakakaay nu mikelida mikuwan tu kakitizaan hawsa, uyza u Tayciw a sakuwan Sin-se a kenis “ayzaay a Tayciw tuse Sin-se a kakitizaan” malecad kun ganga, satu ku cebu “Mawku” tusaay cudad caay kasalungan sa, pangangan han tu “yadah ku nikala tu buting “ iyadah” yadah ku aazihan salunganay ku hekal pasapi’ tu tademaw. hekal a kakitizaan “Pin” micapi tu walibayu” a sakayni, pasumad han ku ngangan Bakung a sakuwan han.
hakal a lala’ (地理)
mikawaway-kalumyiti豐濱鄉地處東部海岸中部偏北，依山傍海，風景秀麗。行政區域面積大約162平方公里，排名花蓮縣第七大，在全國所有三級行政區之中，面積排名為第41名。
Bakung a sakuwan tini i nuwalian a sadipasan sateban tu pasanuwamisan, tapiingan nu buyu’ micapi tu bayu, salungan ku hekal. u kakuwanayan a kakitizaan u hekal pakala tu 162 pin-bang-kung-li, pasiluc tu ngangn sakapitu tabakiy nu kalingku, i kanatal hamin tuluay a kakuwanan a kakitizaan, u heka pasiluc tu ngangan u saka sepat bataan izaw ku cacay.
在土地紛爭上，因濱臨太平洋故而因海浪沖刷造成土地流失及沖蝕地基，但因海岸法尚未能完全的通過並立法，讓原居住地之居民生活十分不便故而產生了紛爭及抗議。
i kalaalawan tu lala’, zayhan micapi tu walibayu satu macebusan aca nu laying nu bayu ku lala’ malikid balawpes atu maeluc ku aenengan a kakitizaan, nika zayhan sadipasan a hulic caay henay kahamin malepun maawas mipahulic tu, muenengay tiniay a tademaw caay kacaluway kunikauzip sisa malaalaw macaculi.
與此同時，因為海岸開發之石梯坪為原住民族的傳統生活領域因財團及政府的「可能」開發下亦產生大量反對的聲音，其中反對最多的亦正反兩極的有海岸阿美族劇場，對於土地之使用產生了近6年之抗議行動及媒體報導。
namahini hawsa, zayhan sadipasan patadas tu Tidaan mala nu yincuminay nu babalaki a nikauzipan a lala’ zayhan u makakanumay a kusi atu cebuay “ hakay” nipatadas katuud ku cayay pisulul a ngiha, uynian yadeh ku cayay pisulul tuyza sadipasa A-mis a kapulungan paazih tu musalukyaway mudadiway, pakayniay tu lala’ macapi tu enemay a mihcaan kunicaculi atu patahkal i sinbun patiyak.
makakeni sakuwan kakitizaan (行政區劃)
豐濱鄉行政中心位於豐濱村，行政區域共劃分為五個村及傳統八大部落
村部落族群磯崎村磯崎(Karoro'an )撒奇萊雅族新社村新社(PateRungan)噶瑪蘭族東興(Mararo'ong)阿美族豐濱村貓公(Fakong)丁仔漏(Tingalaw)立德(Kudis)噶瑪蘭族港口村港口(Makotaay)阿美族靜浦村靜浦(Cawi')
Bakung a sakuwan saupu tini Bakung a niyazu’, sakuwan a kakitizaan atu pulung a kasaniyazu’an lima ku kasiniyazu’ atu sumamaday walul ku tabakiay a niyazu’. niyazu’ay a binacadan “Kaluluan” u Sakizaya a binacadan, “Patelungan” u Kemalan a binacadan,”Mararo'ong” u A-mis a binacadan, Bakung a niyazu’ u Mawkung Tingalaw a niyazu’, Kudis a niyazu’ Kemalanl a niyazu’ "Makutaay" a niyazu’,u A-mis a binacadan 'Cawi’” a niyaza’.
tademaw (人口)
mikawaway-kalumyiti豐濱鄉人口自1981年起幾乎呈逐年減少之勢，僅2014、2018這2年為正成長，其餘37年皆呈負成長。由於2018年發生鄉長選舉的幽靈人口事件，致使本鄉近2年人口成長有加速衰減的情況。
Bakung a tademaw makay 1981 a mihcaan malingatu mahapinang ku mihcaan maselep tu ku tademaw, hatinitu 2014,2018 tuyni a mihcaan a kalahad, uzuma tulu a bataan izaw ku pitu a mihcaan maselep kunikalahad nu tademaw. i 2018 a mihcaan pisingkiwan tu nguciw sikawaw tu kaliyuhanay a tademaw tahkal a misingkiw, satu tiniay kenis a niyazu’ tu tusaay a mihcaan u kalahad nu tademaw kalamkam satu mawada’.
kamu (語言)
豐濱鄉的地方通行語為阿美語、噶瑪蘭語 撒奇萊雅語。
Bakung kenis a kakitizaan u A-mis ku kamu, Kemalan ku kamu Sakizaya ku kamu.
caculilan (交通)
mikawaway-kalumyitikapulungan a zazan (公路)
台11甲線 : 往西接9線 花64線瑞港路
Tay sabaw cacay kenis a zazan, pasatip mitules tu siwa a kenis a zazan huw enem bataan izaw ku sepat akenis Kuhkuh Makutaay a zazan.
Basu a zaza (公車路線)
首都客運1125(光復火車站-豐濱) 花蓮客運1140(花蓮-靜浦)、1140A(花蓮-靜浦)
鼎東客運1145(花蓮-成功)、8101(靜浦-台東)、8102(靜浦-台東)、8105(靜浦-成功)、8119(台東-花蓮新站)、309(玉長豐濱線)
tapang tuse a basu 1125 “ Fata’an silamalay katukuh i Bakung”Kalingku basu 1140 “Kalingku katukuh i Cawi’”, 1140A “Kalingku katukuh i Cawai’” tintung a basu 1145 “Kalingku katukuh i Singku”, 8101 “Cawi’ katukuh i Pusung, 8102 “Cawi’ katukuh i Pusung”, 8105” Cawi’ katukuh i Singku”, 8119 “Pusung katukuh i Kalingku balihay a pikacawan,309 “ i-cang Bakung a zazan”.
paisingan(醫療)
衛生福利部花蓮醫院豐濱原住民分院
wisen-bu-lian Kalingku padekuan Bakung yincumin sakatusa a padekuan.
piidangan (旅遊)
mikawaway-kalumyiti磯崎 親不知子斷厓 (海盜洞）石門洞（拙而奇藝術空間）長虹橋遊憩區 北回歸線標誌碑 石梯坪月洞 秀姑巒溪 石梯港賞鯨 芭崎瞭望台 新社梯田
Kaluluan kaliyuhan ku wawa mahetik i tepad, “ bung nu bayu”, buhang a ba’tu “ piazihan tu micidekay nalimaan a nisanga’an”, Cang-hung a sangaw piidangan a kakitizaan, amisbalat bacu a paya, Tidaan bulad a buhang, Siw-ku-lan a sauwc, Tidaan minatu piazihan tu isu’ Huting picekulan, Patelungan masatukalay a laku.
Bakung a kenis caliway tu Kaluluan (豐濱鄉過磯崎)
位於花蓮豐濱鄉的「親不知子天空步道」在去年七月試營運，為一座使用H鋼及強化玻璃打造出約150公尺的步道，其中有20公尺長的步道利用強化玻璃製作，沿著斷崖垂直牆面一路向前延伸，讓旅客走在透明的步道上，不僅能享受站在懸崖的快感，還能直視腳下與眼前的無敵海景，刺激度破表。
tini i Kalingku Bakung a kenis “ caay katineng tu wawa tapuku a zazan” i cila a mihcaan pitu a bulad mitanam micili tuyazaza, nu H angulu atu atekakay a galasu nisanga’ tu 150 a depah ku caculilan a zazan, uyni izaw ku tusa bataan depah ku kanaya’ culilan u atekakay a galasu ku sapisanga’, lilis tu maapilisa a cabeng patelek tasasa taaya miculi, miidangay a labang muculil tu tingalaway saculil a zazan, caay ku sakalihalay sademsem dada’ mutizeng i tepad manaul ku balucu’, taneng henay a maazih ku i sasaay nu kuku’ tu nuayawan nai’ ku pakademecay tu salungan a hekal nu bayu, masemel huway sa ku balucu’.
ba’tu a buhang (石門洞)
長期在海水侵蝕下天然形成的 March 海蝕洞，加上周圍海蝕溝、海蝕平台…等景觀讓人嘆為觀止，海岸生態也極為豐富。
matenes maeluc nu bayu ku nu lalayanay a malelucay nu bayu a buhang, cunus tu liwliw nu bayu, maeluc nu bayu ku masenalal, mahiniay a azihan a hekal kasatiman a miazih nu tademaw, sadipasan yadeh ku mulangaway mauzipay.
canghung a sangaw (長虹橋)
虹橋建成於民國58年，長120公尺，是台灣第一座懸臂式單拱預力混凝土橋。由遠處看，猶如一道長虹跨越山壁綠波而得名。上橋俯瞰，可見秀姑巒溪徐行入海，偶有鷗鳥盤旋，更顯寧靜安祥。
pisanga’ tu canghung a sagaw i lima a bataan izaw ku walu a mihcaan, u tanaya’ cacay lasubu tusa a bataan depah, nu Taywan saayaway masapatelaway masapungkangay nu amutuay ku sapisanga’ tu sangaw. i batad azihan, mahiza u hecek ni edek miawas tu tepad nu buyu’ masupelitay nu bali a ladaway a lutuk a singangan. pabaw nu sangaw a miazih, maazih ku Siw-ku-lan a sauwac haymaw sa tabayu, u zuma izaw ku talastas a ayam mitaliyuk mubahel sangalah masatezep a zakez.
長虹橋位在秀姑巒溪的河口，大港口、靜浦村就在南北各約五百公尺開外，現巳成為泛舟活動的登岸據點。大港口是一個典型的阿美族村落，山丘林立，傍著清綠的秀姑巒溪，吉布蘭島就在眼前，綠意蒼蒼；適合露營、游泳、垂釣。
canghung a sangaw tini i Siw-ku-lan a sauwac sacumud nu nanum, Makutuay, Cawi’ a niyazu’, i nutimulan nuwamis paylima depah ku ahebal nu likut, ayza mala u tatukusan tu nu mipay kakelicay a katangasaan. Makutaay nu sumamaday henay A-mis a niyazu’, u buyu’buyu’an, tapiingan ladaway a Siw-ku-lan a sauwac Ci-pu-lan a subal i nuayawan tu, saladaw sa, tatungus tu pilabinan nu midangay pidanguyay pacemutan.
amis balat laed paya nu Cawi’ (靜浦北迴歸線界標)
北迴歸線是北半球溫帶和熱帶的分界線，環繞北半球十六個國家，其中在臺灣就有三座北迴歸線標碑，分別位於嘉義的水上、花蓮的舞鶴及花蓮的靜浦，每年夏至時（6月21日或22日），正午的太陽直射此地。呈現燈塔狀的北回歸線標碑形，中間有狹長細縫，一柱擎天的景象十分壯觀，遊客們可以到此感覺一腳站在熱帶，另一腳站在亞熱帶的奇妙的感受。
amisbalat nu amispela’ a lababaay atu akutiay a sakalaed, taliyuk tu amispela’ tu saba enem a kanatal, u zuma i Taywan izaw tu ku tuluay amisbalat a paya, izaw i Cya-i suy-sang, Kalingku Ma’ifor atu Kalingku Cawi’. Paymihcaan tu lalud katukuh “enem a bulad tusa a bataan izaw ku cacay a demiad anucaya sa tusa bataan izaw ku tusa a demiad” teki’ tu kalahukan u cilal pabesuc mapaedil ku lala’. tahekal ku masa kayakayay a dingki tu amisbalat a bacu’ a paya, teban izaw ku tanaya’ likecuay adidi’ay a ngala’, cacay pabesut tapabaw satanektek azihen ku hekal, miidangay a labang taneng tayni matapal ku cacayay a kuku’ mutizeng i caledesay a kakitizaan, u cacay a kuku’ mutizeng i tatungusay tu caledesay a kakitizaan katapalan ku nikasazuma.
Tidaan sananuy (石梯坪鞦韆)
花蓮當地藝術家項鍊海岸藝術工作室，在石梯坪附近打造了一座全台最美的鞦韆，坐在鞦韆上擺盪、迎著微風，隨著視野高低，海天一色的風景在眼前形成視覺型藍色波
浪，成為享受花蓮寧靜海岸的秘境去處，這裡同時也設有咖啡廳，讓旅人能享受餐點、甚至露營，是到石梯坪不可錯過的去處。
Kalinngku tiniay micekiway tu nalimaan udu’ sadipasa a nalimaan a pisakakawawan a luma’, i capi nu Tidean misanga’ tu salunganay a sananuy nu Taywan, mueneng i sananuy mipayapay, mikawih tu bali, kilul mazih tu i pabaway i sasaay, malecad ku kulit nu bayu tapuku masa sumilaway a laying, mala pisademsaman nu Kalingku nai’ ku teki’teki’ nu sadipasan u kaliyuhan a kakitizaan, tini izaw ku nipatizangan tu pinamuman tu kuhi ’, u miidangay a tademaw salihalay a mukan, atu i hekal mabi’, u Tidaan sakapahay ka tayzaay a kakatanuzan.
Yey-tung (月洞)
2020年9月4日 — 大自然真的很神奇，充滿著奧妙，【月洞】是一個天然的鐘乳石洞穴，也是港口部落原住民眼中的一塊淨地，洞內神祕幽暗，岩壁上除了鐘乳石之. 2020年5月18日 — 而這湖水會隨著月亮盈虧而漲落，因此月洞名稱也由此名而來，. 來到這裡可看到鐘乳石、燕窩化石、蝙蝠…等。
2020 a mihcaan siwa a bulad sepat a demiad mucidekay kacekukan ku tahak, matumes mutesak ku kaliyuan, Yey- tung nu lalayanay a masatukiay a ba’tu a buhang, nu Cepuay a niyazu’ u piazih nu yincumin u tamelacay a lala’ san, labu nu buhang duut kaliyuhan, ba’tu ku cabeng caay ku masatukiay a ba’tu dada’. 2020 a mihcaan lima a bulad sabw walu a demiad, uyniay taku a nanum mikilul tu bulad malenu maelac, satu mahini ku kasingangan nu Yey- tung, tayniay maazih ku masatikiay a ba’tu, badaicaw a malabatuay, papuduki kuzuma.
Tapisan saculilan (大石鼻山步道)
位於花蓮台11線海岸公路旁的大石鼻山，步道全長910公尺，步道大多為石階、枕木，還有涼亭可供休息，來回大約花1小時左右即可走完。吹海風、賞海景，放眼望去可見太平洋蔚藍海岸，景色相當優美迷人。花了30分鐘登頂，海拔約150公尺，眼前是綿延不絕的階梯和滿山綠意、藍天、白雲，湊齊了一幅畫的元素，登山時的辛苦，也頓時有了回報，這副景致讓人滿心只有值得而已。
tini i Kalingku Tay saba cacay a sadipasan a zazan tapiingan u masacihekay a buyu’
saculil hamin a katanaya’ 910 depah, saculilan hatu sadang sanay a ba’tu, kilangay, izaw henay ku dabek pawapen tu pihibangan. pananukas pakala tu cacay tatukian kya mahamin a culilan. biwansa ku bali nu bayu, mikinaul tu hekal nu bayu, cekul a maazih maazih ku walibayu sumilaw ku sadipasan, kulit nu helal tada salungn mahenul ku tademaw. pakala tu tulu a bataan saculi ku tuki katukuh i tukun, u talakaw pakala tu 150 depah, nuayawan tulin sa masatukal atu haminu landaw, sumilaw, salengac ku ladem, palalecad han mahizau u nikilitan, mukayakay tu buyu’ hawsa mangelu’ kangesul izaw aca ku nipaanin, mahiniay micidekay a hekal maedem ku balucu’ siaca tuway.
Patelungan tukala umah (新社梯田)
位在台11線上的新社梯田、有著全台獨一無二的海稻一線美景，每年四月，稻苗初長，放眼望去的景色，極似一大片的綠色地毯，到了六月下旬，稻穗熟成，即變成大片的金黃色絨毯，各種時節都有不同的美景風情，有著宛如明信片一般的視覺效果，美得讓人眼睛都捨不得眨一眼。
tini i Tay sabaw cacay a zazanan Patelungan tukalay a umah, i Taywan u sacacayay salunganay a hekal bayu tipus, paymihcaan tu sepat a bulad, piculalan nu tipus a sapal, pangaw han miazih kuya kulit nu hekal , mahiza u ahebalay ladaway sapasaksak i lala’, katukuh tu enemay a bulal, mazuhem tu ku tipus, masumad u kalawlaway tu aminku kilut sibanuhay a sapasasak, u canancanan a puu’an cayayamin ka lecad ku salungan nu hekal a azihan. mahiza u mingkiw ka salungan azihan,u salungan caay ka singalih papelek tu mata.
Tidaan a minatu (石梯漁港)
石梯漁港為一處位於石梯坪旁的一個純樸小漁港，擁有原始優美的自然景色，漁港在日據時代就存在，當時僅有小膠筏捕捉虱目魚，到了1959年2月擴建為現在的樣子，是花蓮至台東間雖小但規模完整的一個漁港，後來型態轉型，以撈捕旗魚為主，有標台的小漁船為石梯漁船的特色，此地亦成為全台旗魚產量最高的漁港。
Tidaan a minatu tini tapiingan nu Tidaan u masainakaay adidi’ay minatu nu mibutingay,, mahiza tu nu sumamaday henay ka salungan nu hekal, pibutingay a minatu i ka Lipunan a ziday izawtuway, itawya uyza dada’ adidi’ay a kakelic ku sapialatu tu hucay, katukuh tu 1959 a mihcaan tusa a bulad misaahebal misangan tu mahininay nu ayzaay, nu Kalingku katukuh i Pusung kanahatu a didi’ nika u masakapahay a minatu. satu masumad ku kawaw, angangan u mikazikiay tu, izaw ku a didi’ay a balunga sapicucuk tu buting u micidekay a balunga’ nu Tidaan, uynian tiniay mala u nu Taywan u sayadahay a minatu nialaan tu buting.
近來因外海發現鯨豚出沒而引起學者的重視，也是台灣賞鯨船的發源地，1997年台灣第一艘賞鯨船－海鯨號便在這裡首航，是東海岸的賞鯨重鎮。
ayzaaytu zayhan i wali maazihl ku isu’ tun muculal malilid ku micidekay micekiway a tademaw a sibalucu’, u lalekalan piazihan tu isu’ a balunga’ nu Tayw hekalan aca, 1997 a mihcaan Taywan saayaway piazihan tu isu’ a balungna’ isu’ a malunga’ han tini saayaway a payblunga’. nu dadipasan angangan nu piazihan tu isu’.
cacekulan nu Hoting (芭崎瞭望台)
2012年5月26日 — 絕美海景芭崎賣店; 東海岸沿線上絕美的休憩區; 可眺望磯崎海灣與大石鼻山山頭. 行經在綿長的台11線上，芭崎瞭望台可以說是此路最美的。
2012 a mihcaan lima a bulad tusaa bataan izaw ku enem a demiad u salunganay hekal nu bayu paliwalay nu Hoting, sadipasan duduc tu salunganay a pihibangan a kakitizaan, taneng macekul ku Kaluluan atu Ta-pi-san tangah nu buyu’. muculili i tanaya’ay a Tay sabaw cacay a zazan, Hoting a sacekul u salunganay a zazan kuyni.