Mun-ce

Mun-ce孟子

nikaudip生平

saan ci Mun-ce u Lu-hen-kun a dayday nu sakakaay a tatamaan a wawaan ci Mun-cin-hu a ilucan, wawa ni Mun-cin-hu ci Mun-sun-aw patideng tu binacadan, u Mun-sun a nganganan, sa u Cun-sun a nagnganan, Mun a ngnanganan. Lu-mu-kun waluay nu mihcaan “kunyen nu ayawan siwsepwal mihcaan” Ci-kuo debungan nu Mun-su ku kakanan nu niyaduan, sisa u Mun-sun panganganan hida satu mabulasak. u tuas ni Mun-ce namaka Lu-kuo nikabulawan katukuh i Cuo-kuo “ aydaay nu San-tun-sen Cuo-cen-se”, sisa ci Mun-ce hida satu mala Cuo-kuo a tademaw. sakamusa, ci Mun-ce tuluay henay ku mihcaan mapatay tu ku wama, mangelau’ midiput ku wina ci nidaan mibalaki, micidek ku nipikuwan tu ci Mun-cean, tu “ cina nida kinatulu malimad” pecien ku kikay tu sapasubana’ tu wawaan” a kakunkuan, mala malebutay a bangcalay nu sasakamuen, sakay nikudanay miduducay a kakilulan. wawa u saydan, nika sakay cudadan a nikiliman maadih ku Ce-se nikapatayan nu wawa ni Mun-ce nilecuhan mikiayaw tu pina nu cacay a bataan, sisa nina cudadan nu Ce-se-men-zen a tatengaay nu sasakamuen.  據說孟子是魯桓公的庶長子孟慶父的後代，孟慶父之子孟孫敖另立一族，為孟孫氏，或稱仲孫氏、孟氏。魯穆公八年（公元前408年），齊國攻破孟孫氏的食邑郕城，孟孫氏子孫遂分散開來。孟子的祖先就從魯國遷居到鄒國（今山東省鄒城市），於是孟子自此成了鄒國人。相傳其父名為激，字公宜；其母之姓氏也有仉氏與李氏之說。據說，孟子三歲喪父，孟母艱辛地將他撫養成人，孟母管束甚嚴，其「孟母三遷」、「斷機教子」等故事，成為千古美談，是後世母教之典範。 子思為師，但根據史書考證發現子思去世時離孟子出生還早幾十年，故而《史記》中所記載的受業於子思的門人的說法比較可信。

dateng思想

ni datengan ni Mun-ce mala cen-ce-cesye, u Zen-ay, atu Zen-sen-cesye, u sakakapah tu tademaw atu sakatademawan aca. 

孟子思想主要分為政治哲學，即仁愛，以及人生哲學，即性善以及重義輕利。

sakakapah nu cudada atu sakala’cus nu cudada 性善論與性惡論

人性、性善論、性惡論和心理利己論

sitangahay a tademaw saan tu sakakapah atu la’cusay a kawawan idaw ku tabakiay nu wundayan. itini i Cun-kuo sakay tademawan nu cudadan, sayaway patahekalay nu tademawan ci Mun-ce. sakamusa ci nida, misakapah tu tademaw, mahida u namum tasasa ku nipisilsil, u tatengaay ku mahiniay a kawawan. sakamusa ci Mun-ce, licehan ku tademaw idaw ku sakalecad nu waywayan, u “ kapah nu balucu’” atu “kaetiman nu balucuan” sa idaw ku nikadihi nu balucuan i tawan, misakadihi a balucuan. patinaku ci nida, tademaw anu bahal sa a mahetik i tebun, idawac ku paaw talaw atu misakadihian a balucu’. mahiniay nu sakaydihi nu balucuaan, caay kaw sapisungaay tu babalaki nina wawa, caay kaw sapisungaay tu niyadu’an a lalumaan tu kapah nu nganganan, caay kaw mabidangay tu malesem a caay piala tu tademaw a nganganan, nu namaka balucuay nu tademawan, uynihan nai’ ku dis nu nabalucuan.

先秦儒家對於人性善惡問題給予了極大的關注。在中國人性論史上，第一個提出性善論的是孟子。他認為，人性向善，就像水往低處流一樣，是一個不爭的事實。孟子認為，人生來都有最基本的共同天賦本性，這就是「性善」或「不忍人之心」，或者說對別人的憐憫之心、同情心。他舉例說，人突然看到小孩要掉到井裡去，都會有驚懼和同情的心理。這種同情心，並不是為討好這小孩子的父母，也不是要在鄉親朋友中獲得好名聲，也不是厭惡見死不救的名聲，而完全是從人天生的本性中所發，這就是「不忍人之心」。

Cen-ce nidatengan政治思想

Min-pen nidatengan民本思想

nai’ ku laheci nu saydan師曠

sakaetiman ku binacadan, kilul sa u kanatal, sasabaay ku tahudan.” u imi sakamusa, saayawen ku tademaw, kilul sa u kanatal, sadikudayen ku tahedan. saan ci Mun-ce u tahuda tatengan a midiput tu binacadan ku sayaway, mikuwanay a tademaw mamidiput tu tademawan, uyni a kawawan u sapidiputaw tu tadeamaw a datengan ni Mun-ce. ci Mun-ce mihang anu nai’ ku laheci nu mikuwanay a tahedan, taneng mibelin ku tademaw tu nuhenian. saan ci Mun-ce anu maala’tu ku tahudan nu ngangan a idaw ku sakaybalucu’ tu dihemay tu tademawan, a palecaden ku balucu’ tu tademawan. nikasikawawan nu misu amitengil henay tu katuuday, u wayway nu tahudan anu caay kakapah sa ku binacadan, ya mikuwanay a tahudan a mahetik ku sapikuwan nida sa. ci Mun-ce miala tu cudad nu Tay-se-pen, “tapukuwan a niadihan sakay takuwantu ku nipadih, mitengil ku tapukuan sakay takuwantu a mitengil” pasubana’ tu tahudan pisakapahitu binacada sa.

「民為貴，社稷次之，君為輕。」意思是說，人民放在第一位，國家其次，君在最後。孟子認為君主應以愛護人民為先，為政者要保障人民權利，這就是孟子的民本思想。孟子贊同若君主無道，人民有權推翻政權。孟子認為取得政權要有愛民之心，還要有合法的手段。而且政權還要有取決於民意，若上位者的德行和為政不為百姓所接受，那上位者就要喪失繼續執政的資格了。孟子並引用尚書太誓篇的：「天視自我民視，天聽自我民聽」告誡人君重視民心。

nai’ ku la’cusay tu sakay tawan atu kapahay nu dadanan仁政和王道

ci Mun-ce patahekal tu kapahay nu sakatademawan, milayap tu sakanawmi’ tu tademawan a cudadan, sakamusa ci Mun-ce “ idw ku sakahemhemaw nu balucu nu tademaw”, idaw ku “ caay pakahemhem tu nuudip a kapahay nu kawawan”, u udip tu ku micuduhay tu kawaw nu udip, sisa “ u wawa kaku u wawa tu kaku, u babalaki kaku u babalaki tu kaku”, midiput tu luma’ nu udip, katukuh midiput tu binacadan, u kapahay nu sakay tademawan.

孟子主張君主行仁政，承接性善論，孟子認為「人有不忍人之心」，乃有「不忍人之政」，君主只要將自己的仁德推廣，所謂「幼吾幼以及人之幼，老吾老以及人之老」，由愛護自己的家人，到愛護國民，就是仁政。

micuduh tu “ kapahay nu dadanan”, mangalay pakakapah tu nikaudip nu tademaw, nai’ ku lawilaw nu binacada, u “ kapahay nikaudip nu dadanan”, salihalay sa ku tademaw masikad tu paayaway nu tahudan, kanatal hida satu a kapah.

推行仁政的具體措施是行「王道」，要使人民富足，百姓安樂，即「保民而王」，人民自然擁戴君主，國家自然富強安定。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AD%9F%E5%AD%90