Muo-ni
Muo-ni 摩尼
mikawaway-kalumyiti
- Sakizaya a kamu：Muo-ni
- Hulam a kamu：摩尼
- Amilika a kamu：Mani
ci ama ni Muo-ni ngangan u Pa’-ti’-ke, wina ci Ma-li-ya. sepat nu secian a Ya-mei-ni-ya likisi hina sakamu ci nidaan. sakay “wan-kun” a sulit u milalidy nu mipaypayay.
摩尼之父名為帕提格，其母名為瑪利亞。在4世紀的亞美尼亞歷史中常常被提及。至於「王宮」等用詞當為受佛教影響。
Nay-di-mu a “ cun-su sakamusa” idaw ku nisulitan Muo-ni a babalaki, pilecuhan atu wawa henay, masakapah a nikaudipan. Pa’-ti-ke naitida mueneng i Ha-ma-dan, sa mabulaw tayda i Pa-pi-lun, eneng satu i Tay-si-hun. idaw ku cacayay a demiad, ci Pa’-ti’-ke mahidatu tu demidemiad tayda i biyu mipaypay, idaw ku malacingay nu sunian sakamusa ci nidaan, amana pienip tu pah, titi atu sakalaledi’. matulin musakamu tu tuluay a demiad, sisa micumud ci nida tu sakay tamelacan milabu. tamelacay singangan tu Mu-ke-ta-si-la-pay, E’-le’-ke’-say-pay, u Yu-tay-ciw a kilisetuay a duma nu tatangahan. tawya, acawa nida sibili, sa i kunyun tucaynem mihcaan sepat a bulad caysip dimiad lecuhan ci Muo-ni. malecuh tu ci Muo-ni, tahsepian ni Ma-li-ya, nengil sa maadih nida idaw ku icelangay patudut ci Muo-nian tapabaw, makatusa a demiad kiya patalumaen ci nida. sepatay ku mihcaan ni Muo-ni, ci ama nida pataydaen i tamelacay nu kitidaan ci Muo-ni, hidan nida nu kiwkay ku nipahabay ci nidaan.
奈迪木的《群書類述》中記載了摩尼的父母、出生與童年、少年時的主要情況。帕提格原住哈馬丹，後來遷徙到巴比倫，定居於泰西封。有一天，帕提格像往常一樣去一座拜偶像者的寺廟做禮拜時，聽到一個響亮的聲音對他說話，告誡他禁絕飲酒、食肉和情慾。這神諭持續了三天，於是他加入了淨洗派。淨洗派亦稱穆格塔希拉派、厄勒克塞派，屬於受猶太教影響的基督教異端。此時，他的妻子瑪利亞正在懷孕，後於公元216年4月14日誕下摩尼。摩尼誕生時，瑪利亞曾經入夢，醒來時候看見有一種力量使摩尼升天而去，過了一兩天才把他送回來。當摩尼四歲時，他的父親將摩尼帶回到淨洗派中去，按照這個教派的規矩來撫養他。
masasining henay少年
mikawaway-kalumyitiwawa henay ci Muo-ni idawtu ku talakaway nu papatatengaan nidaan, matineng musakamu ci nida, sakay singkuan idaw ku sakanamuhan nida, sakay tamelacay nu kaputan a tineng nai’ ku kaliwhan. sabaw tusa ku mihcaan nida, mapaading nu Kun-min-wan-kuo a kamu, ya musakamuay a dungi u “sen-wuo” , duma a nganga u Sun-se di’tu, Tui-in di’tu. sakamusa ku “Sen-wuo” alesen kina ciwpay, caay kaw nu misu ku nu heni. isu han aw tamelacay kisu, caay kaw pakay tidaen kisu. nika cacay henay kaw sapatinaku kisu ayda, tada wawa henay kisu.” nika hinian, itida satu i tamelacay nu kaputan ci Muo-ni a maudip, saan ci nida u masacacayay kaku sa, u nidatengan nida inai’ ku matinengay, “ Ke-lun-muo-ni-ku-cun” sakamusa, “mahida u caayay kalecad nu sidian ci nida sa, mahida u ayaman nu sakacaay kalecad nu kamuan a maudip. nanulingatu katukuh tu sadikuday u punu’ nida atu icelang nida ku sakaudip i tu nuhenian, nika inai’ ku matinengay ci nidaan, atu mahicaay ku nipabeli ci nidaan, u hica hakiya ku sapabeli ci nidaan tu tuudan, nu heni u bihid sa ku maadihay nu heni.”
摩尼自幼就在宗教上展示出了極高的天分，他能言善辯，對宗教本身具有極高的興趣，並對淨洗派的教理知識瞭如指掌。當他12歲時，他受到了光明王國之王的啟示，那位帶來啟示的天使被稱之為「神我」，又譯雙生神、推茵神。「神我」告訴他：「摒棄這個教派，你不屬於他們。你必須純白無暇，不受欲望支配。不過現在還不是你顯現的時機，你還太年輕。」就這樣，摩尼繼續了他在淨洗派中的生活，然而他自視為一個孤獨者，其思想不被其他人所理解。《科隆摩尼古卷》中描述：「他就像一頭置身於異類之中的小羊，或者像一隻小鳥與其他語言不同的鳥兒生活在一起。因為他自始至終始終暗藏著智慧與力量生活在他們當中，但卻沒有一個人知道他是誰，或者他受到了什麼樣的啟示，揭示給他的是什麼東西。他們只以貌取人。」
amica ku nikahida, ci Mu-ni sakay udiptu nu tinengan itida i tamelacay a kaputan maala nida ku talakaway a idaan. sakakaay nu kiwkay ci Si-ta manamuh ci Muo-nian, paluhida han u wawa nida a midiput. idaw ku cacayay, kainai’an nu tademaw ladayen nida ci Muo-ni miadih tu niculimekan nida tu kakalisiwan, idaw ku balucu’ nida sapabeli ci Muo-nian, mangalay papidayday ci Muo-nian itida i tamelacay nu masakaputay a kawawan, nika kaiyan ni Muo-ni.
雖然如此，摩尼仍然憑藉著自己的天賦在淨洗派中取得了極高的地位。教派長老西塔（Sita）很喜歡摩尼，將他如同兒子一般對待。有一次，他趁無人時帶著摩尼去看他隱藏的秘密財富，並有意將這筆財富交給摩尼，讓摩尼繼承他在淨洗派中的職務，但摩尼拒絕了。
makakenih 分歧
mikawaway-kalumyitimilayap ci Muo-ni tu Sne-wuo a baluhaay ni datengan, u wayway nida haymaw sa miliyas tu tamelacay a kaputan. tamelacay nu masakaputay miciacay ku nuheni, malukay ku sakaudip nu heni, saan ci Muo-ni sapilangecay a waywayan u miidisay tu langawan a takelal sa, pacici sa pawada’ tu sakaala a waywayan tu lami’an. kina cacay tu, idaw ku sakakaay miucul ci Muo-niyan papilabu maluk, maadih nida maketun nu kakawit kiya langaw tanuidang sa, mahida u wawa tanuangic sa. mahemek kina mililiday a tademaw, mibaung i nuayawan ni Muo-ni.
當摩尼接受了神我的啟示後，他的行為逐漸與淨洗派產生了分歧。淨洗派是素食者，完全以農業為生，摩尼卻認為收割行為會損害植物中的光明元素，堅持以施捨的方式獲得蔬菜。有一次，教派中的一個領導者迫使摩尼與其一起去干農活，卻發現被鐮刀割到的植物血流如注，如同一個孩童一般哀號。這使得這個領導者極為震驚，拜倒在摩尼面前。
mapatayay a kiwkay殉教
mikawaway-kalumyititupic sip mihcaan, ci Muo-ni misuayaw ci Suo-luo-ya-se-de-caw a sakacaay kalecad nu nidatengan mihapu a patayen sa. saan ci nida u Ye-su a disi, ci Pa-he’-la-mu yise pabalucu’ mipacek ci nidaan i ziwzika. tupelaken ku banges, pasulek i maacakay nu lutukan, pacaiten i Kun-de-sa-pu-e-cen a pananan, sapatawid tu Muo-men a sinza. idaw ku sulit nu Muo-ni kapatayan i papululan. disi ci Muo-se-sin milaylay ci Muo-ni a tatidengan, mala Muo-ni-ciw a sayaway a ciw-cun. sa, ci Pa-he-la-mu yise misuayaw tu Puo-se-ti-kuo a Muo-ni sinzaan malingatu mipenec, u sinza yada tu namin milaliw.
274年，摩尼因其對於瑣羅亞斯德教的異端思想而被下令處死。又因他自稱是耶穌的使徒，巴赫拉姆一世決定將他釘死在十字架上。其屍身被剝皮、塞以乾草，懸掛在貢德沙普爾城的城門口，用以警示摩尼教徒。亦有記載說摩尼死於獄中。使徒末思信受命繼承了摩尼的地位，成為了摩尼教的首任教宗。此後，巴赫拉姆一世對波斯帝國全境摩尼教徒進行鎮壓，信徒被迫流亡。
nipasubanaan ni Muo-ni-ciw a midaydayan nu tademaw u caayay hanay ka patay ci Muo-ni sa. saan tu Pa’-ti-ya wen cudadan M5596 nisulitan, mahida u Ti-wan mihulak tu tuud nu dikucan, sidikuc tu duma nu Wan-paw a dadadikucan, takelalay a tademaw hulak saca i udip a dikuc. mueneng ci nida tu takelalay a balungaan, sidikuc tu miwyi, situpel, i takelalay nu pacabayay a di’tuan, itini i kanamuhan nu dadadiwan mikacaw tu sakalepacaw a kadideng mabahel taydan i tapukuwan, itida i Sa-he’zui-waw-yi sakasepat a demiadan, pilipayan sabaw cacay a tukian, itida i Pei-la-pyi-cen, Muo-ni tayda i tapukuwan.
摩尼教的繼承者們並不認為摩尼就此死去。帕提亞文文書M5569記載：如同帝王卸下盔甲與戰袍、穿上另一件王袍那樣，光明使者終於卸下了軀體的戰袍。他坐上光明的寶船，穿上神聖的妙衣，帶上花冠，在光明眾神的陪伴下，在琴聲和歡歌中飛升明月戰車。在沙赫瑞瓦爾月第四日，星期天，11點鐘，在貝拉斐城，摩尼升天而去。