İbn Havkal
İbn Havkal veya tam adıyla Ebû'l-Kâsım Muhammed bin Ali en-Nasibi el-Bağdadi, 10. yüzyılın Aridoğulları Devleti'nin[2] ünlü Arap kökenli Nusayri[2] İslam yazarı ve coğrafyacısıdır. 977 yılında Sûret el-Arz (صورة الارض; "yeryüzünün sûreti") isminde Arapça dilinde eserini yazmıştır. Kitabın çevirisinden onun yaşamından çok az bilgi verilmiştir, onun hocası olan İbrahim bin Muhammed el-İstahrî'nin yazdığı Al-Masâlik Al-Mamâlik (المسالك الممالك) adlı Arapça dilindeki kitabında onun yaşamına dair bahsedilsede hayatına dair yeterince bilgi içermemektedir.
İbn Hevkal | |
|---|---|
| Doğum | Ebû'l Kâsım Muhammed bin Ali en-Nasibi Nusaybin,[1] Mardin |
| Milliyet | Arap |
| Vatandaşlık | Aridoğulları Türk Devleti[2] |
| Din | Şii İslam (Nusayri)[2] |
| Kariyeri | |
| Dalı | Coğrafya ve Tarih |
İbn Havkal bir yazardan daha çok; çok seyahat eden, ayrıca seyahati boyunca gördüğü şeyleri ve alanlar hakkında ilgilenmiş ve araştırmıştır. O yaşamının son otuz yılını uzak Asya ve Afrika'nın bir bölümünü gezmeye harcamıştır. Onun bir seyahati Ekvatorun 20 derece güneyinde doğu Afrika kıyıları boyunca sürdü, o alışılmamış bir şeyi fark etti, çok sayıdaki insanların Rûm bölgesinde (kolonilerinde) yaşadığını, deneyim yerine, logik'le çalıştıklarını. Onun tanımlamaları o zamanlar seyahat edenler için önemli ve çok yardımcı olmuştur. Surat al-Ardh ismindeki kitabında detaylı olarak İber Yarımadası'ndaki Müslüman Endülüs'leri, İtalya, özellikle Sicilya'yı ve "Romalıların Ülkesini" tanımlamıştır.
İbn Havkal, Hicrî, 7 Ramazan 331 (Milâdi, 15 Mayıs 943) tarihinde Bağdat'tan hareket ederek önce Arap yarımadası'nın çeşitli bölgelerini, 947'den 951'e (336 - 340) kadar Kuzey Afrika ve İspanya ile Büyük Sahrâ'nın güney kısımlarını, 955'te (344) Mısır, Doğu Anadolu ve Azerbaycan'ı, 961'den 969'a (350 - 358) yılları arasında İran, Horasan ve Batı Türkistan'ı, 973'te de (362) Sicilya'yı[3] dolaştı. 951 (340) yılına doğru Ebû Zeyd el-Belhî'nin öğrencilerinden Farslı coğrafyacı İbrahim bin Muhammed el-İstahrî ile tanışır. İstahrî'nin isteği üzerine onun hocası Ebû Zeyd el-Belhî'nin Şuverü'l-ekülîm adlı eserini esas alarak yazdığı Şûretü'1-arz adlı kitabındaki haritaları ve bilgileri tashih etti. İstahrî'nin eserini görmesi yazmayı düşündüğü coğrafya kitabı üzerinde etkili oldu. Her ne kadar çalışmasının kaynağı bu eser ise de İbn Hurdâzbih, Ceyhânîve Kudâme bin Cafer'in kitaplarından da faydalanmıştır.
Eser ilk defa Michael Jan de Goeie tarafından Bibliotheca Geographorum Arabicorum serisinin II. cildi olarak yayımlanmıştır (Leiden 1873). Daha sonra Johannes Heindrik Kramers, başta Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki [399] nüsha olmak üzere çeşitli yazmalarla de Goeie neşrini ve daha sonraki müelliflerin eserden yaptıkları iktibasları karşılaştırarak tenkitli neşrini yapmıştır. 1233 yılında anonim bir örneği kitap olarak yazılmıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ Soucek, Svat, A History of Inner Asia (Cambridge University Press:2000), page 73.
- ^ a b c d Muharrem., Uçan, (2010). Alevi devletleri. İbn Hevkal (Ebû'l Kasım Muhammed b. Ali), Nusayri Aridoğulları Devleti. Can Yayınları. s. s. 134. ISBN 978-605-4039-43-2. OCLC 949591493.
- ^ Francesco Gabrieli, Ibn Hawqal e gli Arabi di Sicilia, in: L'Islam nella storia, Bari, Dedalo, 1966, sayfa 57, 67.