Afşin-Elbistan B Termik Santrali

Afşin-Elbistan B Termik Santrali Kahramanmaraş İli, Afşin İlçesi'nin, Çoğulhan Belde'sinde Çöllolar sektöründeki 544 milyon ton düşük kalorili linyit kömür rezervlerinin kullanılması ile Türkiye'de devamlı olarak artan enerji ihtiyacına katkı sağlamak amacıyla kurulmuş bir termik santraldir. Afşin-Elbistan B Termik Santrali, 4 üniteden oluşmaktadır ve her bir ünite 360MW kurulu güce sahiptir. Santralin toplam kurulu gücü 1440MW'tır. Mitsubishi, Babcock, Gama-Tekfen-Tokar Ortaklığı, Enka Konsorsiyumu tarafından inşa edilmiştir. Müşaviri ELTEM-TEK 'dir.

Afşin-Elbistan B Termik Santrali
Ülke	Türkiye
Yer	Çoğulhan, Afşin, Kahramanmaraş

Tarihçe

Elektrik Üretim A.Ş'nin yatırım programında 96.D.01.0070 proje nosu ile yer alan Afşin-Elbistan B Termik Santralinin yapımı için 17.12.1996 tarihinde %100 kredili olarak anahtar teslimi usulüyle uluslararası ihaleye çıkılmıştır. Alınan tekliflerin değerlendirilmesi sonucunda 06.08.1998 tarihinde Mitsubishi liderliğindeki Konsorsiyum ile sözleşme imzalanmış ve 01.06.2000 tarihinde yapım işine fiilen başlanmıştır.

Afşin-Elbistan B Termik Santralinin 1. ünitesi 23.07.2004, 2. ünitesi 25.11.2004, 3. ünitesi 18.03.2005 ve 4. ünitesi 08.06.2005 tarihinde ulusal enerji iletim hattına senkronize edilmiştir.

4x360 MW gücünde konvansiyonel tip bir linyit santrali olan Afşin Elbistan B Termik Santralinin geçici kabul çalışması 03.03.2006 tarihinde başlamış olup, 14.11.2006 tarihinde tamamlanmıştır. Kesin kabul çalışmaları ise 12.03.2010 tarihinde son ünitede yapılarak Afşin-Elbistan B Termik Santralının tüm kabul çalışmaları bitirilmiş olup, santral Türkiye'nin enerji üretimine katkı sağlamaya başlamıştır. Şu anki kurulu gücüyle santral Türkiye elektrik enerjisi üretim kapasitesinin %2 lik kısmına sahiptir.

Afşin-Elbistan B Termik Santrali, ilk enerji üretimine başladığı günden (Temmuz 2004) Ağustos 2012 sonuna kadar, 48.037.739 MWh enerji üretimi gerçekleştirmiştir.

Genel Sistem Tanımları

Kömür Taşıma

Santrali devreye alma ve geçici kabul çalışmaları sırasında santralın kömür ihtiyacı Afşin-Elbistan Linyit İşletmelerinden karşılanmıştır. 2009 yılı Ağustos ayından itibaren Çöllolar sektörünün devreye girmesiyle, kömür bu sektörden karşılanmaya başlamıştır. Santral toplam kapasitesi 1.000.000 ton olan 4 adet kömür istifleme alanına sahiptir. Stok sahasında kömürü yüklemek için 3 adet yükleyici ve depolamak için 2 adet istifleyici bulunmaktadır.

Kömür Kırma ve Pulvarizasyon

Kırıcı bina ekipmanları kömürün boyutlarını düşürmek için tasarlanmıştır. Kırıcı binada stok sahasından gelen kömürü depolayacak 3000 ton kapasiteli kömür bunkeri bulunmaktadır. Kömürü kırmak için kırıcı binanın belirli kotlarında makara elekleri, zincirli kırıcılar ve çekiçli değirmenler yerleştirilmiştir. Kömür kırıcı binaya 0–500 mm arası büyüklükte gelir ve kömür bunkerinde depolanır. Bunkerdeki kömür çıkarıcı kollar ve konveyörler vasıtasıyla makaralı eleklere ve zincirli kırıcılara iletilir. Zincirli kırıcıdan çıkan kömürlerin boyutu 0–200 mm aralığına düşürüldükten sonra makara eleklerinde 0–30 mm büyüklüğünde olan kömürler, çekiçli değirmene iletilmeden 14/24 konveyörüne ulaşır. Tane boyutu 30 mm den büyük olan kömür parçaları ise çekiçli değirmende 0–30 mm arasına düşürüldükten sonra 14/24 konveyörüne iletilir. Kırıcı binada kırma işlemi tamamlandıktan sonra kömür sırasıyla 15/25 konveyörleri ve bunker binasında çift tarafa döküm yapabilen hareketli konveyörler vasıtasıyla bunker binasındaki kömür bunkerlerine boşaltılır. Bunker binasında her ünitede her biri 720 ton kapasiteli 6 adet kömür bunkeri bulunmaktadır. Bu bunkerlerde depolanan kömür daha sonra bunker altlarında bulunan özel çıkarıcılarla değirmen besleme konveyörlerine boşaltılır. Ünitelerde her bir bunker için bir değirmen mevcuttur. Değirmenin kapasitesi 180 ton/h tir. Konveyörlerle değirmene iletilen kömür burada nihai öğütme işlemine maruz kalarak tane boyutu 0–6 mm arasına düşürülür ve kazandan çekilen sıcak gazla nemi alınarak kazan yakıcılarına gönderilir.

Kazan

Santralde kullanılan kazan BENSON kule tipidir. Kazan yaklaşık 110 metre yüksekliğinde olup yukarıdan ana konstrüksiyona montajlı olarak asılı durmaktadır. Her bir kazanda 2 ekonomizer, 1 evaporatör, 4 kızdırıcı ve 2 adet tekrar kızdırıcı paketleri bulunmaktadır. Bu kızdırıcı paketlerinin görevi kazan içerisinde yanmadan oluşan gazların ısısından yararlanarak çevrim suyunu ısıtmaktır. Kazan 177 bar ve 538 °C sıcaklıkta maksimum 1100 ton/h buhar üretme kapasitesine sahiptir.

Ocak

Kazanın ilk devreye alınması ve ateşlemesi 6 adet yağ yakıcısıyla sağlanmaktadır. Yağ yakıcılarında yakıt olarak ağır ve hafif fuel oil (motorin) kullanılmaktadır. Her bir kazanda değirmen başına 6 adet kömür yakıcısı bulunmaktadır. Kazanın ilk ateşlemesi yapıldıktan sonra ocak sıcaklığı 400 °C ulaşınca kömür yakıcıları devreye girer. Kömür yakıcıları ocakta alev topu oluşturabilecek şekilde dizayn edilmişlerdir. Her bir kazanda yanma havasını sağlamak için 2 adet FD fan ve yanmış gazları kazandan uzaklaştırmak için de yine 2 adet ID fan mevcuttur. ID ve FD fanlarl kazan içerisinde yanma için gerekli ortamı sağlarlar.

Ham Su, Su Şartlandırma

Santral için gerekli olan ham su ihtiyacı Ceyhan nehrinden Elbistan da bulunan pompalar vasıtasıyla karşılanır. Pompa istasyonunda her biri 1800 m³/h kapasiteli 4 adet pompa bulunmaktadır. Bu pompalardan 2 si devrede diğer ikisi yedektir.Bu pompalar vasıtasıyla taşınan su santral işletme sahasında bulunan 30000 m³ kapasiteli ham su havuzunda depolanmaktadır. Santralın bütün su ihtiyacı bu havuzdan karşılanmaktadır. Havuzda depolanan su kullanım öncesi demineralizasyon istasyonuna pompalanır. İstasyonda 3 ünite bulunur. Her bir ünitede 3 adet demineralize su üretim ünitesi bulunmaktadır. Su demineralizasyon sistemindeki her bir ünite saatte 90 ton üretim kapasitesine sahiptir. Suyun şartlandırılmasında eşanjörlerde yosunlaşmayı ve kireç oluşumunu önlemek için çeşitli kimyasallar kullanılmaktadır.Santral 1440 MW enerji üretirken su şartlandırma sisteminin 2 ünitesinin devrede olması yeteli olabilmektedir. Demineralize edilmiş şartlandırılmış su 4000 ton kapasiteli su tankında depo edilir.

Türbin

Santralde kullanılan türbin Mitsubishi markadır. Türbin 3 ana kısımdan oluşmaktadır. Bunlar yüksek, orta basınç tek rotor ve alçak basınç rotor kısımlarıdır. Her bir türbinde eksenel ve radyal olmak üzere 5 adet kaymalı yatak bulunmaktadır. Türbin dakikada 3000 devirle dönmektedir. Buhar, türbinin yüksek basınç kısmına 177 bar ve 538 °C de girer. Türbin kanatlarına çarparak genleşen, basıncı ve sıcaklığı düşen buhar türbinden ayrılarak kazandaki tekrar kızdırıcılara gönderilir. Kızdırıcı çıkışında 40 bar ve 538 °C sıcaklıkta olan buhar orta basınç türbinine yönlendirilir. Orta basınç türbininden sonra buhar artık iyice genleşmiştir ve buradan sonra da alçak basınç türbinine yönlendirilir. Alçak basınç türbininden sonra buhar kondensere gönderilir.

Kondenser

Santralde kullanılan kondenser indirek temaslı tiptir. Kondenser iki kısımdan oluşmaktadır. Kondenserde kullanılan tüpler alüminyum ve bakırdan yapılmıştır. Kondenser ısı eşanjörleri olarak çalışmaktadır. Kondenser, türbinden gelen çevrim buharının soğutma suyuyla soğutulup yoğuşturularak tekrar çevrimin döngüsünü tamamlaması için kullanılmaktadır. Türbin çevrim buharı soğutma suyuyla soğutulmaktadır. Soğutma suyu çevrim suyunun ısısını alır ve soğutma kulesinde almış olduğu bu ısıyı atmosfere atarak çevrimin devamını sağlar.

Jeneratör

Jeneratör Mitsubishi markadır. Jenarator 2 kutuplu, Rotor dönüş hızı 3000 d/dk, stator gerilimi 20 kV ve çıkış gücü 362,700 MW olup toplam çıkış gücü 403 MVA kapasitededir. Jeneratörün soğutma sıvısı hidrojendir. Jeneratör tarafından üretilen elektrik 20 kV/380kV'luk trafolar vasıtasıyla yükseltilerek çobanbeyli şalt sahasına iletilir. Buradan da Erzin(Andırın),Ürgüp(Nevşehir), Atatürk Barajı, İletim hatları vasıtası ile enterkonnekte sisteme aktarılır.

BGA (Baca Gazı Arıtma Sistemi)

Santralde kullanılan baca gazı arıtma sistemi çift akış temaslı, ıslak karıştırıcılı tiptir. Desülfürizasyon için kireçtaşı kullanılmaktadır.Kireçtaşı kırıcılarda 0-40 micron boyutlarında öğütülerek suyla karıştırılır ve yoğun bir kireç sütü kıvamı elde edilir. İstenen yoğunluktaki kireç sütü elde edildikten sonra karıştırıcılara pompalanır. Karıştırıcılarda kireçsütü oksidasyon havasıyla karıştırılarak kireçsütünün kazandan gelen atık gazla reaksiyona girmesi sağlanır. Reaksiyondan sonra ürün olarak alçıtaşı elde edilir.

Ayrıca bakınız

• Afşin-Elbistan A Termik Santrali

Dış bağlantılar

• "Afşin-Elbistan power stations" İngilizce 7 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Uzman Görüşü: Afşin’de Yapılması Planlanan Santrallerin Sağlık Etkileri, Temmuz 2019 26 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.