Ali Sami Yen Stadyumu

Ali Sami Yen Stadyumu
Ali Sami Yen Stadyumu
Cehennem
Tam isim	Ali Sami Yen Stadyumu
Yer	Mecidiyeköy, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°03′56″K 28°59′56″D / 41.06556°K 28.99889°D
Temel atma	1943; 1960
Açılış	1944; 20 Aralık 1964
Yenileme	1985 ve 2005
Kapanış	11 Ocak 2011
Yıkılış	Nisan-Mayıs 2011
Sahibi	Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü
İşletmeci	Galatasaray A.Ş.
Zemin	Hibrit çim
Işıklandırma	Var
Eski isim(leri)	Mecidiyeköy (1945-1964) [kaynak belirtilmeli]
Ev sahibi	Galatasaray
Kapasite	22.800
Boyutlar	68 m x 105 m

Ali Sami Yen Stadyumu, İstanbul'un Mecidiyeköy semtinde, Galatasaray Futbol Takımı'nın maçlarını oynadığı ve Galatasaray Spor Kulübü'nün 1 numaralı üyesi Ali Sami Yen'in adını taşıyan eski stadyumdur. Günümüzde stadyumun yerinde DenizBank'a ait Torun Center bulunmaktadır.^[4]^[5] 15 Ocak 2011'de Ali Sami Yen Stadyumu, maçlarını o zamanki adı Türk Telekom Arena olan Ali Sami Yen Spor Kompleksi'ne devretmiştir.

Tarihçe

İlk yıllar

Galatasaray 1930'lu yıllarda bugünkü Taksim Parkı'nın yer aldığı bölgede kurulu olan Taksim Stadı'nda maçlarını oynamaktaydı. 1939 yılında kentsel dönüşüm projesi kapsamında Taksim Stadı'nın da içinde yer aldığı tarihi Taksim Kışlası yıkılınca stat da ortadan kalkmış oldu. 1930'lu yıllarda Fenerbahçe, Papazın Çayırı olarak bilinen araziyi mülkiyetine alarak Fenerbahçe Stadı haline getirirken, Beşiktaş da şimdiki Çırağan Oteli'nin yerindeki Şeref Stadı'nda maçlarını oynamaya başladı. Aynı dönemde stat konusunda en büyük problemi Galatasaray yaşamıştır.

Stadyum sorununun aşılması için ilk adımlar 1930'lu yılların başında atıldı. Mecidiyeköy'deki dutluk bir arazinin Galatasaray'a kazandırılması için ilk girişim 1933 yılında dönemin başkanı Ali Haydar Barşal tarafından yapılmıştı.^[6]

1933-1935 yılları arasında devlet yetkilileri ile yapılan görüşmeler sonucunda, kentin dışarısında yer alan o dönemdeki adıyla Mecidiye Köyü'nde, Likör Fabrikası'nın yanında bulunan TEKEL'e ait arazi Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü tarafından satın alınarak, 30 yıl süreyle, yıllığı 1 TL'den Galatasaray Spor Kulübü'ne kiralandı ve şimdiki arazi Galatasaray'a yapılması planlanan stat için tahsis edildi. 1936 yılında arazinin hafriyatına başlandı. Dönemin Türk Spor Kurumu Başkanı olan Adnan Menderes'ten bu iş için maddi yardım alındı. Ancak çalışmalar maddi yetersizliklerden dolayı hafriyat aşamasında kalmıştır.^[6]

1940 yılında o dönemki Galatasaray başkanı Tevfik Ali Çınar'ın önderliğinde stat konusu yeniden gündeme getirildi. Aynı dönemde arazi 30 yıl müddetle ve yıllığı sembolik olarak 1 liralık bedelle Galatasaray'a kiralandı. Galatasaray bu sahada modern bir stat ve veledrom yapılmasını taahhüt etmişti.

Ancak inşaata yeterli maddi imkân olmaması ve savaş yılları olması dolayısıyla başlanamadı. 1943 yılında ihtiyacı görecek türden mütevazı bir stadın inşasına Osman Dardağan'ın başkanlığında başlandı. Savaş yılları olması dolayısıyla stat ancak küçük bir açık tribünün yapılması ve toprak bir zeminle Muslihittin Peykoğlu'nun başkanlığı döneminde 1945 yılında açıldı. Stadın bugünkü cadde tarafında yaklaşık 500 kişilik tek bir tribünü vardı. Galatasaray Ali Sami Yen Stadyumu'ndaki ilk maçını 24 Eylül 1944 tarihinde Süleymaniye'ye karşı oynadı.

1945'ten itibaren resmî maçların oynanmaya başlamasına rağmen, o günlerde kent merkezine uzaklığı, ulaşım zorluğu ve çok sert rüzgâr alması gibi nedenlerle burada uzun süreli futbol oynama imkânı olmamıştır. Aynı tarihlerde şehir merkezinde bulunan İnönü Stadı'nın açılmasıyla birlikte Galatasaray, Mecidiyeköy'deki bu stadı terk edince burada stat yapım projesi de sonuçsuz kaldı.

İnşaatın Galatasaray Spor Kulübü'nün maddi imkânlarıyla yürütülemediği görüldüğünden iş Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'ne devredildi. 1955 yılında yapılan kullanım hakkı anlaşması, o tarihte kalan 22 yıllık sürenin üzerine 30 yıl daha eklenerek 2007'ye değin uzatıldı. Sahanın modern bir stadyum hâline getirilmesi için başlatılan çalışmalar sonunda 1960'ta temel atıldı. Profesyonel ligin başlamasıyla birlikte aynı yıl inşaat da başladı. 1961 yılında Refik Selimoğlu'nun başkanlığı sırasında Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü ile yeni bir anlaşma yapılarak, inşası başlamış olan stadın üst kullanım hakkı kesin bir şekilde Galatasaray'a verilmiştir. 1962'de başlanan inşaat 1964'te tamamlanabildi.

Stadın resmî açılışı 20 Aralık 1964'te Türkiye-Bulgaristan karşılaşmasıyla yapıldı. Açılış töreninde büyük izdiham yüzünden Büyükdere Caddesi tarafındaki açık tribünden (Yeni Açık) yüzlerce kişi alt kata düşerek yaralandı.

İlk kez 1965'te ışıklandırılarak bir süre gece maçları da oynanan stadın aydınlatma sistemi 1993'te yenilendi ve yeniden gece maçları oynanmaya başladı. Stat 1400 lüks 290 kVA Philips marka projektör ile aydınlatılıyordu.

Galatasaray, 1970'li yıllarda, Boğaziçi Köprüsü ve bağlantı yollarının inşası, saha zeminindeki sorunlar ve İnönü Stadı'nın yeniden kullanılmaya başlanması gibi nedenlerle 1972 ile 1981 arasında stadı terk etti.^[7] Bu dönemde stadyum daha çok antrenman sahası olarak kullanılırken özellikle bakımsızlığı ile dikkat çekti.

1980'ler ve 1990'lar

Ali Sami Yen Stadyumu'nun zemini 1981 yılında çimlendirilmiş ve stadyum tekrar futbol müsabakalarına açılmıştır. Galatasaray takımı, çimlerinde yaşanan sorun nedeniyle 1984 ile 1986 arasında Ali Sami Yen'den uzak kaldı.

1993 yılında ışıklandırılma sistemi yenilenerek yeniden gece maçları oynanmaya başladı. Aynı yıl Türkiye'de ilk kez kombine bilet sistemi Ali Sami Yen'de başlatıldı. Koltuklandırma çalışmaları sonrası ayakta yaklaşık 35.000 seyirci alabilen stadın kapasitesi 22.000'e indirildi.

Ali Sami Yen Stadı'nın, daha 1980'li yıllardan itibaren genişletilmesi ya da üzerinde yükseldiği arazinin yüksek değeri nedeniyle yıkılması gündeme gelmiştir. 1996 yılında Galatasaray yönetimi, Ali Sami Yen'in yıkılarak yerine yapılacak olan ve Türkiye'de ilk olacak çok amaçlı, Süren Projesi olarak bilinen modern bir stadın projesini, Kanadalı bir mimarlık şirketine hazırlattı.

1998'de stadın lansmanı yapıldı ve büyük ilgi topladı. Modern loca sistemi tanıtım sırasında tamamı sembolik olarak satıldı. Aynı dönemde yeni stat inşaatı için finansman arayışları başladı. Kulübün içerisinde bulunduğu zor mali durum nedeniyle, gereken finansman bulunamadı.

2000'ler

12 Nisan 2009 günü Ali Sami Yen Stadyumu'nda oynanan Galatasaray-Fenerbahçe derbisinden bir görünüm

Stadyum, 2000'li yılların başlarına gelindiğinde özellikle uluslararası karşılaşmalar için hayli yetersiz hale gelmişti. Bu yıllarda, finansman ihtiyacını aza indirmek üzere açıklanan proje üzerinde tadilat yapılarak maliyetler aşağı çekildi ancak 2001 ekonomik krizi nedeniyle finansman bulma sorunu aşılamadı.

2003-04 sezonunda eski proje yeniden gündeme geldi. Yeni ve modern bir stadyum yapılması kararıyla terk edildi, Galatasaray takımı 2003-2004 sezonu maçlarını Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda oynadı. Ancak finansman ihtiyacı yine karşılanamadığı gibi, Mecidiyeköy'ün artık şehrin merkezinde kalması nedeniyle, devlet yetkilileri bu arazide bulunan stadın büyütülmesine karşı çıktı. Alternatif olarak Galatasaray'a yeni bir arazi önerildi. 2004-2007 yılları boyunca yeni arazinin ve üzerinde yapılacak olan yeni stadın finansmanı konusunda arayışlar sürdü. 2004-05 sezonunda genel bir tadilatın ardından tekrar Ali Sami Yen Stadı'na dönüldü.

2005 yılının yaz aylarında Eski Açık Tribün yıkılarak yeniden yapıldı.

2007 yılında Galatasaray'ın yeni stadının Aslantepe'de yapılması konusunda devlet birimleri ile yapılan görüşmeler olumlu sonuçlandı. Ali Sami Yen arazisinin devredilmesi karşılığında, yeni stadın yeni arazide 2 yıl içerisinde bitirilerek Galatasaray'a devredilmesi kararlaştırıldı. 2007 yılı sonunda, devlet yetkililerinin de katılımıyla, 1997 yılında ilk projenin açıklanmasının üzerinden 10 yıl sonra yeni stadın temeli atıldı (13 Aralık 2007). Eski proje bir kenara atıldı ve Almanya'da Mete Arat'a yeni bir proje yaptırıldı.

2008 yılında UEFA standartları gereğince, Kapalı Alt Tribünü yeniden düzenlendi. 2009'da yeni stadyum Türk Telekom Stadyumu'nun inşaatı müteahhit firmanın değiştirilmesiyle hız kazandı. 2011 yılında yeni stadın tamamlanması ile birlikte Ali Sami Yen Stadyumu'na veda edilmiştir. Stadyumda oynanan son resmi karşılaşma, 11 Ocak 2011 tarihinde Galatasaray'ın Beypazarı Şekerspor'u 3-1'lik skorla mağlup ettiği Türkiye Kupası maçı olmuştur. Ali Sami Yen'deki son gol Colin Kâzım-Richards'a aittir. Ayrıca maçtan önce Galatasaray tarihine efsane olarak geçen oyuncular Ali Sami Yen Stadı'nda özel maç yapmıştır.

Ali Sami Yen Stadı'nın yıkım çalışmalarına 2011 Nisan ayında başlanmış ve bu yıkım yaklaşık 1.5 ay sürmüştür. Galatasaray taraftarı açısından çok büyük öneme sahip olan stadın her bir parçası değerlendirilmiştir. Galatasaray'ın satış mağazalarında stadın kiremit parçalarından zemindeki çimine ve toprağına kadar her şey hatıra olarak satıldı ve büyük ilgi gördü.^[8]

Galatasaray bu statta Avrupa'nın birçok ünlü kulübünü yenmiştir. Bunların arasında Real Madrid, Milan, Liverpool, Barcelona, Lazio, Leeds United, RC Deportivo de La Coruña, Bologna, Paris Saint-Germain, PSV, Rangers, Mallorca, Monaco, Olimpiakos, Athletic Bilbao ve Bordeaux gibi Avrupa'nın üst düzey kulüpleri bulunmaktadır.

Türkiye millî futbol takımı, 1964-2009 arasında Ali Sami Yen Stadı'nda 24'ü resmi, 4'ü de özel olmak üzere toplam 28 maç oynadı.^[3]

Tribünler

Ağustos 2004'te oynanan Galatasaray-Konyaspor karşılaşmasında kapalı tribünün görünümü

1987'de koltukların takılmasından önce ayakta 35 bin seyircinin izleyebileceği kapasitedeydi. Stat yıkılmadan önce toplam 22.800 kişilik seyirci kapasitesine sahipti.^[3] Tribünler Numaralı, Kapalı Tribün, Eski Açık ve Yeni Açık olarak dört farklı bölümden oluşmaktaydı. 2005 yılında yapısal güvenlik sorunları yüzünden Eski Açık Tribün tamamen yıkılarak yeniden inşa edildi.

Stadın seyirci rekoru, 7 Haziran 1987 tarihinde Galatasaray ile Eskişehirspor arasında oynanan ve Galatasaray'ın 14 yıl aradan sonra şampiyonluğunu ilan ettiği lig maçında 35.845 biletli seyirci sayısıyla gerçekleşmiştir.^[9] Stadın yıkılmadan önceki kapasitesi son yapılan genişletme çalışmalarından sonra 22.800 kişiydi.^[3]

Ulaşım

Hem O-1 Otoyolu, hem Büyükdere Caddesi, hem de İstanbul Metrosu'nun geçtiği Mecidiyeköy'de bulunan Ali Sami Yen Stadyumu ulaşım açısından oldukça merkezî bir konumdaydı.