Bekir Sami Kunduh
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2017) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Bekir Sami Kunduh ya da Kunduk[1] (Osetçe: Къуындыхаты Муссæйы фырт Бечыр; 1867, Saniba,[2] Osetya - 16 Ocak 1933, İstanbul), ilk TBMM hükûmetinin, bu anlamda da Türkiye'nin ilk dışişleri bakanı olma unvanını taşıyan siyasetçi ve diplomattır.
| Bekir Sami Kunduh | |
|---|---|
| |
| TBMM Hariciye Vekili | |
| Görev süresi 3 Mayıs 1920 - 8 Mayıs 1921 | |
| Başbakan | Mustafa Kemal Atatürk Fevzi Çakmak |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Ahmet Muhtar Mollaoğlu |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1. ve 2. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 26 Haziran 1927 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Adana 1923 – Tokat |
| Meclis-i Mebûsan 4. Dönem Mebusu | |
| Görev süresi 12 Ocak 1920 - 18 Mart 1920 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Amasya |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1867 Saniba, Osetya |
| Ölüm | 16 Ocak 1933 (66 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası |
| Bitirdiği okul | Galatasaray Lisesi Paris Siyasal Bilgiler Okulu |
Biyografi
değiştirKuzey Kafkasya'nın Osetya Bölgesi'nde 1865'te doğmuş ve aynı yıl Anadolu'ya göç etmiş olup, Rus ordusunda General iken hemşehrileriyle birlikte Osmanlı Devleti tarafına geçip, Türk ordusunda da paşalık yapmış olan Musa Kunduh Paşa'nın oğludur. Galatasaray Lisesini bitirdikten sonra Paris'te siyasal bilgiler tahsilini tamamladı.
Petersburg Elçiliği'nde kâtiplikle başlayan memuriyeti Amasya Mutasarrıflığı, Van, Trabzon, Bursa, Beyrut ve Halep Valilikleriyle devam etti. Mütareke öncesi son görevi Beyrut Valiliğidir. Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey'in çağrısı ile Anadolu'ya geçmiş ve Sivas Kongresi'nden itibaren Milli Mücadele'nin içinde yer almıştır. Erzurum Kongresi sırasında Sivas'ta olmasına rağmen Heyet-i Temsiliye üyesi seçilmiştir.
Sivas Kongresi tarafından da Heyet-i Temsiliye üyeliğine seçilmiştir. Sivas ve Amasya Çerkesleri üzerinde geniş bir nüfuza sahip olan Bekir Sami Bey, tarihte Amasya Mülakatı olarak bilinen ve İstanbul Hükûmeti ile Anadolu Temsilcileri arasındaki ilk resmi görüşmede de Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey ile birlikte hazır bulunmuştur.
Heyet-i Temsiliye'nin Ankara'ya taşınmasından sonra yapılmış olan son Osmanlı Meclis-i Mebûsan toplantısına Amasya Milletvekili olarak katılmış, bu Meclis'in İngilizler tarafından basılmasını takiben Ankara'ya dönüp TBMM'ye katılmıştır.
Londra Konferansı
değiştirTBMM bünyesinde oluşturulan ilk hükûmetin dışişleri bakanı olmuştur. Bu sıfatla Sovyetler Birliğine ve Londra Konferansına giden heyetlerin başkanlığını yapmıştır.
Konferansta Ankara Hükûmeti'ni Bekir Sami Bey, İstanbul Hükûmeti'ni ise Osmanlı Sadrazamı Tevfik Paşa temsil etti. Konferans sırasında Türkiye'nin tek temsilcisinin Ankara Hükûmeti olduğunu belirten Sadrazamı Tevfik Paşa, sözü Bekir Sami Bey'e bıraktı.
Londra Konferansı sırasında diyalog kurduğu, Birleşik Krallık, Fransa ve İtalya Dışişleri Bakanları ile özel birer anlaşma parafe etse de Ankara'nın onayını almadan yaptığı bu anlaşmalar Türkiye'nin hükümranlık haklarına aykırı olması nedeniyle 8 Mayıs 1921'de Dışişleri Bakanlığı görevinden istifa etmiştir.[3]
İstifa öncesinde ve sonrasında TBMM Genel Kurulunda, Londra Konferansı heyeti içinde yer alan diğer yetkililerin de ağır eleştirilere uğraması üzerine; her türlü sorumluluğun kendisine ait olduğunu, başka hiçbir yetkilinin sorumluluğunun bulunmadığını ifade etmiştir.
Orta Doğu Konferansı
değiştirLondra'da 12 Şubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında yapılan Orta Doğu Konferansında bu tezin savunuculuğunu yapmıştır. İstanbul'da kurulmuş olan "Şimali Kafkas Cemiyeti" ve "Şimali Kafkas Göçmenleri Komitesi" gibi Kafkas göçmenlerinin sorunlarıyla ilgili kuruluşlarda görev yapmıştır.
Milletvekilliği
değiştirTBMM'nin ilk dönemlerinde iki dönem Tokat Milletvekilliği yapmış olan Bekir Sami Bey, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nin kurucuları arasında yer almıştır. İzmir Suikastı nedeniyle bu partinin tüm üye ve kurucularının yargılanması sırasında yargılanmış ve beraat etmiştir. Bu olay kendisini çok üzdüğü için aktif siyasetten 1927'de ayrılıp köyünde sessiz yaşamayı tercih etti.
1933'te İstanbul'da ölmüştür.
Kaynakça
değiştir- ^ "Sayın Bekir Sami Kunduk'un; Özgeçmişi". 15 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Seyt Ossetians.com 11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (rusça)
- ^ "Londra Konferansı'ndan dönen Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey'in imzaladığı sözleşmeler". 27 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: ' |
TBMM Hariciye Vekili 3 Mayıs 1920 - 8 Mayıs 1921 |
Sonra gelen: Ahmet Muhtar Mollaoğlu |