Burgonya
Burgonya (Fransızca: Bourgogne [[buʀˈgɔɲ]], Provensal: Borgogne), Côte-d'Or, Nièvre, Saône-et-Loire ve Yonne departmanlarından oluşan Fransız bölgesidir. Dijon, Nevers, Mâcon ve Auxerre, Burgonya'nın büyük şehirleri arasında yer alırlar. Fransa'nın eski bölgelerinden olup Kuzeyde Champagne, Doğuda Franche-Comté, Batıda Allier ve Nivernais, güneyde ise Lyonnais ile çevrilidir.
| Burgonya | |
|---|---|
 Bayrak  Arma | |
 | |
| Ülke |  Fransa |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 31,582 km² |
| Nüfus (2008) | |
| • Toplam | 1.631,000 |
| • Yoğunluk | 52/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Bölgeden geçen Sen Nehri, Yonne Nehri ve Saône Nehrinin yarattığı verimli vadi, Chablis gibi tanınmış Bourgogne şaraplarının burada üretilmesine olanak sağlamıştır. Ayrıca Dijon şehri de hardalın başkenti sayılmaktadır. Geleneksel yemekleri arasında Boeuf bourguignon bulunmaktadır.
Tarihi
değiştirGalyalılar zamanında Eduenler tarafından işgal edilen bölge, MÖ 52'de Jül Sezar'a karşı yapılan direnişlerin merkezi olmuştur. Bölge, adını Cermenlerden olan Burgundlar'dan almaktadır. MÖ 475-480'e doğru Burgundlar bölgeye (Burgundya) yerleşmiştir. Bölgenin büyük bir kısmı Orta Çağ'da art arda gelen değişik Burgon krallıklarının dışında kalmıştır. 877'den beri bağımsız olmuş olan Burgonya Düklüğü 1477'de Fransız kralı XI. Louis tarafından Fransa'ya bağlanmıştır.
Burgonya Krallıkları
değiştir- 1. Burgonya Krallığı: Burgondların krallığı adı altında anılır 534'te Franklar tarafından fethedilmiştir.
- 2. Burgonya Krallığı: Merovenj prensi I. Clotaire'in oğlu Gontran tarafından 561'de kurulmuştur. Charles Martel tarafından Austrasie'ye bağlanmıştır.
- 3. Burgonya Krallığı: Burgonya Sijuran Krallığı adı altında anılır ve 879'da Mantaille toplantısında, Kel Charles'ın eniştesi olan Boson'a verilmiştir.
- 4. Burgonya Krallığı: 888'de Burgonya Transjuran'da Auxerre kontu Rudolf tarafından kurulup, oğlu II. Rudolf tarafından Boson Krallığı'nın 934'te satın alınmasıyla genişlemiştir. Böylece iki Burgonya krallığı birleşip Arles Krallığı ya da Burgonya-Provans Krallığı adını almıştır. 1032'de imparator II. Konrad tarafından Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğuna bağlanmıştır.
Burgonya Dukalığı
değiştirDuché de Bourgogne (Fransızca) veya Hertogdom Bourgondië (Felemenkçe) olarak bilinen Burgonya Dukalığı, Frank Krallığı’nın parçalanmasıyla 877’de bağımsız siyasi bir yapıya kavuşmuş ve 1477’ye kadar bağımsızlığını muhafaza edebilmiştir. Bu süre zarfında farklı hanedanlar dukalığı yönetmiştir. Dokuzuncu yüzyılın sonunda kurulan üçüncü Burgonya Krallığı'nı yöneten hanedanlık 956'da sona erdikten sonra bir Robertiyen ailesi tarafından yönetilen Burgonya, bu ailenin 1361'de sona ermesiyle birlikte, 1364'te Fransız kralı II. Jean'ın dördüncü oğlu Cesur Philippe'e verilmiştir. 1364’den itibaren Valois hanedanın idaresine giren Burgonya düklük toprakları bugünkü coğrafî Burgonya'yı aşıp 15. yüzyıl Batı Avrupa'sının en zengin ve güçlü devletlerinden biri olmuştur. Valois-Burgonya dükleri, toprakları günümüzde Belçika, Lüksemburg ve Hollanda’nın tamamına, kuzey ve doğu Fransa’da bazı bölgelere ve Almanya’nın batısına kadar uzanan bir devlet kurmuşlardır.[1]
Burgonya Dukalığı’nın 1369 ve 1530 yılları arasındaki siyasi tarihi, Avrupa’da ortaçağ devlet inşasının en iyi örneklerinden birini sunmaktadır. Fransa Krallığı’na bağlı vasal statüsündeki Burgonya Dukalığı, esasen Dük III. Filip’in (Philippe le Bon, saltanatı 1419-1467) ve oğlu I. Şarl’ın (Charles le Téméraire, saltanatı 1467-1477) saltanatları süresinde merkezi bir idare biçimine kavuşmuştur. Bu dönemde Valois hanedanından olan Burgonya dükleri, savaş ve evlilikler yoluyla güçlü ve bileşik bir siyasi yapı kurmayı başarmışlardır. Burgonya Devleti’nin ağırlık merkezi, Alçak Ülkeler (Low Countries) olarak tabir edilen Flander, Brabant ve Hollanda gibi Kuzey Denizi havzasındaki ticarete hâkim en zengin vilayetlerinde bulunmaktaydı. Burgonya dükleri, iktidarlarını güçlendirmek için hukuki ve mali işleri merkezi otoritenin denetimine bağlayarak Gent ve Bruges gibi zengin ve bağımsız büyük şehirlerin gücünü baltalamaya yönelik bir siyasi program yürütmüşlerdir.[2]
Cesur Philippe (1364-1404) ve Korkusuz Jean (1404-1419) VI. Charles'ın krizlerle geçen taht döneminin Fransasında ön planda rollerini oynamışlardır; İyi Philippe (1419-1467) bu politikayı devam ettirerek açıkça İngilizlerle, Fransaya karşı anlaşmıştır, ama VII. Charles'a imzalattırdığı Arras Antlaşması'yla (1435) bağımsızlığını kesinleştirdikten sonra Fransız-İngiliz ilişkilerinden uzaklaşıp enerjisini tamamen Burgonya'nın birliği ve güvencesi için harcamıştır. Çok akıllıca bir evlenme politikası, zengin miraslar, hacizler ve çok nadiren savaş ile Burgonya dükleri ardı ardına Flamanya, Artois, Franche-Comté kontluklarını 1384'te, Namur kontluğunu 1421'de, Brabant ve Limbourg'u 1430'da, Hainaut, Zeelanda, Hollanda ve Frisyayı 1428-1433 arasında ve Lüksemburg düklüğünü 1431'de olmak üzere Kuzey Denizi'nden İsviçre Alplerine uzanan bir devlet kurmuşlardır.
Kaynakça
değiştir- ^ Wim Blockmans ve Walter Prevenier, The Promised Lands. The Low Countries Under the Burgundian Rule, 1369-1530, University of Pennsylvenia Press, Philadelphia, 1999.
- ^ Hilmi Kaçar, “Joos van Ghistele’nin Hac Seyahati Anlatısında (1491) İslam ve Osmanlılara Dair Söylemi”, Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 4/2 (2021) s. 221.