Desmond Tutu
Bu maddenin daha erişilebilir olması için konusuna göre başlıklara bölünmesi gerekmektedir. |
Desmond Mpilo Tutu (d. 7 Ekim 1931, Kleksdorp, Güney Afrika Cumhuriyeti - ö. 26 Aralık 2021)[1] Cape Town, Güney Afrika Cumhuriyeti), apartheid karşıtı ve insan hakları aktivisti olarak yaptığı çalışmalarla tanınan Güney Afrika Anglikan Kilisesi başpiskoposu ve ilahiyatçı. 1984 yılında Nobel Barış Ödülünü kazandı. 1985'ten 1986'ya kadar Johannesburg Piskoposu ve ardından 1986'dan 1996'ya kadar Cape Town Başpiskoposu olup her iki durumda da bu mevkiye gelen ilk Siyah Afrikalı oldu. İlahiyat alanında Siyah ilahiyat kaynaklı fikirleri Afrika ilahiyatı ile birleştirmeye çalıştı.
Desmond Tutu | |
|---|---|
 Desmond Tutu | |
| Doğum | Desmond Mpilo Tutu 07 Ekim 1931 Klerksdorp, Güney Afrika |
| Ölüm | 26 Aralık 2021 (90 yaşında) Cape Town, Güney Afrika |
| Ölüm sebebi | Kanser |
| Eğitim | King's College, Londra Üniversitesi |
| Meslek | Rahip, ilahiyatçı, sosyal aktivist, yazar |
| Tanınma nedeni | Güney Afrika ırkçı apartheid rejimine karşı şiddetsiz, barışçıl mücadele |
| Evlilik | Nomalizo Leah Shenxane (e. 1955) |
| Çocuk(lar) | 4 |
| Ödüller |  Nobel Barış Ödülü (1984) |
| İmza | |
 | |
Hayatı
değiştirDesmond Mpilo Tutu, Güney Afrika'nın Klerksdorp kentinde fakir bir ailede Xhosa ve Motswana karışımı bir ailede doğdu. Yetişkinliğe girerken öğretmenlik eğitimi aldı ve 1955'te Nomalizo Leah Shenxane ile evlendi, daha sonra çiftin dört çocuğu oldu.
1960 yılında bir Anglikan rahibi olarak atandı ve 1962'de King's College London'da ilahiyat okumak için Birleşik Krallık'a taşındı. 1966'da Afrika'ya döndü ve Güney Afrika'daki Federal İlahiyat Fakültesinde ve ardından Botsvana, Lesoto ve Svaziland Üniversitesinde ders verdi. 1972'de Londra'da bulunan fakat Afrika kıtasında düzenli geziler yapmayı gerektiren bir görev olan Afrika İlahiyat Eğitim Fonu müdürü oldu. 1975'te Güney Afrika'ya döndüğünde, önce Johannesburg'daki St Mary's Katedrali dekanı ve ardından Lesoto Piskoposu olarak görev yaptı. 1978'den 1985'e kadar Güney Afrika Kiliseler Birliği genel sekreteriydi.
Güney Afrika'daki ırk ayrımcılığı ve beyaz azınlık yönetimine dayalı apartheid rejiminin en önde gelen muhaliflerinden biri oldu. Ulusal Parti hükûmetini apartheid rejiminin yarattığı öfkenin ırksal şiddete yol açacağı konusunda uyarmasına rağmen, bir aktivist olarak genel oy hakkı için şiddetsiz protestoların ve dış ekonomik baskının önemini vurguladı.
1985'te Johannesburg Piskoposu ve 1986'da Güney Afrika Anglikan Kilisesi hiyerarşisindeki en üst düzey görev olan Cape Town Başpiskoposu oldu. Bu görevdeyken fikir birliği sağlayan bir liderlik modeline önem verdi ve kadın rahiplerin gelişimini teşvik etti. Ayrıca 1986'da Tüm Afrika Kiliseler Birliği başkanı oldu ve bu da kıtada daha çok seyahat etmesini getirdi.
Cumhurbaşkanı F. W. de Klerk Afrika Ulusal Kongresi (ANC) liderlerinden, apartheid karşıtı eylemci Nelson Mandela'yı 1990'da hapishaneden serbest bıraktıktan ve Tutu ile Mandela apartheid rejimine son verilerek çok ırklı demokrasiye geçilmesi için müzakerelere öncülük ettikten sonra, Tutu rakip Siyah gruplar arasında arabulucu olarak da yardımcı oldu. 1994 genel seçiminden sonra Mandela'nın başkanlığında bir koalisyon hükûmeti kurulduğunda, cumhurbaşkanı Mandela, Tutu'yu gerek apartheid yanlısı gerekse apartheid karşıtı gruplar tarafından geçmişte işlenen insan hakları ihlallerini araştırmak için Hakikat ve Barışma Komisyonu başkanı olarak atadı. Apartheid rejiminin son bulmasının ardından Tutu, eşcinsel hakları için de kampanya yürüttü ve aralarında İsrail-Filistin çatışması, Irak Savaşı gibi çok çeşitli konularda barıştan ve insan haklarından yana tutum aldı ve Güney Afrika cumhurbaşkanları Thabo Mbeki ve Jacob Zuma'ya da eleştiriler yöneltti. 2010 yılında kamu hayatından çekildi.[2]
Desmond Tutu 1970'lerde öne çıktığında apartheid rejimini destekleyen Beyaz muhafazakarlar onu hor görürken, birçok Beyaz liberal de onu fazla radikal olarak buluyordu; öte yandan birçok Siyah radikal ise onu aşırı ılımlı olmakla ve Beyazların iyi niyetini güçlendirmeye odaklanmakla suçluyor, Marksist-Leninistler de onun komünizme karşı olmasını eleştiriyorlardı.
Desmond Tutu, Güney Afrika'nın Siyah çoğunluğu arasında çok popüler bir kişiydi ve uluslararası planda apartheid karşıtı aktivizminden dolayı çok övgü ve Nobel Barış Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödül aldı. Ayrıca konuşmaları ve vaazlarının derlenmesinden oluşan birkaç kitabı yayınlandı.
Kaynakça
değiştir- ^ "Nobel Ödüllü din adamı Desmond Tutu öldü". NTV. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022.
- ^ "Archbishop Desmond Tutu announces retirement from public life". the Guardian (İngilizce). 22 Temmuz 2010. 15 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022.