Epimenides paradoksu
mantıktaki sorun
Epimenides paradoksu, mantıktaki bir sorundur. Bu sorun Giritli filozof Knossoslu Epimenides'in ardından adlandırılmıştır. Filozof şöyle demiştir: Κρῆτες ἀεί ψεύσται ("Giritliler, her zaman yalancıdır."). Problemin bir başka sürümü de Douglas R. Hofstadter'in Gödel, Escher, Bach: Bir Ebedi Gökçe Belik isimli eserinde bulunur:
- Epimenides ölümsüz bir ifadede bulunmuş bir Giritli idi: "Tüm Giritliler yalancıdır."
Epimenides'in bu ifadesi Epimenides paradoksu olarak adlandırılır. Zaman zaman yalancı paradoksu veya Giritli paradoksu olarak da anılmıştır.
Paradoks şunlardan kaynaklanmaktadır:
- Eğer "Tüm Giritliler yalancıdır." önermesini doğru kabul edilirse kendisi de Giritli olan Epimenides'in yalancı olması gerekir. Eğer Epimenides yalancıysa, tüm söyledikleri gibi, "Tüm Giritliler yalancıdır." önermesinin de yanlış olması gerekir. Doğru söylediğine inanılırsa yalan söylediği anlaşılır. Önermenin hem doğru hem yanlış olduğu sonucu çıkar.
- Eğer "Tüm Giritliler yalancıdır." önermesi yanlış kabul edilirse kendisi de Giritli olan Epimenides'in doğru söylüyor olması gerekir. Şu hâlde "Tüm Giritliler yalancıdır." önermesi doğru olmalıdır. Yine çelişkili bir sonuç çıkar.
- Bir önerme hem doğru hem yanlış olamaz.