Gey

Gey^[1]^[2] (İngilizce: Gay), eşcinsel anlamında bir sıfat, terim ve isim.^[3] Genellikle eşcinsel erkekleri belirtmek üzere kullanılan terim, aynı zamanda eşcinsel kadınları tanımlamak için de kullanılmaktadır.^[4] Türkçeye İngilizcedeki "gay" kelimesinden; İngilizceye ise Eski Fransızcadaki "gai" kökeninden geçmiştir.^[3] Aslen "neşeli, umursamaz" ve "canlı renkli, gösterişli" anlamlarına gelen gey terimi ilk olarak 1960'lı yıllardan itibaren erkek eşcinseller tarafından kendilerini tanımlamak amacıyla kullanılmaya başlanmıştır.^[3] İngilizcedeki "gay" kelimesinin diğer anlamlarında kullanımı da zamanla yok olmaya yüz tutmuştur.^[3] Kadın eşcinsel anlamına gelen lezbiyen kelimesi ise 1800'lü yıllardan beri kullanılmaktadır.^[5]

Tarihi

1978'de düzenlenen Gey Celal Tortum ve Lezbiyen Özgürlük Günü Yürüyüşü (LGBT onur) için San Francisco'lu sanatçı Gilbert Baker'ın altı ayrı renkten tasarladığı tasarladığı Gökkuşağı bayrağı. Bayraktaki her renk ayrı bir durumu temsil etmektedir. Tasarlanan ilk bayrakta kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor renkler kullanılmış, pembe ve cam göbeği renkleri üretim fabrikalarında bu renklerden olmamasından dolayı basılamamıştır.

Kırmızı; yaşam

Turuncu; gelişim

Sarı; güneş

Yeşil; doğa

Mavi; uyum

Mor; maneviyat

20. yüzyıldan önceki dönemlerde eşcinsel bireyleri temsilen hiçbir kavramın olmaması^[6] bu bireyleri yasal güvenceden mahrum bırakmaktaydı. Bireylere çeşitli halk etimolojilerine ait kavramlarla hitap edilmekte ve eşcinsel ilişkiler ciddi bir suç faaliyeti, toplum aleyhine bir saldırı kabul edilmekte, homofobi bir suç teşkil etmekteydi. 1960'lı yılların ortalarında başlayan cinsel devrim ve gelişen süreç eşcinsel bireylere yasal güvencede tanınma hakkı vermiştir.

Terminolojisi

Cinsel devrimlerden önce sadece "queer" gibi tuhaf anlamlara gelen sözcüklerle tanımlanan bireyler devrimlerin ardından, 20. yüzyıldan önceki dönemlerde eşcinsel bireyleri temsilen hiçbir kavramın olmaması bu bireyleri yasal güvenceden mahrum bırakmaktaydı. Bireylere çeşitli halk etimolojilerine ait rencide edici kavramlarla hitap edilmekte ve eşcinsel ilişkiler ciddi bir suç faaliyeti, toplum aleyhine bir saldırı kabul edilmekte, homofobi bir suç teşkil etmekteydi. 20. yüzyılın ortalarında, 1960'lı yılların ortalarında başlayan cinsel devrimler ve gelişen süreç eşcinsel bireylere yasal güvencede tanınma hakkı vermiştir.

Cinsel devrimden önce "mutlu, sevinçli" anlamına gelen^[7] "gey" in kullanım yaygın olmamakla birlikte farklı sözcüklerle tanımlanan eşcinseller devrimin ardından "LGBT" gibi değişen kimlik, yönelimlerine göre adlandırılmış, genel anlamda kimlikleriyle adlandırılmış, ayrımcılığı önlemek için tanımlanabilecek cinsel kimlik adları kazanmışlardır. Günümüzde erkek eşcinseller için en yaygın kullanım "gey" terimidir.

Ayrımcılık

Osmanlı minyatür sanatında bir gey çiftin yaşadığı cinsel ilişkinin tasviri.^[8] Osmanlı İmparatorluğu'nda seks işçisi eşcinsellere "hîz oğlanı" denir ve "hîz"ler devlet tarafından kayıt altına alınırdı. Hayatını bu işten kazanan erkekler "defter-i hîzán" adlı kütüğe yazılırdı.

Günümüzde Batı dünyasında kimlik, eşcinsel evlilik, sığınma, evlat edinme hakkı verilmesi gibi büyük değişimler yaşanırken, bunun aksine Doğu dünyasındaki 75 ülkede erkek erkeğe seks yasa dışı kabul edilmekte olup, ağırlıklı olarak, erkek eşcinsel bireylere; İran, Uganda ve Nijerya'da ölüm cezası uygulanmaktadır. Türkiye'de ise kanuni haklarda tanınma olmamakla birlikte eşcinsel bireylerin yasal güvence hakkı yoktur.^[9]

"Gey"; erkek eşcinselleri tanımlamak için bir terim olsa da farklı anlamlara gelecek şekilde hakaret, aşağılama ve dışlamaya varacak söz ve sözcüklerle de kullanılabilmekte olup eşcinsel bireylere karşı homofobik tutum sergileyenlerce "gey" kelimesinin aşağılayıcı kullanımı 1970'lerin sonlarında başlamış, 1980'lerde ve özellikle 1990'ların sonlarında aşağılama odaklı yaygınlaşan kullanımı, genel bir hakaret olarak özellik gençler arasında yaygınlaşmıştır. Örneğin; Türkiye'de "Atatürk gey mi?" sorusunu sormak ya da Mustafa Kemal Atatürk'ün gey olduğunu iddia etmek bir hakaret olarak kabul edilmiş,^[10] Youtube'de anonim bir kullanıcı tarafından yüklenen filmde eşcinsel tanımlamasının Türkler ve Atatürk için yapılması yasa dışı kabul edilmiş ve Türkiye geneli erişim engellemesine tabi tutulmuştur.

Yine bir homofobik tutum ve gerekçe olarak 2011 yılında Av Mevsimi sinema filmi yayınlandığı televizyon kanalında filmdeki bir karakterin, "ben geyim" sözleri sansürlemiş, sosyal medyada tepki almasının ardından ilgili sansüre gerekçe olarak yayın öncesi sorumlusu, "Gey kelimesi, bir kitleyi temsil ediyor ve küfür sayılıyor. O yüzden sansürlenmiştir" demiştir.^[11]

Heteroseksist toplumlarda "gey" veya diğer eşcinsel cinsel kimlik ve yönelim adlandırmalarının heteroseksüel bireyler arasında hakaret düşüncesiyle kullanılması da ilgili adlandırmaların hakaret olarak algılanmasına neden olmaktadır.

Gey topluluğu

Evli bir gay çift öpüşürken

Cinsellik ve cinsiyet kimliği temelli kültüre (LGBT kültürü) dayanan eşcinsel bireylerin farklı kültür ve yapı aynı cinsel kimlik bütünlüğüyle hareket eden gey topluluğu yönelimi "gey, lezbiyen ve biseksüel", bazen de "transseksüel"i içine almakta olup amaç LGBT bireyler arasında birliktelik sağlamaktır. Topluluk genellikle sosyal ağ, internet,^[12] gey bar, gey kafe kültürü içerisinde olmaktadır. Ancak toplulukla aynı kültür ve yönelimde olup kırsal yerlerde yaşayan cinsel kimliğini saklayan veya izole eden eşcinsel bireylerde bulunmaktadır. LGBT topluluğu oluşumunun temelinde kimlik ve duyarlılık yaratmak, bilinçlendirmeye yönelik çalışmalar yapmak ve bu anlayışla topluluk amacı ve topluluk kurmaktır. Eşcinsel dernekler, lise ve üniversite içerisinde yer alan kulüpler, lobiler topluluğun parçası olarak görülebilmektedir.

İlgili

LGBT "Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Travesti ve Transseksüel"; genel tanımlamadır ve yönelimi her ne olursa olsun eşcinsel bireyleri sembolize eder, onur ya da gurur anlamında da kullanılır
ILGA "Uluslararası Lezbiyen ve Gey Birliği"; lezbiyen, gey ve transseksüel örgütlerinin küresel yönetim organıdır.
(GLF); Haziran 1969 yılında Stonewall ayaklanmalarına destekle homofobiye ve cinsel devrimlere yanıt olarak kurulan siyasi bir lezbiyen ve gey grubudur.
Gey Oyunları; her dört yılda bir düzenlenen spor olayı. Eşcinsel bireyler için özeldir.
LİSTAG; LGBT bireylerin aile ve yakınlarına destek olmak için kurulmuş İstanbul merkezli bir sivil toplum örgütü.
LGBT dernekleri; eşcinsellere olumlu destek sağlayan, yönelimlerinin yadırganamayacağını ve toplumun antipatik, homofobik tavırlarına karşı neler yapması gibi psikoterapi sağlayan kuruluşlardır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Türk Dil Kurumu: Büyük Türkçe Sözlük 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 17 Haziran 2011
^ Dil Derneği: Türkçe Sözlük'te "gey" 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 17 Haziran 2011
^ ^a ^b ^c ^d "Gey." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ gay 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dictionary.reference.com. Erişim: 17 Haziran 2011
^ "Lezbiyen." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ Michael Foucault, Cinselliğin Tarihi, KENDİ, Warszawa 2000, s. 45, ISBN 83-07-02771-3
^ Dil Sözlüğü: NNN., "gey" nedir 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 4-6-2013
^ Murat Bardakçı (27 Ağustos 2006). "'Gay'ler eskiden esnaftan sayılır ve padişahın huzurunda yapılan resmigeçitlere bile katılırlardı". Hürriyet. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
^ Çağıl M. Kasapoğlu (11 Aralık 2011). "Eşcinsel diplomasisi dönemi". Radikal. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
^ Halil Konduk (25 Mayıs 2013). "'Gay' kelimesi hakaret sayılmamalıdır". Radikal. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.
^ "ATV'den şoke eden 'gay' sansürü". Milliyet. 30 Eylül 2011. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Elif Korap. "Türkiye'de üçüncü cinsin durumu; Eşcinsellik genetik olabilir!". Milliyet. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden Gey hakkında daha fazla bilgi edinin
	Vikisözlük'te tanımlar

Cinsel Yönelim26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dominic Davies - 7 Haziran 2012. (Türkçe)

[Türk_Dil_Kurumu-1] Türk Dil Kurumu: Büyük Türkçe Sözlük 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 17 Haziran 2011

[Dil_Dernegi-2] Dil Derneği: Türkçe Sözlük'te "gey" 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim: 17 Haziran 2011

[Gey-3] "Gey." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[4] y 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dictionary.reference.com. Erişim: 17 Haziran 2011

[Lezbiyenlik-5] "Lezbiyen." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[6] Michael Foucault, Cinselliğin Tarihi, KENDİ, Warszawa 2000, s. 45, ISBN 83-07-02771-3

[7] Dil Sözlüğü: NNN., "gey" nedir 24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 4-6-2013

[8] Murat Bardakçı (27 Ağustos 2006). "'Gay'ler eskiden esnaftan sayılır ve padişahın huzurunda yapılan resmigeçitlere bile katılırlardı". Hürriyet. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.

[9] Çağıl M. Kasapoğlu (11 Aralık 2011). "Eşcinsel diplomasisi dönemi". Radikal. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.

[10] Halil Konduk (25 Mayıs 2013). "'Gay' kelimesi hakaret sayılmamalıdır". Radikal. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.

[11] "ATV'den şoke eden 'gay' sansürü". Milliyet. 30 Eylül 2011. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[12] Elif Korap. "Türkiye'de üçüncü cinsin durumu; Eşcinsellik genetik olabilir!". Milliyet. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]