Vikipedi

Irak İç Savaşı (2013-2017)


Irak İç Savaşı (2013-2017), IŞİD'in Musul'a saldırmasıyla başlayan iç çatışmaları kapsamaktadır. IŞİD ve IŞİD'e destek veren eski Baas partisi mensupları, Sünni Arap aşiretleri ve diğer radikal örgütler ile Irak Ordusu, Peşmerge, İran destekli Şii milisler, Süryani/Asuri/Yezidi azınlık savaşçıları ve merkezi hükûmete destek veren Sünni ve Şii Arap, Kürt ve Türkmen aşiretleri arasındaki çatışmalar günümüzde de devam etmektedir.[41][42][43][44]

Irak İç Savaşı

  Irak Hükümeti tarafından kontrol edilen alan
   Irak ve Şam İslam Devleti tarafından kontrol edilen alan
  PKK ve Sincar Direniş Birlikleri tarafından kontrol edilen alan
  Peşmerge ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından kontrol edilen alan
Tarih30 Aralık 2013 - 9 Aralık 2017
(3 yıl, 11 ay, 1 hafta ve 2 gün)[31]
Bölge
Irak
Sonuç

Kesin Irak zaferi.

  • IŞİD'in kontrol ettiği bütün topraklar Irak ordusu tarafından geri alındı.
  • IŞİD, Irak'taki gücünü yitirdi ancak varlığını uyuyan hücreler ile sürdürmeye devam ediyor.[32]
  • IŞİD Musul, Tikrit, Ramadi, Felluce gibi önemli kentleri ele geçirdi. (Bu kentler yeniden kontrol altına alındı.)[33][34]
  • Irak Ordusu, İran ve ABD desteğiyle yeniden oluşturuldu.[35]
Taraflar

Irak ve Şam İslam Devleti

Eski Irak Baas Partisi destekçileri

Enbar Devrimcileri Askerî Konseyi[5]

Ensar el İslam
Irak Mücahid Ordusu
Ensar el Sünnet

Irak Irak Cumhuriyeti

  • Irak Güvenlik Güçleri
  • Özel milisler[10][11]

İran Kudüs Gücü[12]
Suriye Suriye[13]
(hava saldırıları)
Destekleyen:
 Belarus[14]
 Rusya[15][16]

Irak Kürdistanı

Suriye Kürdistanı

PKK[17]

PJAK[18]

Türkmen Kuvvetleri (Irak) Yezîdî Güçler 

MLKP
IŞİD karşıtı koalisyon:[24][25]

Gönüllü Şii Örgütler:

  • Asayib Al el-Hak
  • Barış Bölüğü (örgüt)
  • Irak Hizbullahı
    • Muhtar Ordusu
  • Bedr Tugayları
  • Katayib Seyid el-Şuhada
  • Katayib el-İmam Ali
  • Ebu el-Fadl el-Abbas Güçleri

Destekleyen:

Kayıplar
IŞİD:
11,558+ ölü 5,841 esir
[36][37][38]		 Irak Irak güvenlik güçleri:
6,291 ölü ve 7,150 yaralı
[36][39][40]

Arka plan

değiştir

Amerikan askerlerinin Aralık 2011'de Irak'tan çekilmesi sonrası, Irak merkezi hükûmeti Şii yanlısı bir yönetim kurmakla eleştirilmiştir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve Sünni politikacılar Maliki hükûmetini sert bir şekilde eleştirmişlerdir.[45] Bunun yanında Irak hükûmeti pek çok kesim tarafından yolsuzluk, kara para aklama, gereksiz şiddet kullanma ve olağanüstü hâli kaldırmama gibi sebeplerle eleştirilmiştir.

El Kaide'nin Irak kolu olarak faaliyet gösteren Irak İslam Devleti, Anbar ilinde pek çok yerleşim birimini ele geçirmeye başlamıştır. 8 Nisan 2013'te Suriye'de de faaliyet göstermeye başlayan Irak İslam Devleti, adını Irak ve Şam İslam Devleti olarak değiştirmiştir. IŞİD'e eski Baas mensupları, bir kesim Sünni halk ve Anbar ilindeki bazı Sünni Arap aşiretler de destek vermeye başlamıştır.

4 Ocak 2014'te Felluce kenti tamamen IŞİD'in eline geçmiştir.[46] Bununla birlikte Anbar ilindeki pek çok noktadan Irak Ordusu çekilmek zorunda kalmıştır. İlerleyen günlerde Ramadi kenti ve çevresindeki yerleşim birimlerinde Irak Ordusu ile IŞİD arasında şiddetli çatışmalar yaşanmıştır. IŞİD, Irak-Suriye sınır noktalarını da ele geçirmeye başlamıştır.[47]

Ayrıca bakınız: Irak İsyanı (2011-2013)

IŞİD'in Irak'ta ilerlemesi

değiştir

IŞİD, Irak'ın batısındaki yönetim bölgelerinde büyük oranda hakimiyetini sağladıktan sonra, Irak'ın kuzeyinde Sünni Arapların çoğunlukta olduğu Musul şehir merkezine saldırmıştır. 10 Haziran 2014'te Irak ordusu şehri savaşmadan terk etmiş ve Musul şehir merkezi birkaç saat içerisinde IŞİD'in eline geçmiştir.[34] Ardından ilerlemesini sürdüren IŞİD, Ninova ilinin büyük bölümünü ele geçirmiştir. Türkmenlerin çoğunlukta olduğu Telafer, IŞİD'in eline geçmiştir.[48] IŞİD ardından Kerkük ve Diyala illerinde bazı bölgeleri ele geçirmiştir.[49]

26-30 Haziran tarihleri arasında yaşanan çatışmalar sonucunda IŞİD, Saddam Hüseyin'in şehri olarak bilinen Tikrit şehrini ele geçirmiştir.[50] Aynı tarihlerde IŞİD, Irak-Suriye sınırındaki El Kaim sınır kapısını ele geçirmiştir. IŞİD'in sınır hattındaki telleri yıkması, bazı kesimlerce Sykes-Picot Anlaşması'nın sonu olarak değerlendirilmiştir.[51]

29 Haziran'da IŞİD lideri Ebu Bekir el Bağdadi kendini 'halife' ilan etmiş ve tüm Müslümanları 'İslam Devleti' topraklarına göçe ve 'cihada' davet etmiştir. Irak ve Şam İslam Devleti adını değiştirmiş ve kendini İslam Devleti olarak adlandırmaya başlamıştır.[52][53]

24 Temmuz'da IŞİD, Musul'da Yunus peygamberin türbesini havaya uçurmuştur. Birkaç gün sonra ise Şit peygamberin türbesi bomba ile patlatılmıştır.

 
Sincar Dağları

Ağustos ayında IŞİD, Irak'ın kuzeyinde Yezidilerin bulunduğu bölgede önemli ilerlemeler kaydetmiştir.[54] Şengal şehir merkezi ele geçirilmiş ve Yezidi inancına mensup insanlar Sincar Dağları'na kaçmak zorunda kalmıştır. 50,000 insan gıda yokluğu nedeniyle büyük zorluklar yaşamış ve çocukların da olduğu pek çok insan ölmüştür. Bununla beraber IŞİD 5,000 civarında Yezidi erkeğini de katletmiştir. Bu katliam, Batı dünyasında da geniş yer uyandırmış ve müdahale edilmesi taleplerini güçlendirmiştir.[55] Bununla beraber IŞİD, Erbil'e 30 km kadar yaklaşmış durumdaydı ve Erbil'in düşmesi bölgede büyük bir kaos yaşanması ihtimalini doğuracaktı. Bu gelişmeler üzerine ABD, IŞİD'e müdahale kararı almış ve Amerikan savaş uçakları IŞİD'i bombalamaya başlamıştır.

7 Ağustos'ta ABD, Yezidi halkına havadan yardım yapmaya başlamıştır. 13 Ağustos'ta IŞİD'in Sincar (Şengal) Dağı kuşatması kırılmıştır. Beş gün sonra ise hava destekli Peşmerge güçleri Yezidi halkına ulaşmayı başarmıştır.[56]

Ayrıca bakınız: Kuzey Irak Taarruzu (Haziran 2014)

Peşmerge ve Irak Ordusu'nun karşı saldırısı

değiştir

31 Ağustos'ta ABD, Birleşik Krallık, Fransa ve Avustralya hava kuvvetleri Şii Türkmenlerinin yaşadığı Emirli kasabasına havadan gıda yardımı yaptı. 1 Eylül'de hava destekli operasyonlar sonucu Irak Ordusu iki aydır Emirli'yi kuşatan IŞİD güçlerinin kuşatmasını kırmayı başardı.[57] İlerleyen günlerde ABD 250 askerî personelini IŞİD'e karşı savaş için Irak'a göndermiştir. birkaç gün sonra da Avustralya, özel birliklerini Irak'a gönderme kararına almıştır.

Ekim ayında IŞİD, Anbar ilindeki Hit şehrini ele geçirmiştir.[58] 180,000 sivil Bağdat yönüne doğru kaçmaya başlamış ve insani kriz meydana gelmiştir. 24-26 Ekim tarihlerinde, Irak Ordusu ve İran destekli Şii milisler Aşure Operasyonunu gerçekleştirmiş ve Babil ili tamamen IŞİD'den temizlenerek, Bağdat yolu güvenli hale getirilmiştir.

 
IŞİD'in en güçlü olduğu Anbar ili ve Bağdat bölgesi (Haziran 2014)
Siyah: IŞİD
Kırmızı: Irak Ordusu/ Şii milisler
Yeşil: Çatışmanın olduğu bölgeler

Kasım-Aralık 2014 tarihlerinde Irak Ordusu ve Şii milisler Beyji şehrini ve petrol rafinerisini ele geçirse de, Aralık sonlarında IŞİD yeniden tam kontrolü sağlamıştır. Aralık 2014'te Peşmerge güçler bir kez daha Sincar Dağlarını kuşatan IŞİD'i bölgeden uzaklaştırmayı başarmıştır. Yezidiler için güvenli bir koridor oluşturulmuştur. 21 Aralık'ta Suriye'den desteğe gelen YPG güçleri ile Peşmerge arasında ilk toprak bağlantısı kurulmuş ve IŞİD güçleri Sincar Dağlarından tamamen sürülmüştür. Aynı gün Kürt güçleri Şengal şehir merkezine girmiş fakat IŞİD'in güçlü direnişi sonucu şehir iki kuvvet arasında ikiye bölünmüştür.[59]

2015 yılı Ocak ayının sonuna kadar bütün Diyala bölgesi IŞİD'den temizlenmiştir.

2015 yılının Mart ayı boyunca süren şiddetli çatışmalar sonucu, Tikrit şehir merkezi IŞİD'den temizlenmiştir.[60]

Mayıs ayında IŞİD, Ramadi şehir merkezini ele geçirmiştir.[61]

14 Ağustos 2015 tarihinde IŞİD'in Erbil'e yakın Mahmur kentinde hardal gazı kullandığı iddia edilmiştir. Bu iddia Eylül ayında doğrulanmıştır.[62]

5 Aralık'ta Şengal şehir merkezinin IŞİD'den temizlendiği belirtilmiştir. Böylece IŞİD'in Musul-Rakka bağlantısı kesilmiştir.[63] Aralık ayında Irak Ordusu Ramadi'yi geri almak için büyük bir operasyon başlatmıştır. Ramadi'nin merkezi birkaç gün süren çatışmalardan sonra IŞİD militanlarından tamamen temizlenmiştir.[64]

Irak Ordusu, Ramadi'yi ele geçirdikten sonra Felluce ve çevresinde operasyonlarını sıklaştırmıştır. Şubat ayı itibarıyla Felluce kenti kuşatılmıştır. Bunun yanında, Felluce halkının açlık çektiği belirtilmiştir.[65]

19 Şubat'ta Hit şehrine yönelik operasyonlara başlanacağı belirtilmiştir. Bölgede 300-400 civarında IŞİD üyesi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca Sünni aşiretler ile IŞİD üyeleri arasında çatışmalar çıkmıştır.[66]

Mart ayında Musul'u IŞİD'den temizlemeye yönelik Peşmerge-Irak Ordusu ortaklığında bir operasyon başlatılmıştır. ABD destekli koalisyon da havadan destek vermektedir. Peşmerge, Irak Ordusu'nu IŞİD'e karşı yeterince çaba sarfetmemekle suçlamıştır. Irak Ordusu'nun isteksizce savaştığı iddia edilmiştir.[67]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Category: POLITICS (23 Temmuz 2014). "Baath in Iraq declares war on ISIS". English.shafaaq.com. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2014. 
  2. ^ Hassan, Hassan (17 Haziran 2014). "More Than ISIS, Iraq's Sunni Insurgency". Carnegie Endowment for International Peace. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2014. 
  3. ^ "Military council of the rebels starts setting governors on their captured cities". Elaph. Osama Mahdi. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2014. 
  4. ^ "How Syria's civil war is spilling over - Middle East". Al Jazeera English. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2014. 
  5. ^ "استنفار بمدن عراقية واستمرار المعارك بالأنبار" (Arapça). Al Jazeera. 5 Ocak 2014. 12 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  6. ^ Eric Schmitt and Alissa J. Rubin. "U.S. and Iraqis Try to Fragment Extremist Group". The New York Times. The New York Times. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2014. 
  7. ^ Jaish al-Rashideen's logo is visible alongside other insurgent groups in this image uploaded to a pro-insurgent Facebook page in December 2014: [1] 16 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved January 4, 2015.
  8. ^ Islamic Front for the Iraqi Resistance's logo is visible alongside other those of other insurgent groups in this image uploaded to a pro-insurgent Facebook page in December 2014: [2] 16 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved January 4, 2015.
  9. ^ IŞİD Nedir, IŞİD'in Hedefi Nedir, IŞİD'i Kimler Destekliyor 20 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (in Turkish)
  10. ^ "Sunni Opposition to the Islamic State". Middle East Review of International Affairs. 28 Eylül 2014. 29 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015.  Retrieved 30 September 2014.
  11. ^ "5,000 Sunni Militiamen Fighting Alongside the Iraqi Security Forces". 4 Mart 2015. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015. 
  12. ^ Tomlinson, Hugh. "Iran's special forces rush in to help floundering ally". The Times. 12 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2014. 
  13. ^ Syria pounds ISIS bases in coordination with Iraq|News, Middle East|THE DAILY STAR 18 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ Беларусь вошла в список крупнейших мировых экспортеров оружия 9 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. — Tut.by, 21 февраля 2017
  15. ^ "BBC News - Iraqi PM welcomes Syria air strike on border crossing". 22 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bbc.com. 2014-06-26. Retrieved 2014-07-31.
  16. ^ ""Iraqi PM Nouri Maliki: Russian jets will turn tide". BBC. 26 June 2014". 2 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2018. 
  17. ^ a b c d e "YNK: PKK and YPG are fighting in Şengal and Rabia against ISIS". 6 Ağustos 2014. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2014. 
  18. ^ a b c "Kurdish PKK Forces Gather to Retake Mahmur Camp and Shingal". Kurdistan Tribute. 8 Ağustos 2014. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2014. 
  19. ^ "IS-Terror in Shingal: Wer kämpft gegen wen? Ein Überblick". Êzidî Press. 12 Ekim 2014. 29 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015.  Retrieved 17 November 2014.
  20. ^ "Video: YPG and MFS arrived in Shingal Mountains Sinjar to protect the refugees who fled from Shingal and other Towns News by Suroyo TV 4.8.2014 Western Dialect Source Suroyo TV ~ Frequency". Frequency.com. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2014. 
  21. ^ "Christians in Iraq Forming Militia to Defend, and Possibly Retake, Ancestral Lands". Site. 1 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  22. ^ Motlagh, Jason. "Iraqi Christians under threat yet again". Gulf News. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2014. 
  23. ^ "Dwekh Nawsha- An Assyrian Fighting Force in Iraq". Aymenn Jawad al-Tamimi. 6 Kasım 2014. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015.  Retrieved 7 November 2014.
  24. ^ "Obama Enlists 9 Allies to Help in the Battle Against ISIS". The New York Times. 6 Eylül 2014. 6 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  25. ^ "US announces coalition to fight Islamic State". Al Jazeera English. 6 Eylül 2014. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  26. ^ Adam Vidler. "Australia to take up military role in Iraq conflict". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2014. 
  27. ^ "Seven Countries to sell weapons to Kurds". BasNews. 14 Ağustos 2014. 8 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2014. 
  28. ^ "Enhedslisten støtter dansk våbenfly til kurdere i Irak" (Danca). DR. DR. 24 Ağustos 2014. 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2014. 
  29. ^ "Iraq crisis: Barack Obama sends in US troops as Isis insurgency worsens". The Guardian. 17 Haziran 2014. 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  30. ^ "Obama authorises airstrikes in Iraq". The New Zealand Herald. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2014. 
  31. ^ "Iraq declares final victory over Islamic State". Reuters (İngilizce). 9 Aralık 2017. 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2020. 
  33. ^ http://www.theguardian.com/world/2014/jun/11/isis-militants-seize-control-iraqi-city-tikrit 14 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian
  34. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  36. ^ a b "Iraq Government Casualty Figures via AFP (Google Docs)". Docs.google.com. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014. 
  37. ^ "US Official: Airstrikes Killed 10,000 Islamic State Fighters". The Epoch Times. 3 Haziran 2015. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2015. 
  38. ^ "U.S led coalition airstrikes on Syria kill more than 2500 in the past 8 months". SOHR. 23 Mayıs 2015. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2015. 
  39. ^ "احصائية رسمية: 1997 العدد الكلي لمفقودي مجزرتي سبايكر وبادوش". Rudaw. 1 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2015. 
  40. ^ UN Casualty Figures for February 2015 27 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015. 
  43. ^ http://www.trtturk.com/haber/2-bin-500-yezidi-iside-karsi-savasacak-81457.html[ölü/kırık bağlantı]
  44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  48. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  50. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  51. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  52. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  53. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  54. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  55. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  56. ^ http://www.aa.com.tr/en/rss/437633--northern-iraq-peshmerga-break-isil-siege-on-mt-sinjar [yalın URL]
  57. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  58. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  59. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  60. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  61. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  62. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2015. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015. 
  64. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2015. 
  65. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2016. 
  66. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2016. 
  67. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2016. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Irak_İç_Savaşı_(2013-2017)&oldid=34001856" sayfasından alınmıştır
  NODES
Ideen 1
Intern 2
mac 12
OOP 1
os 32