Mardi Gras
Mardi Gras (IPA: /ˈmɑrdiɡrɑː/), Hristiyanlıktaki Büyük Perhiz'in (Lent) arifesi olan salı gününde (Tövbe Salısı) gerçekleştirilen bir karnaval.[1]
Günümüzde Mardi Gras Karnavalı, genellikle renkli kostümler giyip geçit törenleri yapmayı içerir. Karnavalın kökeni, Büyük Perhiz boyunca tüketilmeyecek tereyağı, et, balık ve yumurta gibi yiyecekleri[2] son kez dilediğince yiyip içerek kutlamayı içeren Fransa kökenli bir bayramdır.[3]
Mardi Gras, Fransızcada Yağlı Salı anlamına gelir.[4] Bayram, göçmenler vasıtasıyla Avrupa'dan Amerika kıtasına geçmiştir. Günümüzdeki en büyük Mardi Gras karnavallarından biri New Orleans'ta gerçekleşir.
Paskalya tarihine bağlı olarak, her sene 2 Şubat ile 9 Mart arasındaki bir salı günü başlar.[5] Kutlamalar bazen günlerce sürer.
Geçmişi
değiştir
Mardi Gras, binlerce yıl öncesinin pagan bahar ve bereket kutlamalarına dayanan bir gelenektir. Kimilerine göre Roma İmparatorluğu'nda kutlanan Lupercalia Festivali ile ilişkilidir.[3] Hristiyanlık inancı benimsendiğinde Roma halkının yerel gelenekleri yeni dine uyarlandı ve geçmişin pagan kutlamaları, Hristiyanlar'ın Kül Çarşambası ile Paskalya Pazarı arasındaki 40 günlük oruç dönemi olan Büyük Perhiz'in öncesinde kutlanan bir bayrama dönüştü.[6]
Fransa'da ilk kutlama, 1091'deki Benevento Konsili'nin ardından ikinci bin yılın başında ortaya çıkmıştır.[3] Karnaval sırasında giyilen kostümler, sosyal hiyerarşiyi geçici olarak ortadan kaldırdığından, bu kutlama düzeni tehdit edebilecek bir olaydı ama Papa ve yerel yöneticiler hoşgörüyle yaklaşmış, yıl içinde çıkabilecek rahatsızlıkları önlediğini düşünmüşlerdi.[3] Zaman içinde bazı papaların şenlikleri teşvik ettiğini, bazı din adamlarının ise karşı çıktığı görüldü.[3]
3 Mart 1699'da Fransız kaşifler Pierre Le Moyne d'Iberville ve Sieur de Bienville'in günümüzdeki New Orleans şehri yakınlarında karaya çıkmasıyla Mardi Gras ilk kez Amerika'da kutlandı Kaşifler, küçük bir kutlama düzenlediler ve iniş noktalarına Point du Mardi Gras adını verdiler.[6]
1827'deki Mardi Gras'ta bir grup öğrencinin renkli kostümler giyerek New Orleans sokaklarında dans etmesi ve Paris'e seyahatleri sırasında gözlemledikleri eğlenceleri taklit etmesinden on yıl sonra, ilk New Orleans Mardi Gras geçit töreni gerçekleşti.[6]
Dünyanın en büyük festivallerinden birisi olan Rio Karnavalı da bir Mardis Gras karnavalıdır. İlk defa 1840'ta düzenlenmiştir; geçmişinin bir Portekiz festivali olan "Entrudo"'ya dayandığı söylenir.[7]
Gelenekler
değiştir
Boncuk ve süslerin atılması, maske takılması, geçit arabalarının süslenmesi ve yemek yenmesi bayramın ilk akla gelen gelenekleridir.
ABD'nin Alabama, Florida, Louisana, Missisippi eyaletlerinde Mardi Gras, resmî eyalet tatilidir.[8] Kutlamalarda mor, yeşil ve altın rengi içeren göz alıcı kıyafetler giyilir. Geçit törenlerinde kalabalığa plastik takılar ve şekerlemeler atılır. Mardi Gras renklerinde Kral Pastası adlı çörek hazırlanır.
Fransa'da Mardi Gras'da krep yeme geleneği vardır. Böylece Perhiz döneminden önce yumurta ve yağ stokları bitirilir. Bazı bölgelerde öğleden sonra krep yapıp yemek için çocuklar kapı kapı gezip un, yumurta, tereyağ toplar.[9] Özellikle Nice'te büyük kutlamalar yapılır; Nice Karnavalı, İngiliz Yolu (Promenade des Anglais)'ndaki geçit töreni kalabalığa sarı renkte çiçekler fırlatılması ile sona eren.
Almanya'da karnavalda erkeklerin çocuk bakımı ve ev işleriyle ilgilenmesi; kadınların dışarı çıkıp eğlenmesi geleneği vardır. Sokaklarda görülen erkekler kravatı kesilerek cezalandırılır.[10] Almanya'da Mardi Gras'ın bir kadın kutlaması halini almasının, 1800'lerde başladığı düşünülür.[11]
İtalya'da karnaval, Venedik şehri ile özdeşleşmiştir. Venedik'teki kutlamaların en önemli özelliği göz alıcı maskeli balo kostümleridir.
Kaynakça
değiştir- ^ "Mardi Gras." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ "Lent." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ a b c d e "Mardi Gras in France: Origins and Traditions". FrenchMoments.eu (İngilizce). 28 Kasım 2012. 12 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ "Mardi Gras." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ "Shrove Tuesday." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ a b c "Mardi Gras 2023". History.com. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Köse, Mehmet. "Rio Karnavalı'nın Tarihçesi". www.makaleler.com. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ "Shrove Tuesday/Mardi Gras in the United States". www.timeanddate.com (İngilizce). 6 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ School, Alpine French (5 Şubat 2021). "French Traditions: Mardi Gras". Alpine French School (İngilizce). 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ "How Europeans Celebrate Mardi Gras". The Discoverer. 20 Ocak 2021. 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ Brown, LeAnna (20 Ocak 2022). "How and Where To Celebrate Karneval and Fasching in Germany (2023)". WanderInGermany (İngilizce). 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.