Paris Antlaşması (1856)
Paris Antlaşması, Rusya ile Kırım Savaşı'nı kazanan Osmanlı İmparatorluğu, Birleşik Krallık ve Fransa arasında 30 Mart 1856 tarihinde imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.[1]
 | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 30 Mart 1856 |
| Yer | Paris |
Maddeler
değiştir
Anlaşmanın resmi Türkçe versiyonu şu şekilde başlar;[2]
Bizki bilutfulmevla(Tanrı'nın lütfuyla) Türkistan ve şamil(egemen) olduğu memalik(krallıklar) ve büldanın(bölgelerin) Padişahı, essultan ibnussultan(Sultan oğlu Sultan) essultanülgazi Abdülmecid Han ibnussultanülgazi Mahmud Han ibnussultanülgazi Abdülhamid Hanız, işbu tasdikname-i hümayunumuzla beyan ve ilan ederizki Devlet-i Aliyem ve müttefik-i müfahhamları(saygın müttefikleri) olan Fransa ve İngiltere ve Sardinya devletleri ile Rusya devleti beyninde bir müddettenberi zuhura gelen ihtilaf ve muavedatın(düşmanlık)...
Tamamı 31 madde olan Paris barış antlaşmasının getirdiği başlıca hususlar şunlardı:
- Taraflar savaş sırasında işgal ettikleri toprakları iade edeceklerdir.
- Osmanlı İmparatorluğu Avrupa devletler topluluğunun bir üyesi olacak, toprak bütünlüğü ve bağımsızlığı Avrupa devletlerinin ortak garantisi altına konacaktır.
- Osmanlı İmparatorluğu ile antlaşmayı imzalayan devletlerden biri veya birkaçı arasında anlaşmazlık çıkarsa, taraflar kuvvet kullanmadan önce, diğer imzacı devletlerin aracılığını kabul edeceklerdir.
- Osmanlı padişahının 18 Şubat 1856'da ilan ettiği "Islahat Fermanı" devletlere tebliğ edilecek ve devletler de bunu kabul edeceklerdir. Bu ferman, ilgili devletlere, Osmanlı İmparatorluğu'nun iç işlerine karışma hakkı vermeyecektir.
- Boğazların kapalılığını öngören 1841 Boğazlar Sözleşmesi esaslarının devamlılığı kabul edilecektir.
- Karadeniz tarafsız olacak ve askerlikten tecrit edilecektir. Karadeniz'deki tüm tersaneler yıkılacak ve hiçbir devletin donanması bulunmayacaktır.
- Tuna'da ulaşım serbestisi yeniden kurulacak ve bunu sürekli kılmak için antlaşmayı imzalayan devletlerin temsilcilerinden bir "Tuna Komisyonu" kurulacaktır.
- Eflak ve Boğdan'a muhtariyet verilecek ve muhtariyet devletlerin ortak garantisi altına alınacaktır. Her iki eyaletin de birer meclisi olacak ve hiçbir devlet Eflak ve Boğdan'ın iç işlerine karışmayacaktır.
- Sırbistan'ın daha önce Osmanlı İmparatorluğu'ndan almış olduğu hak ve imtiyazlar devletlerin ortak garantisi altında olacak ve Osmanlı İmparatorluğu izinsiz olarak Sırbistan'a askeri müdahalede bulunamayacaktır.
- Sadrazam Ali Paşa görüşmeler sırasında kapitülasyonların kaldırılmasını istedi ama sonuç alınamadı.
Sonuçlar
değiştir
- Antlaşmanın Avrupa için önemi, Rusya tarafından bozulan uluslararası dengenin tekrar tesis edilmesidir.
- Osmanlı İmparatorluğu açısından ise: Başlangıçta Rus tehlikesi bertaraf edildi; Osmanlı İmparatorluğu, devletler genel hak ve hukukundan faydalanma imkânı elde etti; Avrupa konseyine girme hakkını kazandı. Ancak, toprak bütünlüğü ve bekası Avrupa büyük devletlerinin kefilliği altına girdi. Karadeniz'de Rusya ile aynı muameleye tabi tutulması haksızlık olarak ortaya çıktı. Keza devletin tamamen bir iç meselesi olan Islahat Fermanı'na antlaşma metni içinde yer verilmesi, müteakip yıllarda iç işlerine müdahale zemini hazırladı.
- Birleşik Krallık, Akdeniz ve Hindistan'a giden ticaret yollarını güvenceye aldı. Özellikle Rus Karadeniz donanmasının yok edilmesi, İngiltere'nin sömürgeleri ve Akdeniz ticareti için değerli bir garanti oldu.
- Fransa da İngiltere gibi ekonomik çıkarlar elde etti. Doğu Akdeniz'e yönelik Rus tehlikesi bertaraf edildi ve Napolyon döneminde Fransa'ya karşı kurulmuş olan devletler cephesi parçalanmış oldu.
- Piyemonte, İtalya Birliği konusunu Avrupa siyasetinin gündem konusu olmasını sağladı.
- Rusya, kuvvetli bir devlet olduğunu kanıtladı. Osmanlı İmparatorluğu konusunu ileri bir döneme erteledi.
Paris Antlaşması ile yeniden kurulan uluslararası denge 1870'te Prusya'nın Fransa'yı mağlup etmesi ve Alman Milli Birliği'nin kurulmasına kadar devam etti. Bu tarihten itibaren Avrupa'da Alman üstünlüğü dönemi başladı.
Kaynakça
değiştir- ^ A.W. Ward, G.P. Gooch (1970). "The Cambridge History of British Foreign Policy 1783–1919". Cambridge U.P. ss. 390-391. 14 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2017.
- ^ "Paris Antlaşması'nın (30 Mart 1856) orijinal Türkçe nüshasının Türk Tarih Kurumu tarafından latin harflerine aktarılmış hali" (PDF). Türk Tarih Kurumu. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
Bizki bilutfulmevla Türkistan ve şamil olduğu memalik ve büldanın Padişahı essultan ibnussultan essultanülgazi Abdülmecid Han ibnussultanülgazi Mahmud Han ibnussultanülgazi Abdülhamid Hanız...