Pertevniyal Lisesi

Pertevniyal Lisesi
Pertevniyal Lisesi
Kuruluş	1872
Ülke	Türkiye
Şehir	İstanbul
İlçe	Fatih
Türü	Anadolu Lisesi
Müdür	Şeref Koç
Eğitim dili	Türkçe
Yabancı dil(ler)	İngilizce, Almanca
Öğrenci sayısı	939
Resmî sitesi	pertevniyallisesi.meb.k12.tr
Koordinat	41°00′39″K 28°57′11″D / 41.01083°K 28.95306°D

Pertevniyal Lisesi (Valde Mektebi), İstanbul’da Fatih ilçesi merkezinde Pertevniyal Valide Sultan Camii yanında “Mahmudiye Mektebi” adıyla 1872’de hizmete giren ve hâlen Anadolu Lisesi olarak eğitime devam eden, Türkiye'nin köklü öğrenim kurumlarından biridir. İstanbul'un ve Türkiye'nin başarılı okullarından biri olarak gösterilen Pertevniyal Lisesi, 2013-2014 öğretim yılında 140 mezunundan 42'sini, 2014-2015 yılında 180 mezunundan 36'sını çeşitli tıp fakültelerine göndererek büyük bir başarıya imza atmıştır.

II. Mahmut'un eşi ve Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından yaptırılmıştır. Valde Mektebi adıyla da bilinir. 1998’den bu yana Anadolu Lisesi statüsüne geçmiştir. Karma eğitim veren okulda, 5 Ocak 2024 itibarıyla 31 derslik ve 53 öğretmen bulunmaktadır.^[1]

Tarihçe

Okulun inşaatı, Pertevniyal Valide Sultan tarafından Aksaray'da Pertevniyal Valide Sultan Camisi’nin inşaatı ile birlikte başlatıldı. Valide Sultan, kendi adına yaptırdığı caminin yanına çeşme, kütüphane ve eşi II. Mahmud adına bir okul yaptırdı. Böylece “Mahmudiye Mektebi” adı ile inşa edilen okulun günümüze gelemeyen 2 katlı, 8 odalı kâgir binası 3530 altın harcanarak iki yılda tamamlandı.^[2] Okul, 6 Nisan 1872’de öğretime başladı. 1883 yılında vefat eden Pertevniyal Valide Sultan okulun ihtiyaçlarını karşılaması için vakıf gelirleri bıraktı.

Eski okul binasının alt katı sübyan mektebi, üst katı rüştiye olarak hizmet vermiştir. Sübyan kısmında okuma, Kur'an, Türkçe, tecvit, ilmihal, ahlak ve yazı dersleri; Rüştiye kısmında ise Arapça, Farsça, Matematik, imla ve inşa dersleri verilmekteydi. Bina, 1911 yılındaki Aksaray yangınında tamamen yandı. Okul, Aksaray'da Sinekli Bakkal Sokağı'ndaki bir konakta Mahmudiye Rüştiyesi adı ile eğitim faaliyetlerine devam etti.

Valide Sultan’ın bıraktığı vakıf gelirinden sağlanan birikim ile 1930’da Mimar Sırrı Arif (Bilen)’in tasarımına göre bugünkü binanın güney bölümündeki modern betonarme yapı inşa edildi. Yapıda bir okul için düşünülebilecek tüm ayrıntılar göz önüne alınmış ve pencere tasarımına özel önem verilmiştir.^[3] 17 sınıfı, 4 laboratuvarı ve spor salonundan oluşan yeni bina, ilkokul olarak inşa edilmişti ama çevre halkının isteği üzerine liseye dönüştürüldü.^[2] “Pertevniyal Lisesi” adını alan okul 15 Ekim 1930’da tam devreli lise eğitimi (ortaokul ve lise bir arada) vermeye başladı.

1937 yılında binanın yetersiz gelmeye başlaması üzerine inşa edilen dört dershaneli ek bina, 1938-1939 eğitim öğretim döneminde hizmete girdi. Aksaray Postanesi’nin yıktırılması üzerine Pertevniyal Lisesi’nin sözü edilen ek binası, 1954-1964 arasında postane olarak hizmet vermiş, 1964 Eylülü'nde yeniden liseye devredilmiştir.^[2]

Okulun lise bölümü bakanlığın emri ile 1949-1950 yılında Çapa’daki lağvedilen Çapa Eğitim Enstitüsü’nün binasına “Çapa Lisesi" adıyla taşındı ve Pertevniyal, bir ortaöğrenim kurumu haline geldi. Ancak 1950-1951 döneminde Çapa Lisesi lağvedilerek lise sınıfları tekrar Pertevniyal'a taşındı (Çapa'da Eğitim Enstitüsü ve Yüksek Öğretmen Okulu açılmıştır). 1952'de orta kısmı okulun bünyesi dışına çıkarıldı. Binanın yetersiz gelmesi üzerine 15 odalı yeni bir bina yaptırılarak 24 Eylül 1956'da tedrisata açıldı.

Artan öğrenci sayısı nedeniyle 1962-1963 döneminden itibaren çift öğrenim uygulandı. İstanbul Erkek Lisesi'nin Almanca öğretime geçmesi Pertevniyal'e kayıtları çok fazla artırdı.^[2] Okulda koridorlar, bodrumlar, lâboratuvarlar, depolar sınıf haline getirildi. 1963-1964 döneminde sınıfların bir kısmına Oruçgazi İlkokulu'nda ders vermek; 1964-1965'ten itibaren iki kişilik öğrenci sıralarına dört öğrenci oturtulması, ayakta ders takip edilmesi söz konusu idi. Bu şartlar karşısında bina ihtiyacının karşılanması için yeni bir okul arsası arayışı başladı. Okula yakın uygun arasa bulunamayınca okulun mevcut dört dershaneli ek binasının yıkılıp okul bahçesine 17 dershaneli 4 lâboratuvarlı yeni bir bina inşa edildi. Kapalı spor salonu ve Konferans salonu olan yeni bina 1969'da hizmete açıldı.

Okul 1986'da Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi'nin binasına taşındı. Pertevniyal´in Aksaray´daki binasına Osmanlı Arşivi yerleştirildi. Okul yönetimi ve mezunların gayreti ile okul 1992'de Aksaray'daki binasına geri döndü. Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'nın çeşitli çalışmalarıyla önce süper lise, 1998 yılında ise Anadolu lisesi oldu. 2021-22 yılında İngilizce hazırlık sınıfı ile eğitim vermeye başladı.^{[kaynak belirtilmeli]}

6 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşen Gaziantep-Kahramanmaraş depremleri ardından İstanbul Valiliği tarafından yapılan incelemelerde 2022-23 yılı ikinci eğitim öğretim yılında 93 okulda devam edilmeyeceği açıklandı. Pertevniyal Lisesi'ninde B Blok ve Spor Salonu listede yer aldı.^[4] Yeni bir karara kadar okul öğrencileri Şehremini Anadolu Lisesi'nde eğitim görmektedirler.

Mimarisi

Okulun tarihi binasının mimari özellikleri M. Vedat tarafından kaleme alınmış 1931 tarihli makalede şu şekilde anlatılmıştır.^[5]

“

…Bu mektepte, bizde ilk defa olarak (endirekt) tenvir usulü tatbik edilmiş; pencereler tavana muttasıl yapılarak kuvvetli ışığa maruz beyaz tavanların inikâsile sınıfın her noktası mütecanisen aydınlatılmıştır. Sınıfın havasını teneffüs esnasında tecdit etmek için pencerelerin üstünde, aşağıda bulunan bir manivelâ ile hepsi birden açılan vasisdaslar yapılmıştır.

Üstüste bulunan sınıfların gürültüleri birbirine geçmemek için de betonarme tavanın altında hava bırakılarak ikinci bir tavan yapılmıştır.

Merdivenlerin basamakları bütün çocuk mekteplerinde olması lâzımgeldiği veçhile 14 santim yüksekliğindedir. Merdivenin küpeşteleri de toz tutmasın diye betondan yapılmış yalnız el hizasından bir demir boru geçirilmiştir.

Binanın antresi, bir çocuk mektebi yapıldığı düşünülerek basit ve hafif, kapının saçanı da ancak iki metre on santim yüksekliğinde yapılmıştır. Kapının iki yanında ve saçağın koltuğunda methali, göz kamaştırmadan tenvir eden iki ışık tertibatı yerleştirilmiştir.

Binanın cephesinde büyük bir saat yeri görürüz. Bu yapılacak ayara göre ders saatlerini otomatik zil tesisatile mektep içinde çalmak üzere yapılmış ise de evkaf idaresince saat makinesi henüz ısmarlanmamıştır. Millî günlerde birçok masraf yaparak mektebi donatmak ihtiyacına karşılık olmak üzere binanın cephesinde, bir düğme çevirmek suret ile yanacak elektrikli ışık tertibatı yapılmıştır. M. Vedat

„

Ünlü mezunları

Alâaddin Yüksel - Mülki amir
Ali Esin - Meteorolog
Ali Osman Erbaşı - Müzisyen, bestekar
Ali Poyrazoğlu - Oyuncu
Aydın Boysan - Mimar, gazeteci
Bekir Sıdkı Sezgin - Ses sanatçısı, bestekâr
Cemil Meriç - Yazar
Doğan Heper - Yazar
Doğan Hızlan - Yazar
Hakan Utangaç - Müzisyen(Pentagram)
Halit Kıvanç - Gazeteci, sunucu
Hüsamettin Özkan - Siyasetçi
Hüseyin Rahmi Gürpınar - Yazar
Kâmuran Şipal - Yazar
Masum Türker - Eski Devlet Bakanı, siyasetçi
Metin Akpınar - Oyuncu
Metin Erksan - Yönetmen
Namık Kemal - Yazar
Necati Tosuner - Yazar
Neco - Şarkıcı
Nuri Necipoğlu - Hukukçu, Anayasa Mahkemesi üyesi
Osman Özbek - Siyasetçi
Reha Yurdakul - Oyuncu, yapımcı, senaryo yazarı
Savaş Ay - Gazeteci
Seray Şahiner - Yazar
Tevfik Ertüzün - Siyasetçi
Tevfik Fikret - Şair
Ulvi Doğan- Oyuncu, Yapımcı, Akademisyen
Yaşar Okuyan - Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, siyasetçi
Zihni Göktay - Oyuncu
İlhan Şen - Oyuncu, model

Sivil Kuruluşlar

Okulun mezunları tarafından kurulan Pertevniyal Eğitim Vakfı, Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, Pertevniyal Lisesi Öğrencilerine Yardım Derneği ve Pertevniyal Spor Kulübü gibi topluluklar camianın sivil kuruluşlarıdır. Bu kuruluşların düzenlediği etkinlik ve organizasyonlar aracılığı ile mezunlar bir araya gelirler.

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği

Pertevniyal Lisesi'nden Yetişenler Derneği, 1947 yılında Av. Hikmet Turgut Söğütlü tarafından kurulmuştur. Derneğin amacı Pertevniyalliler arasında tanışma, dayanışma ve yardımlaşmayı sağlamak, lise ile manevi bağlarını sürdürmek ve yaşatmaktır. ^[6]

Pertevniyal Spor Kulübü

Pertevniyal Spor Kulübü hakkında daha fazla bilgi için: Pertevniyal SK

17 Kasım 1960 yılında dönemin Pertevniyal Lisesi Müdürü rahmetli Ahmet Dinç, beden eğitimi öğretmenleri Kadri Süğlün, Cahit Tezer, genç mezunlardan Engin Ural, Ahmet Kaplanoğlu, Aziz Coşkun ve Uğur Gümüştekin'in girişimleriyle kurulan Pertevniyal Spor Kulübü ilk yıllarda okçuluk, atletizm, halter, güreş gibi branşlarda faaliyet göstermiştir. 1968 yılında spor salonunun yapılmasıyla basketbol, voleybol branşlarında da aktif olmaya başlamıştır.

Pertevniyal Lisesi Gençlik Festivali'nden bir kare (Sahnede: Pinhani)

Etkinlikler

Geleneksel Pilav ve Aşure Günü: Mezunları bir araya getirmek onların hasret gidermesini sağlamak amacıyla PLYD tarafından her yıl geleneksel olarak Ekim ayının sonunda düzenlenir.
Pertevniyal Koşusu: 1997 yılından bu yana geleneksel olarak düzenlenen spor etkinliğidir. İl ve il dışından okullar yıldız kız, yıldız erkek ve genç kız, genç erkek gibi farklı kategorilerdeki takımları ile katılırlar, takım çalıştırmayan okulların öğrencileri ferdi olarak katılabilir. Öğretmenler arasında da bir yarışma düzenlenmektedir. İstanbul (Avrasya) Maratonu'ndan sonra en çok katılımcısı olan koşudur.^{[kaynak belirtilmeli]}
Gençlik Festivali: Öğrencilerin eğlenmesi ve sosyalleşmesi için 2004 yılından bu yana konuk öğrenciler, veliler ve mezunların katılımı ile düzenlenen bir etkinliktir. Festival kapsamında konserler, yarışmalar, basketbol turnuvaları, film gösterimleri, içecek ve yiyecek ikramları yapılmaktadır.
Satranç Turnuvası: Pertevniyal Lisesi'nin davetiyle Anadolu liseleri arasında gerçeleşen bir satranç turnuvasıdır.
Kültür ve Sanat Günleri: Şiir, tiyatro, sinema, fotoğrafçılık, müzik gibi sanat dallarında çeşitli etkinlikleri kapsar.
Pertevniyal Rozet Töreni: Her sene okula yeni gelen öğrencilerin yakalarına, velilerin de eşlik ettiği törende okul müdürünün konuşması ve Pertevniyal Lisesi Marşı'nın okunmasının ardından rozet takılır.
Yılın En İyileri Ödül Töreni: Her sene Pertevniyal Lisesi öğrencileri tarafından birçok kategoride oylanan "Yılın En İyileri" okula davet edilir ve ödülleri teslim edilir.

Pertevniyal Marşı

Pertevniyal Lisesi Marşı (Pertevniyal 100. Yıl Marşı), 1972'de okulun müzik öğretmeni Merzuka Tünaydın tarafından yazılmıştır.^[7]

Kalbimizde çarpıntı gönlümüzde emelsin
Yüzyıl önce kuruldun yüzyıllara bedelsin
Geçmişten gelen şansın geleceğe temelsin
Hayat yolunda bize ışık tutan bir elsin
Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi
Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi
İlim, irfan, hakikat, erdemlik sende pek bol
Sen verdin hepimize sağlam kafa sağlam kol
Senin gösterdiğindir dünyada en doğru yol
Ümidi senden aldık, sensin ülkü emin ol
Dünya durdukça senin verdiğin bu gür sesi
Doğruya haykırırım Pertevniyal Lisesi!

Ayrıca bakınız

Fotoğraflar

Pertevniyal Valide Sultan Üstgeçidi'nden görünüm.
Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin Atatürk Bulvar'ından görünümü.
Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin havadan görünümü.
Atatürk Bulvarı yeni yeni ortaya çıkarken.
Atatürk Bulvarı yapılmadan önce.
Eski bir görüntü
Pertevniyal Anadolu Lisesi'nin ön bahçesi; spor Salonu ve C Blok yapılmadan önce.