Ray Kroc
Raymond Albert "Ray" Kroc (d. 15 Ekim 1902 – ö. 14 Ocak 1984), Amerikalı iş insanı. Kroc, 1954'te katıldığı McDonald's'ı dünyanın önde gelen fast food zincirlerinden biri hâline getirdi. Kroc, Time dergisi tarafından hayatı boyunca elde ettiği birikimle Time 100: The Most Important People of the Century listesine dahil edildi. San Diego Padres adlı beyzbol kulübünü 1974'te satın alan Kroc, 1984'teki ölümüne kadar kulübün sahibi oldu.[1][2][3] Başka bir fast-food devi olan KFC'nin kurucusu Harlan Sanders'ın elde ettiği başarı gibi, Kroc'un başarısı da hayatının son dönemlerinde (50 yaşını geçtikten sonra) gerçekleşmişti.
Raymond Albert Kroc | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 5 Ekim 1902 Oak Park, Illinois, ABD |
| Ölüm | 14 Ocak 1984 (81 yaşında) San Diego, Kaliforniya, ABD |
| Meslek | iş insanı |
| Evlilik | Ethel Fleming (1922–1961) Jane Dobbins Green (1963–1968) Joan Smith Kroc (1969–1984) |
Hayatı ve kariyeri
değiştirChicago yakınlarındaki Oak Park'ta Çek kökenli anne ve babadan dünyaya gelen Kroc, bu şehirde büyüdü. Yoksul koşullar altında büyüyen Kroc, liseye devam ederken bile çalışmaktaydı. I. Dünya Savaşı sırasında, 15 yaşındayken yaşını gizli tutarak cepheye gitti ve Kızılhaç'ta ambulans şoförü olarak çalıştı. Savaştan sonra da firma temsilciliği yaptı.[4][5] Kroc, 1920'li yılların başında kâğıt bardak satıp, akşamları değişik radyo istasyonlarında piyano çalıyordu.[6] 1926'da Lily Cup adlı şirkette çalışmaya başlayan Kroc, kâğıt bardak satışını artırmak için yeni yollar aradı. 1930'lu yıllarda bir multi-mikser geliştirdi. Bu alet sayesinde kâğıt bardak satışı artış gösterdi. Kroc, 1939'da mikser aletlerinin satışını yapmak üzere kendi şirketini kurdu ve mikser aletlerini piyasaya kabul ettirdi.
McDonald's
değiştir
II. Dünya Savaşı nedeniyle işlerini büyütemeyen Kroc, 1950'li yılların başında rakiplerinin giderek artan baskısı yüzünden parasal sıkıntılara düştü. Yeni satış olanakları araştıran Kroc'un en iyi müşterileri arasında bulunan McDonald kardeşler dikkatini çekti. 1937'den beri işlettikleri McDonald's restoranında "speedy service system" denilen hızlı bir hizmet sistemi kurmuşlardı. Bu sistemle hizmet maliyeti çok düşük tutulmaktaydı. Kroc, bu tarz restoranlar için piyasada devasa bir ihtiyaç olduğunu görerek restoranı satın almak istedi. Kardeşler yerel ölçekteki sınırlı piyasalarını bırakmak istemediklerinden Kroc, kendilerine şöyle bir öneride bulundu: İlgililer McDonald's ad hakkını satın alabilmeli ve bunun karşılığında bir defalığa mahsus bir lisans ücretiyle satış üzerinden önceden saptanacak bir miktar ödemeliydiler. McDonald kardeşleri ikna ederek ilk lisansı alan Kroc, 1955'te Chicago yakınlarında kendine ait ilk McDonald's restoranını açtı.
1961 yılında, uzun süren görüşmelerin ardından iki kardeşin haklarını ve şirketin tamamını 2.7 Milyon Dolar karşılığında satın aldı.[6] Şirketi buna karşılık McDonald adını ve kavramını kendi hesabına pazarlama hakkını elde etti. Ne var ki bu firma, ancak emlak sektörüne girdikten sonra verimli olabildi. McDonald's yeni restoranları inşa edebilmesi için arsa kiralamayı, inşaat masraflarını karşılamayı ve ardından bu binaları satışa katılma koşulu karşılığında lisans alan firmalara kiralama işini üstlenen "Franchise Realty Corporation" (McDonald's Emlak Acentelığı) şirketini kurdu.
1960'lı yılların sonunda rakiplerini geride bırakan McDonald's, önceleri yalnızca ABD'nin batı kıyısında etkinlik göstermekteydi. Ancak, işletme büyümeyle birlikte doğu kıyısında da yayıldı. McDonald's, 1965'te anonim şirkete dönüştü. Toplamda 32 Milyar Dolarlık hisselere sahip olan Kroc, 1960'lı yılların sonunda kavramda bir değişiklik yaptı. Artık sloganları, sadece sokaktan yapılan satıştan müşterilerin oturduğu restorana dönüş biçimini almıştı. Bu yüzden daha geniş binalara gereksinim duyuldu ve McDonald's'ın sahipliğini üstlendiği restoranlar giderek çoğaldı. Kroc, tutucu ilkelerini de kısmen terkederek, 1968'den sonra birçok kısıtlamalarla birlikte kadınların da çalışmasına izin verdi. Kroc aynı yıl içerisinde 3. eşi olan Joan Smith'le evlendi.
Kroc, 1970'te kurduğu McDonald's International ile ülke dışındaki pazarlara da atıldı. Önceleri yerel yemekler de sunma hatasını yaptıktan sonra, büyük parasal kayıpların ardından klasik McDonald's ürün yelpazesine yoğunlaşılması için talimat verdi. 1971'de Münih'te ilk Alman McDonald's restoranını açtı. Aradan tam 4 yıl bile geçmeden dış ülkelerdeki satışlar, toplam cirosunun onda biri tutarına ulaşmıştı. Kroc, ölene kadar şirketini yönetti.
Özel hayatı
değiştirRonald McDonald House adlı Kroc'un kurduğu vakıf; alkolizm, diyabet ve diğer hastalıklar konusunda araştırma ve tedavi etme amaçlarını gerçekleştirmeye devam etmektedi. Ayrıca Kroc, Dartmouth Medical School'un önde gelen bağışçısıdır.[7]
1974 yılında Kroc, San Diego Padres adlı beyzbol kulübünü satın alsa da hamburgerlerin beyzbola göre daha önemli bir geleceği olduğunun altını çizmiştir.
1979'da 77 yaşına basan Kroc, ilk ilk beyin kanaması geçirdi. İkinci beyin kanamasını da geçiren Kroc, 81 yaşındayken kalp yetmezliğinden San Diego'da hayatını kaybetti. Ayrıca, ölümüyle karısı Joan'ı dul bıraktı. Daha önceki evliliklerini ise Ethel Fleming (1922–1961) ve Jane Dobbins Green (1963–1968) ile yapan Kroc'un her iki evliliği de boşanmayla sonuçlanmıştı.[2]
İlgili okumalar
değiştir- Boas, Max; Chain, Steve (1976). Big Mac: The Unauthorized Story of McDonald's.
- Byers, Paula K., and Suzanne M. Bourgion, eds. Encyclopedia of World Biography. " Detroit: Gale Research, 1998, s.v. "Kroc, Raymond *Emerson, *Robert L. The New Economics of Fast Food. New York: Van Nostrand Reinhold, 1990.
- Reiter, Ester. Making Fast Food: From the Frying Pan into the Fryer. Buffalo: McGill-Queen's University Press, 1991.
- Janice Claire Simpson, Ray Kroc: Big Mac Man (1978)
- Biyografi: Ray Kroc, Fast Food McMghghillionaire4 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1998) video
Kaynakça
değiştir- ^ Gross, Daniel (1996). "Ray Kroc, McDonald's, and the Fast-Food Industry". Daniel Gross (Ed.). FORBES GREATEST BUSINESS STORIES OF ALL TIME (PDF). Wiley. s. 177–192. ISBN 0-471-14314-6. LCCN 96034245. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Haziran 2011.
- ^ a b "Ray Kroc". nndb.com. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2008.
- ^ "TIME 100 Persons Of The Century". Time. 14 Haziran 1999. 22 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2011.
- ^ "Raymond Albert Kroc". Gale Encyclopedia of U.S. Economic History (fee, via FCPL). Detroit: Gale Biography In Context. 1999. ISBN 9781573027571. Gale Document Number: GALE. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
- ^ Pepin, Jacques (7 Aralık 1998). "Burger Meister Ray Kroc". TIME Magazine. 28 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2011.
- ^ a b Kroc, Ray; Anderson, Robert (1992). Grinding it out: the making of McDonald's. Macmillan. ISBN 978-0-312-92987-9. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2012.
- ^ Pace, Eric (15 Ocak 1984). "Obituary: Ray A. Kroc dies at 81; Built McDonald's Chain". New York Times. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2011.
Dış bağlantılar
değiştir- Find a Grave'de Ray Kroc
- TIME Magazine profile5 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Forbes Greatest Business Stories excerpt