Refia Sultan (Abdülmecid'in kızı)
Refia Sultan (d. 7 Şubat 1842, İstanbul - ö. 4 Ocak 1880, İstanbul), Sultan Abdülmecid'in ve Gülcemal Kadınefendi'nin kızı, Sultan Reşad ile Fatma Sultan'ın öz kız kardeşi.
| Refia Sultan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 7 Şubat 1842 Beşiktaş Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 4 Ocak 1880 (37 yaşında) Defterdarburnu Sarayı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin | Cedid Havatin Türbesi, Fatih, İstanbul |
| Eş(ler)i | Damat Mahmud Edhem Paşa |
| Hanedan | Osmanlı Hanedanı |
| Babası | I. Abdülmecid |
| Annesi | Gülcemal Kadınefendi |
| Dini | İslam |
Erken yaşam
değiştirRefia Sultan 7 Şubat 1842'de Beşiktaş Sarayı'nda doğdu. Babası Sultan'dı Abdülmecid ve annesi Gülcemal Kadınefendi. Babasının yedinci kızı ve annesinin ikinci çocuğuydu. Ablası vardı Fatma Sultan, bir yaş büyük ve bir erkek kardeş V. Mehmed, on iki yaş küçük.[1][2][3]1851'de annesinin ölümü üzerine, o ve kardeşleri Abdülmecid'in ilk karısı Servetseza Kadınefendi tarafından evlat edindi.[4]
Örenle başlanan derslerde genellikle besmeleyi padişah çektirirdi. Refia Sultan da bu geleneğe uygun olarak 20 Eylül 1847 Pazar günü, ablası Fatma, kız kardeşi Cemile Sultan, ağabeyi V. Murad ve kardeşli II. Abdülhamid ile beraber Haydarpaşa'da yapılan bir törenle Kur'an öğrenmeye başlamıştır. Eğitimi evlendikten sonra da devam eden Refia Sultan'ın, Fransızca ve Farsça öğrendiği diller arasındadır. Bu derslerden başka iyi bir müzik eğitimi de almıştır. Sultan Abdülmecid, müzik konusunda çocuklarının iyi yetişmesine özen göstermiştir. Bu amaçla Avrupa'dan piyanolar getirtilmiş ve çocuklara ders vermeleri için İtalyan ve Fransız hocalar tutulmuştur. Refia Sultan'ın müzik eğitiminde Fransızca ve Batı müziği gibi dönemin iki moda unsuru açıkça etkili olmuştur.[5]
Evlilik
değiştir22 Şubat 1854'te[6], Refia Sultan on iki yaşındayken Abdülmecid tarafından, Mehmed Ali Paşa'nın oğlu Mahmud Edhem Paşa ile nişanladı. Mehmed Ali Paşa, Hayriye Hanımsultan adında bir kızı olduğu Refia'nın halası Adile Sultan ile evlenmişti.[7] yaşayan Baronne Durand de Fontmagne Kırım Savaşı'ndan sonra 1858-9 yıllarında İstanbul'da bir buçuk yıl evliliğinden önce Refia Sultan'a gönderilecek hediyeler gösterildi. Bunların, 'çok ince Dresden Çin'in en az beş yüz tenceresine' çeşitli koruyucular içerdiğini belirtti.[8][9] Evlilik 21 Temmuz 1857'de Topkapı Sarayı'nda gerçekleşti ve çiftin ikametgâhı olarak Defterdarburnu'da bir saray verildi.[10]
Refia Sultan, pek çok diğer sultan evliliklerinde olduğu gibi, Edhem Paşa ile olan evliliğinden mutlu olmamıştır. Evliliği ile ilgili bir takım sorunları olduğu Sultan'ın kardeşlerine yazdığı mektuplardan anlaşılmaktadır. Edhem Paşa'nın çapkın olması bu mutsuzluğun nedenlerinden birisidir. Hatta bir ara Refia Sultan Edhem Paşa ile olan evliliğin sürmesinden ümidini tamamen kestiği anlaşılmaktadır.[11]
Karakter
değiştirRefia Sultan'ın cömert kişiliği bayram gibi özel günlerde daha da açık bir şekilde orta çıkmaktaydı. Kurban bayramlarında bazı yakınlarına, hizmetlilerine, cariyelerine, şeyhlere, tekke ve sair yerlere koç ve koyunlar hediye etmiştir. Her sene Muharrem ayının onuncu günü sarayında aşure pişirtip ve dağıttırmıştır. Refia Sultan'ın yaptığı yardımlar ve cömertliği oldukça dikkat çekmiş ve karşılık bulmuştur. Nitekim 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nda yaralanan askerlere ve savaş sonrası göç ederek yurtlarından ayrılmak zorunda kalan Müslüman muhacirlere yaptığı yardımlardan dolayı kardeşi II. Abdülhamid tarafından “Şefkat Nişanı” ile taltif edilmiştir.[12]
Bütün bu hayırsever ve cömertliği yanında Refia Sultan aynı zamanda müsrifliği ile de karşımıza çıkmaktadır. Sultan lüksü çok seven birisiydi. 19. Yüzyıl ve özellikle de Sultan Abdülmecid dönemi (1839 – 1861) saray kadınlarının gelirlerinden fazla harcamalar yapması neredeyse bir gelenek halini almıştı. Refia Sultan da bu dönemde yetişmiş ve saraydaki diğer kadınların alış veriş ve moda tutkusundan etkilenmişti. Aslında bu durum, Batıdakilere benzer yeni hayat tarzının bir neticesi ve gereğiydi. Nitekim Refia Sultan, bindiği araba ve koşumlarını Paris'ten ısmarlamış, giyim kuşam ihtiyaçlarını ise Beyoğlu’nun ünlü Fransız dükkânlarından sipariş etmiştir. Fransız üslubundan etkilenilerek yapılan alışverişlerde Fransız markaları tercih edilmiştir. Sarayın ve padişahın o dönemde resmi fotoğrafçısı olan Abdullah Fréres ve Vasilaki Kargopoulo’ya resimler çektirmiş; büyük ve küçük boy karakalem ve boyalı resimler yaptırmış, bunlar için de hatırı sayılır derecede yüksek meblağlar ödemiştir.[12]
Sultan, Fransızca öğretmeni Maria Tirard aracılığıyla hem İstanbul'dan hem de Fransa'dan eşya ve elbise sipariş etmiştir. Tirard gibi sarayla iletişimi olan diğer yabancı kadınlar, hem batı kültürünün saray kadınları arasında yayılmasını sağlamış, hem de onları Batı modasını takip etme konusunda adeta tahrik etmiştir.[13]
Ölüm
değiştirOtuz üç yaşındayken, Refia Yumurtalık kisti olarak bilinen tedavi edilemez bir hastalığa düşer. Abdul Hamid, tedavisi için Avrupa başhekimleri tayin etti, ancak kimse onu iyileştiremedi.[14] Tıbbi tedaviden başka, Abdul Hamid de geleneksel tedavi yöntemlerini kullandı, ancak yine de başarısız oldular.[15]
Refia Sultan, 4 Ocak 1880'de otuz yedi yaşında, uzun bir hastalıktan ve birkaç operasyondan sonra çocuksuz öldü. Yeni Camii, İstanbul'daki imparatorluk hanımlarının Türbesi'ne gömüldü.[16][2][15] Annesi de türbede yanına gömüldü.[15]
Kaynakça
değiştir- ^ Uluçay 2011, s. 220.
- ^ a b Brookes 2010, s. 288.
- ^ Kolay 2017, s. 679.
- ^ Uluçay 2011, s. 203.
- ^ Kolay 2017, s. 680-81.
- ^ Kolay 2017, s. 681.
- ^ Simonian, Hovann (24 Ocak 2007). Hemshin: Tarih Türkiye Dağlıklarında Toplum, Toplum ve Kimlik. Routledge. s. 104. ISBN 978-1-135-79830-7.
- ^ McWilliams, Mark (1 Temmuz 2012). Kutlama:Oxford Gıda Sempozyumu Bildirileri ve Aşçılık 2011. Oxford Sempozyumu. s. 155. ISBN 978-1-903-01889-7.
- ^ Isin, Mary (8 Ocak 2013). Şerbet ve Baharat: Türk Tatlı ve Tatlılarının Tam Hikayesi. IBTauris. s. 110–11. ISBN 978-1-848-85898-5.
- ^ Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 613–18. ISBN 978-9-753-29623-6.
- ^ Kolay 2017, s. 682.
- ^ a b Kolay 2017, s. 683.
- ^ Kolay 2017, s. 684.
- ^ Kolay 2017, s. 685.
- ^ a b c Kolay 2017, s. 686.
- ^ Uluçay 2011, s. 221.
Dış bağlantılar
değiştir- Uluçay, M. Cağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Oğlak Yayınları.
- The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press. 2010. 978-0-292-78335-5.
- Kolay, Arif (2017). Osmanlı Saray Hayatından Bir Kesit: Ali Akyıldız ve Mümin ve Müsrif Bir Padişah Kızı Refia Sultan.