Samoa
Samoa ya da resmî adı ile Bağımsız Samoa Devleti, Güney Büyük Okyanus'unda, Polinezya'da bulunan, adalar topluluğundan oluşan bir ülkedir.
Samoa Malo Sa'oloto Tuto'atasi o Samoa (Samoaca) Independent State of Samoa (İng.) Samoa Bağımsız Devleti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Slogan Fa'avae i le Atua Samoa | |||||
 | |||||
| Başkent ve en büyük şehir | Apia 13°35′G 172°20′D / 13.583°G 172.333°D | ||||
| Resmî dil(ler) | Samoaca | ||||
| Etnik gruplar | Samoalı | ||||
| Resmî din | Hristiyanlık | ||||
| Hükûmet | Parlamenter cumhuriyet | ||||
| |||||
| |||||
• Su (%) | 0,3 | ||||
| Nüfus | |||||
• 2020 sayımı | 202.506[1] (176.) | ||||
• Yoğunluk | 70/km2 | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 1,125 milyar $ (178.) | ||||
• Kişi başına | 5.547 $[2] (129..) | ||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 829 milyon $ (184.) | ||||
• Kişi başına | 4.084 $[2] (105.) | ||||
| İGE (2019) |  0.715[3]yüksek · 111. | ||||
| Para birimi | Tala (WST) | ||||
| Zaman dilimi | UTC+13 (UTC+13.00) | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+14 (UTC+14.00) | ||||
| Trafik akışı | sol | ||||
| Telefon kodu | 685 | ||||
| İnternet alan adı | .ws | ||||
Tarihi
değiştir1900-1914 arasında Alman Samoası, 1914-1997 arasında da Batı Samoa adını almıştır. Birleşmiş Milletler tarafından ancak 1976'da Samoa olarak tanınmıştır.
4000 yıl önce, Güneybatı Asya'dan gelen göçmenlerce kurulan ilk yerleşim yerleri, 1700'lerde Avrupalı sömürgeciler tarafından keşfedilmiş, ancak 1830'lardaki İngiliz işgaline kadar geleneksel yapısını korumuştur. Fakat bu yapıların hepsi kaçak olup konar göçerdir.
Samoa devletinin bulunduğu Samoa Adaları zaman dilimine göre Amerika'dan sonra yeni yıla girmektedir. 7 Eylül 2009'da trafik sola geçmiştir.
Ülke ticarette yaşadıkları zorluklar nedeniyle uluslararası tarih değiştirme çizgisinin öteki yanına geçmeye karar verdi. Bu sebeple dünya üzerinde güneşi en son gören ülkelerden Samoa’daki 186 bin kişi, 29 Aralık 2011 Perşembe gecesi uykuya yatıp 31 Aralık 2011 Cumartesi sabahında uyandı. Samoa Başbakanı Tuilaepa Sailele Malielegaoi, kararın Yeni Zelanda, Avustralya ve Asya ile ticari ilişkilerde saat farkından ötürü yaşanan aksamaların en aza indirilmesi amacıyla verildiğini açıkladı. Malielegaoi, ülkelerinde yaşanmayacak 30 Aralık Cuma günü için çalışanların ücretlerinin yine de ödeneceğini, diğer yandan turistlerden ise bu günün parasının alınmayacağını açıkladı. Ülke, 119 yıl önce Amerikalı tüccarların girişimi ile tarih değiştirme çizgisinde taraf değiştirmişti. O zamandan beri Avustralya’nın 21, Yeni Zelanda’nın 23 saat gerisinde olan Samoa bu değişiklik ile Avustralya’nın 3, Yeni Zelanda’nın 1 saat ilerisinde olacak.
Coğrafî verileri
değiştir- Konum: Okyanusya, Güney Pasifik Okyanusunda adalar grubu.
- Coğrafî konumu: 13 35 Güney enlemi, 172 20 Batı boylamı
- Haritadaki konumu: Okyanusya
- Yüzölçümü: 2,944 km²
- Sınırları: 0 km
- Sahil şeridi: 403 km
- İklimi: tropikal
- Arazi yapısı: Volkanik özellikli, kayalıklı, iç kısımlarda dağlar yer alır.
- Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Pasifik Okyanusu 0 m
- En yüksek noktası: Mauga Silisili 1,857 m
- Doğal kaynakları: Ormanlar, balıklar, hidro enerji
- Arazi kullanımı:
- tarıma uygun topraklar: %21.13
- Daimi ekinler: %24.3
- Diğer: %54.57 (2005)
- Doğal afetler: Tufanlar, volkanlar
Nüfus bilgileri
değiştir- Nüfus: 176,908 (Temmuz 2006 verileri)
- Nüfus artış oranı: %-0.2 (2006 verileri)
- Mülteci oranı: -11.76 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
- Bebek ölüm oranı: 26.85 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
- Ortalama hayat süresi:
- Toplam nüfus: 71 yıl
- Erkeklerde: 68.2 yıl
- Kadınlarda: 73.94 yıl (2006 verileri)
- Ortalama çocuk sayısı: 2.94 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
- Ulus: Samoalı
- Nüfusun etnik dağılımı: Samoalı %92.6, Avrupalı %7.4
- Din: Hristiyan %99.7
- Diller: Samoaca, İngilizce
- Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
- Toplam nüfusta: %99.7
- Erkekler: %99.6
- Kadınlar: %99.7 (2003 verileri)
Yönetim
değiştir- Ülkenin resmî tam adı: Samoa Bağımsız Devleti
- Kısa şekli: Samoa
- Eski adı: Batı Samoa
- Yönetim biçimi: Anayasal monarşi
- Başkent: Apia
- İdari bölümler: 11 bölge; A'ana, Aiga-i-le-Tai, Atua, Fa'asaleleaga, Gaga'emauga, Gagaifomauga, Palauli, Satupa'itea, Tuamasaga, Va'a-o-Fonoti, Vaisigano
- Bağımsızlık günü: 1 Ocak 1962
- Millî bayram: Bağımsızlık günü, 1 Haziran (1962)
- Anayasa: 1 Ocak 1962
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AsDB (Asya Kalkınma Bankası), C, ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederasyonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), Sparteca, SPC (Güney Pasifik Komisyonu), SPF, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Örgütü)
Ekonomik göstergeler
değiştir- GSYİH: Satın alma Gücü paritesi - 1 milyar $ (2002 verileri)
- GSYİH - reel büyüme: %5.5 (2005 verileri)
- GSYİH - sektörel büyüme:
- tarım: %11.4
- endüstri: %58.4
- hizmet: %30.2 (2004 verileri)
- Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %3.3 (2005 verileri)
- İş gücü: 90,000 (2000 verileri)
- Endüstri: Gıda maddeleri, yapı malzemeleri, otomobil parçaları
- Endüstrinin büyüme oranı: %10 (2000 verileri)
- Elektrik üretimi: 108 milyon kWh (2004)
- Elektrik tüketimi: 100.5 milyon kWh (2004)
- Elektrik ihracatı: 0 kWh (2004)
- Elektrik ithalatı: 0 kWh (2004)
- Tarım ürünleri: Hindistan cevizi, muz, patates, kakao,
- İhracat: 94 milyon $ (2004)
- İhracat ürünleri: Hindistan cevizi yağı ve kreması, kurutulmuş Hindistan cevizi, balık, bira
- İhracat ortakları: Avustralya %75.9, Amerikan Samoa %13.6, ABD %6.5 (2005 verileri)
- İthalat: $285 milyon (2004)
- İthalat ürünleri: Makine ve parça, endüstriyel gereçler, gıda maddeleri
- İthalat ortakları: Yeni Zelanda %31, Avustralya %22.6, ABD %13.5, Japonya %7.5, Fiji %6, Çin %4.6 (2005)
- Dış borç tutarı: 177 milyon $ (1998 verileri)
- Para birimi: Tala
- Para birimi kodu: WST
- Mali yıl: Takvim yılı
İletişim bilgileri
değiştir- Kullanılan telefon hatları: 13,300 (2003)
- Telefon kodu: 685
- Radyo yayın istasyonları: AM 2, FM 4, kısa dalga 0 (2004)
- Radyolar: 178,000 (1997)
- Televizyon yayını yapan istasyonlar: 2 (2002)
- Televizyonlar: 11,000 (1997)
- Internet kısaltması: .ws
- Internet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
- Internet kullanıcıları: 6,000 (2004)
Ulaşım ve taşımacılık
değiştir- Demiryolları: 0 km
- Karayolları: 2,337 km (2004)
- Su yolları: yok
- Limanları: Apia, Asau, Mulifanua, Salelologa
- Hava alanları: 4 (2006 verileri)
Kaynakça
değiştir- ^ "Population & Demography Indicator Summary". Samoa Bureau of Statistics. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2018.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
Dış bağlantılar
değiştir- İNSAN HAKLARININ İKTİDARDA OLDUĞU ÜLKE, Batı Samoa / NAZIM ALPMAN11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.