Susma hakkı
Susma hakkı, konuşmama hakkı veya Miranda hakları,[1] bireyin kendi aleyhine tanıklık etmemesine olanak veren bireysel hak. Temel olarak "Hiçbir şüpheli veya sanık, konuşmaya veya kendini suç altına sokmaya zorlanamaz."[Not 1] ilkesinden ileri gelmektedir.[2]
Tarihçe
değiştirSanığın susma hakkı; dünyada ilk olarak İngiltere'de 15 Haziran 1215 tarihinde imzalanan[3] Magna Carta Libertatum[Not 2] ile verilmiştir.[4][5] Böylece, kıta Avrupası hukuk düzenine yerleşmiş ve sonrasında diğer pek çok ülkeye yayılmıştır.[2]
| “ | Bundan böyle, herhangi bir adliye görevlisi[Not 3] güvenilir tanıklıklar sunmaksızın asılsız şikayetlerine dayandırarak hiç kimse hakkında soruşturma açamaz. Özgür bir kimse, kendi zümresinin[Not 4] yasal kararı olmadan veya ülkenin ilgili yasalarına göre muhakeme edilmeden tutuklanamaz ya da hapse atılamaz; malına el konulamaz ya da yasal haklarından yoksun bırakılamaz; sürgün edilemez ya da herhangi bir şekilde zarara uğratılamaz; biz ona karşı bir kovuşturma başlatmayacağız ya da kovuşturma açması için başkalarını görevlendirmeyeceğiz. Hakkı ya da adaleti hiç kimseye satmayacağız, hiç kimseyi bundan mahrum etmeyeceğiz ya da bunu sağlamakta gecikmeyeceğiz.[Not 5][6] | „ |
Ülkelerde susma hakkı
değiştirAlmanya
değiştirAlmanya Federal Cumhuriyeti'nde, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (Strafprozessordnung) gereği, ifade verenlerin kendilerini veya bir başkasını tehlikeye düşürebilecek soruları cevaplamama hakkı bulunmaktadır. Maddenin ikinci fıkrasına göre ifade veren kişiler, bu haklarının bulunduğuna dair bilgilendirilirler.[7]
Birleşik Krallık
değiştirBirleşik Krallık'ta, 1994 tarihli Cezai Adalet ve Kamu Düzeni Kanunu (Criminal Justice and Public Order Act) gereği; güvenlik güçleri tarafından şüphelinin gözaltına alındığı veya sanığın tutuklandığı esnada ve her sorgulamanın başlangıcında aşağıdaki uyarı ile susma hakkının olduğu bildirilir.[8]
| “ | You have the right to remain silent, but anything you do say will be taken down and may be used in evidence against you. — Sessiz kalma hakkına sahipsiniz; ancak söylediğiniz her şey kaydedilir ve aleyhinizde delil olarak kullanılabilir. | „ |
Türkiye
değiştirTürkiye'de susma hakkı; yürürlükte olan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın, "Hakların korunması ile ilgili hükümler" başlıklı on üçüncü bölümünün otuz sekizinci maddesinde temel olarak koruma altına alınır.[5]
| “ | Hiç kimse kendisini ve kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil göstermeye zorlanamaz.[9] | „ |
Bu hak ayrıca, adli işlemlerle ilgili yürürlükte olan Ceza Muhakemesi Kanunu'nda da belirtilmiştir.
| “ | (1) Şüphelinin veya sanığın ifadesinin alınmasında veya sorguya çekilmesinde aşağıdaki hususlara uyulur:
(...) |
„ |
Dipnotlar
değiştir- ^ Lat.: "Nemo tenetur se ipsum accusare."
- ^ Lat.: Büyük özgürlükler sözleşmesi
- ^ Burada "ballivus" sözcüğü geniş anlamıyla kullanılmakta, hukuk işleriyle ilgili krala ya da şerife bağlı olarak çalışan görevliler kastedilmektedir.
- ^ Kendisiyle eşit haklara sahip kişilerce.
- ^ Lat.: "Nullus Ballivus ponat de caetero aliquem ad legem, simplici loquela sua, sine testibus fidelibus ad hoc inductis. Nullus liber homo capiatur, vel imprisonetur, aut dissaisiatur, aut utlagetur, aut exuletur, aut aliquo modo destruatur; nec super eum ibimus, nec super eum mittemus, nisi per legale judicium parium suorum, vel per legem terrae. Nulli vendemus, nulli negabimus, aut differimus, rectum aut justitiam."
Kaynakça
değiştir- Atıflar
- Genel
- Akyazan, Ahmet Emrah; "Miranda Hakları (Miranda v. Arizona 1966)"[ölü/kırık bağlantı]. TBB Dergisi, sayı 71 (2007), sf. 339-354. (15.05.2013 tarihinde erişildi.)
- Bundesministerium der Justiz, "Strafprozessordnung" 7 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (12.03.2012 tarihinde erişildi.) (Almanca)
- Büyük Sözleşme (Magna Charta), Çev.: Çiğdem Dürüşken, Kabalcı, İstanbul, 2009. (Latince)(Türkçe)
- Furlong, Anthony; Hume, Edward; "Reflections on the Criminal Justice and Public Order Bill". Free Life, sayı 20, Ağustos 1994. (12.03.2012 tarihinde erişildi.) (İngilizce)
- Kocaoğlu, Prof. Dr. A. Mehmet; Kocaoğlu, Dr. S. Sinan; "İnsan Hak ve Özgürlüklerinin Uluslararası Korunması"[ölü/kırık bağlantı]. Ankara Barosu Dergisi, sayı 2007/3 (Temmuz 2007), sf. 105-128. (05.03.2012 tarihinde erişildi.)
- Kocaoğlu, Dr. S. Sinan; "Susma Hakkı" 25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ankara Barosu Dergisi, sayı 2011/1 (Ocak 2011), sf. 29-58. (05.03.2012 tarihinde erişildi.)
- Türkiye Büyük Millet Meclisi, "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası"8 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (05.03.2012 tarihinde erişildi.)
- Türkiye Büyük Millet Meclisi, "Türkiye Cumhuriyeti Ceza Muhakemesi Kanunu" 8 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (12.03.2012 tarihinde erişildi.)