Urbain Le Verrier
Urbain Jean Joseph Le Verrier (d. 11 Mart 1811 – ö. 23 Eylül 1877), özellikle gök mekaniği alanında çalışan ve Neptün gezegenini saptayan Fransız matematikçi.
Urbain Le Verrier | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 11 Mart 1811 Saint-Lô, Fransa |
| Ölüm | 1887 Paris, Fransa |
| Milliyet | Fransız |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
| İmza | |
 | |
Yaşam öyküsü
değiştirİlk yıllar
değiştirLe Verrier Fransa'nın Saint-Lô kentinde doğdu ve Ecole Polytechnique'de eğitime başladı. Ardından kısa bir süre içinde ünlü kimyacı Louis Joseph Gay-Lussac'dan dersler aldı, zamanla astronomiye ilgi duyan Verrier, özellikle gök mekaniği konusunda çalışmalar yaptı. Çalışmalarıyla birlikte Paris Gözlemevi'ne kabul edilen Verrier, meslek yaşamına başlamış oldu. Daha sonra ise enstitünün yönetmeni olarak atandı.
1846'da, Le Verrier Fransız Bilim Akademisi'ne dahil oldu ve 1855'te, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ne seçildi. Le Verrier'in adı Eiffel Kulesi'ne yazılan 72 adın arasında yer alır.
Çalışmalarının gelişimi
değiştirNeptün'ün saptanması
değiştirLe Verrier'nın en önemli başarısı bilinmeyen bir gezegen olan Neptün'ün varlığını tahmin etmesidir. Neptün'ü yalnızca matematik ve Uranüs üzerinde yaptığı astronomik gözlemler sonucunda bulmuştur. Paris Gözlemevi Yönetmeni olan ünlü fizikçi Arago tarafından cesaretlendirilen Le Verrier,,[1] Newton'un Çekim Yasası'ndan ve Uranüs'ün gözlemlenen yörüngelerinden hareketle yararlanarak Neptün'ün konumunu ve varlığını tahmin etmiştir. Aynı zamanda, Le Verrier'in haberi olmasa da aynı tür araştırmaları İngiliz John Couch Adams da yapmıştır. Le Verrier, varlığı görüntülenemeyen gezegenle ilgili (Neptün), Uranüs'ün konumundan hareketle yaptığı son tahminlerini; 31 Ağustos 1846'da, -Adams'ın nihai çözümünden iki gün önce- Fransız Bilim Akademisi'nde duyurdu. Le Verrier, 18 Eylül'de Berlin Gözlemevi'nde çalışan Johann Galle'ye yaptığı gözleme dair bir mektup yolladı. Bu mektup Berlin'e beş gün sonra ulaştı ve bu gezegen Berlin Fraunhofer'de aynı akşam -23 Eylül 1846'da- ışıkkıran vasıtasıyla, komşu nesneler Oğlak takımyıldızı ve Kova takımyıldızı arasındaki yaklaşık 1°'lik tahmin bandında Galle ve d'Arrest tarafından belirlendi.
Bugün dahi Neptün'ün saptanmasının tam olarak kime mal edilmesi gerekliliği konusundaki tartışmalar sürmektedir. Ancak Le Verrier, Galle ve d'Arrest'nin keşfi konusunda herhangi bir belirsizlik yoktur. Adams'ın çalışmaları daha önce başlamasına rağmen, daha geç sonuçlanmış ve bu çalışmalara güncel saptamalara yabancı kalmıştır. Hatta Adams'ın çalışmaları, Berlin'de görsel olarak teyit edildikten ancak bir ay sonra yayınlanabilmiştir. Ancak Adams, Kasım 1846'da Kraliyet Astronomi Topluluğu'nda Le Verrier'in keşif önceliğini kabul etmiş; fakat keşifte Galle'nin rolünün unutulmaması gerektiğini söylemiştir:[2]
| “ | Bu tarihler yalnızca benim sonuçlarımın bağımsız olduğunu göstermek ve Le Verrier'in bulgularının daha önce yayınlandığı için söz konusu olabilir ve bu keşif onuruyla ilgili söylemlere karşı bir müdahale anlamında değildir. Kuşkusuz, onun çalışmaları dünyada ilk yayımlanan çalışmalardır ve Dr. Galle tarafından gezegenin gerçekten keşfinin yolunu açmıştır. | „ |
— Adams (1846) | ||
Merkür'ün dönüşü
değiştir
1859'da, Le Verrier Merkür'ün Güneş çevresindeki yavaş yörüngesel hareketinin yalnızca Newton mekaniği ile açıklanamayacağını belirten ilk bilim insanı oldu. Onun önerdiği olası açıklamalar arasında, kullandığı permütasyon hesaplarıyla; Merkür'ün diğer gezegenlere göre Güneş'e daha yakın yörüngelerde olduğu gerçeği vardı.[3] Onun Neptün'ü matematiksel olarak hesaplaması, yeni olası gezegenlerin varlığı hakkında kuşkular uyandırdı; hatta Merkür'le Güneş arasında olduğu varsayılan bir gezegene Vulkan adı verildi. Ancak böyle bir gezegen hiçbir zaman bulunamadı,[4] ve bu anormal devinim daha sonra görelilik teorisiyle açıklandı.
Sonraki yaşamı
değiştirLe Verrier evlenmiş ve çocuk sahibi olmuştur.[5] Fransa'nın başkenti Paris'te ölmüş ve Cimetière Montparnasse'de gömülmüştür. Le Verrier, Arago'nun onun hakkında söylediği şu sözle hatırlanacaktır: "...o adam, onun kalem noktasıyla bir gezegen keşfetti."
Ödüller
değiştir- Kraliyet Astronomi Topluluğu altın madalyası – 1868 ve 1876
- Bazı gök cisimlerine adı verildi.
- Eiffel Kulesi'nde adı olan 72 kişiden biri oldu.
Kaynakça
değiştir- ^ "Arago summary". 7 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
- ^ Adams, J.C., MA, FRAS, Fellow of St Johns College, Cambridge (1846). "On the Perturbations of Uranus (p.265)". Appendices to various nautical almanacs between the years 1834 and 1854 (reprints published 1851) (note that this is a 50Mb download of the pdf scan of the nineteenth-century printed book). UK Nautical Almanac Office, 1851. 13 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2008.
- ^ U. Le Verrier (1859), (in French), Lettre de M. Le Verrier à M. Faye sur la théorie de Mercure et sur le mouvement du périhélie de cette planète, Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris), vol. 49 (1859), pp. 379–383. (At p. 383 in the same volume Le Verrier's report is followed by another, from Faye, enthusiastically recommending to astronomers to search for a previously undetected intra-mercurial object.)
- ^ Baum, Richard (1997). In Search of Planet Vulcan, The Ghost in Newton's Clockwork Machine. New York: Plenum Press. ISBN 0-306-45567-6.
- ^ "Urbain Jean Joseph Leverrier". Encyclopaedia Britannica. LoveToKnow Classic Encyclopedia. 1911. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2008.
Ayrıca bakınız
değiştirDaha fazla bilgi
değiştir- David Aubin (2003). "The Fading Star of the Paris Observatory in the Nineteenth Century: Astronomers' Urban Culture of Circulation and Observation" (PDF). Osiris. Cilt 18. ss. 79-100. 29 Kasım 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi..
- Grosser, M. (1962). The Discovery of Neptune. Harvard University Press. ISBN 0674212258.
- Le Verrier, Urbain (1835), "Chemical research of Le Verrier", Annales de Chimie et de Physique, Paris, 60 (174)
- Fabien Locher (2007), "L'empire de l'astronome : Urbain Le Verrier, l'Ordre et le Pouvoir", Cahiers d’histoire. Revue d’histoire critique, 102, ss. 33-48, 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Fabien Locher, Le Savant et la Tempête. Étudier l’atmosphère et prévoir le temps au XIXe siècle, Rennes, Presses Universitaires de Rennes, Collection « Carnot », 2008.
- Dennis Rawlins (1999). Recovery of the RGO Neptune Papers. Adams' Final Prediction Missed by Over Ten Degrees. DIO25 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 9 (1), pp. 3–25.
- See, T. J. J. (1910). "Leverrier's Letter to Galle and the Discovery of Neptune". Popular Astronomy. Cilt 18. ss. 475-476. Bibcode:1910PA.....18..475S.
Dış bağlantılar
değiştir- Le Verrier on the French 50 Franc banknote3 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Theorie du Mouvement de Mercure" (195 pages, 17.6 MB) 26 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Obituary 13 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Nature, 1877, cilt. 16, sayfa 453