İlyas Bey Camii
İlyas Bey Camii, Aydın ilinin Didim ilçesinde Milet harabelerinin yanındaki Balat Köyü'nde yer alan Anadolu Beylikleri dönemine ait camidir. İlyas Bey Külliyesi'nin bir parçasıdır.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Didim, Aydın |
| Koordinatlar | 37°31′35″K 27°16′40″D / 37.52639°K 27.27778°D |
| İnanç | İslam |
| Açılış | 1404 |
Yapımı Menteşeoğulları'nın son hükümdarı İlyas Bey'in emri ile 1404 Mayıs-Haziran aylarında başlatılmıştır.[1]Koca Camii ve Cuma Camii' olarak da bilinir. Cami, medrese, imaret, çifte hamam, çarşı gibi yapılardan oluşan İlyas Bey Külliyesi'nin bir parçasıdır.[2] Yapımında Antik Milet harabelerinden devşirilen, büyük bölümü yeniden işlenerek duvarlara yerleştirilen mermer bloklar kullanılmıştır. Özgün mimarisi, cephe tasarımı ve bezemeleriyle Anadolu Türk mimarisinin önde gelen eserlerinden birisidir.[2]
Cami, 2007-2012 yılları arasında külliyenin diğer yapıları ile birlikte restorasyon görmüştür. Bu restorasyon projesi Avrupa'nın kültürel mirasını korumayı misyon edinen Europa Nostra'dan tarihi yapıtların onarımı ve korunması" kategorisinde ödül almıştır.[3]
Tarihçe
değiştirAntik Milet kenti üzerinde inşa edilen Balat, 13. yüzyılın ikinci yarısında Menteşe Beyliği topraklarına, 1391'de ise Osmanlı Devleti topraklarına katılmış ancak Ankara Savaşı'nda Osmanlılar'a karşı zafer kazanan Timur, diğer Anadolu Beyleri gibi Menteşe Beyliği'ne de topraklarını geri vermişti. Menteşeoğlu Beyi İlyas, on iki yıl aradan sonra yeniden beyliğin başına geçtiğinde 1404 yılının Mayıs-Haziran aylarında İlyas Bey Camisi'nin yapımını başlatmıştır.
1890'larda Büyük Menderes havzasında meydana gelen şiddetli deprem sonucunda zarar gören yapı,[2] bilindiği kadarıyla ilk kez 1905 yılında onarıldı ve yapının kubbesi oluklu kiremitle kaplandı. Cami, 1955 depreminden sonra kısmen küçük onarımlar gördü. 2007-2012 yılları arasında Söktaş adlı sanayi kuruluşunun başlattığı, mimar Cengiz Kabaoğlu'nun restorasyon projesi sonucu restore edildi.[3]
Mimarisi
değiştirSon cemaat yeri bulunmayan İlyas Bey Camii, üç yönden medrese birimleri ile kuşatılmış şadırvanlı bir avlunun güneyinde yer alır.[1] 18.17 m. X 18.27 m. ölçülerindeki kare planlı yapı, mukarnas dolgulu tromplarla geçilen bir kubbe ile örtülüdür.[4] Kubbe sekizgen bir kasnak üzerinde 14 m. çapındadır; muhtemelen 1905 yılındaki tamirde kiremitle kaplanmıştır.
Yapıya Kuzey cephesinden girilmektedir. Bu cephede sivri kemerli portal nişi vardır; nişin içinde iki sütunla desteklenen basık kemerli üç açıklık yer alır.[4] Diğer üç cephede ise, altta demir parmaklıklı, üstte alçı şebekeli ikişer çift pencere bulunur.
Girişin karşısında yer alan muhteşem mermer mihrap, mukarnaslı bir bordürle çerçevelenmiş ve aradaki yüzey, yazılar ve geometrik bitkisel motiflerle süslenmiştir. 7.37m yükseklikte ve 5.12m enindedir.[1]
Yapının duvarları içte ve dışta mermerle kaplanmıştır. Kuzeybatı köşede yer alan ve girişi harimdeki yuvarlak kemerli kapı ile sağlanan minare, 1955 yılındaki deprem sırasında yıkılmıştır.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c "Tarihçe". www.miletilyasbey.com/. miletilyasbey.com sitesi. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ a b c Başgelen, Nezih. "Europa Nostra 2012 Tarihî Yapıtların Onarımı ve Korunması Kategorisi Ödülü: Balat İlyas Bey Külliyesi". www.mimarlikdergisi.com. Mimarlik Dergisi Sayı 367, Eylül-Ekim 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ a b Şarman, Kansu. "İlyas Bey Külliyesi'ni tanıyor musunuz?". www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi, 1 Haziran 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ a b Kabaoğlu, Aylin Öney. "Milet/İlyas Bey Camii- Sorunlar-Acil Tedbirler" (PDF). acikerisim.fsm.edu.tr. X. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara, 1993. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
