Vikipedi

İmparatorluk Trans-Antarktika Seferi

İmparatorluk Trans-Antarktika Seferi (1914-1917), Antarktika'nın Keşfi'nde Kahramanlık Çağı'nın son büyük seferi olarak kabul edilmektedir. Sir Ernest Shackleton'ın planladığı keşif gezisi, Antarktika kıtasındaki ilk arazi geçişini yapmak için yapılan bir girişimdi. 1911'de Güney Kutbu'nun Roald Amundsen tarafından keşfinden sonra, bu geçiş, Shackleton'un sözleriyle "Antarktika yolculukların en büyük ana nesnesi" olarak kaldı.[1] Seferi bu amaca ulaşamadı, fakat destansı bir dayanıklılığa dönüştü.

Endurance gemisi

Shackleton, 1901-1904 Discovery seferinde Antarktika'da görev yapmış ve 1907-1909 Nimrod seferine liderlik etmişti. Bu yeni girişiminde, Weddell Denizi'ne yelken açmayı ve Güney Kutbu üzerinden Ross Denizi'ne kıtalararası bir yürüyüşe hazırlık olarak Vahsel Körfezi yakınlarında bir kıyı ekibi indirmeyi önerdi. Bu arada, destekleyici bir grup olan Ross Denizi ekibi, McMurdo Boğazı'nda kamp kuracak ve oradan Ross Buz Sahanlığı boyunca Beardmore Buzulu'nun eteğine kadar bir dizi erzak deposu oluşturacaktı. Bu depolar, kıtalararası ekibin hayatta kalması için çok önemliydi, çünkü grup tüm geçiş için yeterli erzak taşıyamayacaktı. Sefer iki gemi gerektiriyordu: Weddell Denizi ekibi için Shackleton komutasındaki Endurance ve Ross Denizi ekibi için Aeneas Mackintosh komutasındaki SY Aurora.

Endurance, Vahsel Körfezi'ne ulaşamadan Weddell Denizi'nin buzları arasında sıkışarak hareketsiz kaldı. 1915 Antarktika kışı boyunca buz blokları içinde sürüklendi. Sonunda buz gemiyi ezerek batırırken, 28 kişilik mürettebat buzun üzerinde mahsur kaldı. Buz kuzeye doğru sürüklenmeye devam ederken aylarca geçici kamplarda kalan ekip, gemiden kurtulan can filikalarını kullanarak, elverişsiz ve üzerinde yaşanmayan Fil Adası'na ulaştılar. Shackleton ve grubun beş diğer üyesi daha sonra James Caird'de 1.300 kilometre (810 mi) süren açık tekne yolculuğu yaptılar ve Güney Georgia'ya ulaşabildiler. Yardım ekibi toplayarak geri dönen Shackleton sonunda Fil Adası'nda kalan adamlarını kurtarmayı ve onları can kaybı olmadan evlerine götürmeyi başardı. Endurance'ın şaşırtıcı derecede iyi korunmuş enkazı 2022'de deniz tabanında bulundu.[2][3]

Kıtanın diğer tarafında, Ross Denizi ekibi de zorluklarla mücadele içerisindeydi. ''Aurora'' bir fırtınada bağlama yerlerinden kopmuş ve kıyıda kalan ekibi yeterli malzeme ve donanımdan yoksun bir şekilde mahsur bırakmıştı. Yine de mürettebatın tamamı kurtarılmadan önce üç kişi hayatını kaybetti.

Hazırlıklar

değiştir

Başlangıç noktası

değiştir
 
                     Endurance gemisinin güzergahı                     Endurance in buz kütlesiyle sürüklenmesi                     Endurance battıktan sonra deniz buzunun sürüklenmesi                     James Cairdin Yolculuğu                     Planlanan Trans-Antarktika rotası                     Aurora'nın Antarktika Yolculuğu                     Auroranın geri çekilmesi                     Destek deposu rotası

1907-1909 Nimrod Keşif Seferi sonrasında Ernest Shackleton'ın başarılarını kutlayan kamuoyuna rağmen, kaşif huzursuzdu.[4] 1912'ye gelindiğinde, onun gelecekteki Antarktika planları Robert Falcon Scott'un Temmuz 1910'da Cardiff'ten ayrılan Terra Nova Seferinin sonuçlarına ve Roald Amundsen liderliğindeki eşzamanlı Norveç seferine bağlıydı. Amundsen'in Güney Kutbu'nu fethettiği haberi 11 Mart 1912'de Shackleton'a ulaştığında, o şu yanıtı verdi: "Güney Kutbu'nun keşfi Antarktika araştırmalarının sonu olmayacak".[5] Sonraki çalışma, dediğine göre, "kutuptan geçerek denizden denize kıtasal bir yolculuk" olacaktı.[6] Bu hedefin peşinde başkalarının olduğunun da farkındaydı.

11 Aralık 1911'de, Wilhelm Filchner liderliğindeki bir Alman seferi Güney Georgia'dan yelken açarak, Weddell Denizi'nin derinliklerine nüfuz etmeyi ve buradan kıtayı Ross Denizi'ne kadar geçmeyi amaçlıyordu.[7] 1912 yılının sonlarında Filchner, karaya çıkamadığı ve üssünü kuramadığı için Güney Georgia'ya geri dönmek zorunda kalmıştı.[7] Ancak, yaklaşık 78° enleminde Vahsel Körfezi'ndeki olası yanaşma yerleri hakkında hazırladığı raporlar Shackleton tarafından incelenerek not edildi ve gelişmekte olan sefer planlarına dahil edildi.[8]

Scott ve arkadaşlarının Güney Kutbu'ndan dönüş yolunda ölümleri haberi Şubat 1913'te Londra'ya ulaştı. Bu olumsuzluklar içerisinde bile Shackleton, önerdiği yolculuğun hazırlıklarını başlattı.[9] Scott'un seferinden Tryggve Gran ve eski başbakan Lord Rosebery dahil olmak üzere çeşitli kişilerden finansal ve teknik destek istedi, ancak hiçbirinden yardım alamadı. Gran belirsiz davrandı, Rosebery ise net bir dille: "Kutuplar hakkında bir metelik bile harcamayı düşünmem" dedi.[10]

Shackleton, 1902-1904 İskoç Ulusal Antarktika Seferi'nin lideri William Speirs Bruce'tan destek aldı. Bruce 1908'den beri bir Antarktika geçişi planları yapmıştı, ancak fon eksikliğinden projeyi terk etmişti. Bruce, Shackleton'a planlarını kullanması için cömertçe izin verdi,[11] ancak Shackleton'ın sonunda açıkladığı plan Bruce'unkinden pek etkilenmemişti. 29 Aralık 1913'te, İngiliz hükümetinden 10.000 sterlinlik ilk finansal destek sözünü aldıktan sonra, Shackleton planlarını The Times'a yazdığı bir mektupla kamuoyuna açıkladı.[12]

Shackleton'ın planı

değiştir

Shackleton, yeni seferine İmparatorluk Trans-Antarktika Seferi adını verdi, çünkü ona göre "sadece bu adaların halkı değil, Birlik Bayrağı altındaki tüm akrabalarımız da ... keşif programının gerçekleştirilmesine yardımcı olmaya istekli olacaktır."[13] Halkın ilgisini çekmek için 1914'ün başında detaylı bir program yayımladı. Sefer iki gruptan ve iki gemiden oluşacaktı. Weddell Denizi grubu Endurance gemisiyle Vahsel Körfezi bölgesine gidecek ve 14 kişi karaya çıkacaktı, bunlardan altısı Shackleton liderliğinde kıtasal geçiş grubunu oluşturacaktı. Bu grup, 69 köpek, iki motor kızağı ve "liderin ve uzman danışmanlarının deneyiminin önerdiği her şeyi içeren" donanımla[14] 2.900 kilometre (1.800 mi) uzunluğundaki Ross Denizi'ne yolculuğu gerçekleştirecekti. Kalan sekiz kara grubu üyesi bilimsel çalışmalar yürütecek, üçü Graham Toprakları'na, üçü Enderby Toprakları'na gidecek, ikisi de üs kampında kalacaktı.[14]

Ross Denizi grubu, kıtanın karşı tarafında McMurdo Boğazı'nda üssünü kuracaktı. Karaya çıktıktan sonra, kıtasal geçiş grubunun rotası üzerinde Beardmore Buzulu'na kadar depo noktaları oluşturacak ve umarlar ki orada o grupla karşılaşıp onlara evlerine dönmelerinde yardımcı olacaklardı. Ayrıca jeolojik ve diğer gözlemler yapacaklardı.[14]

Finansman

değiştir
 
Keşif gezisi için kurumsal sponsorluk; Aurora, Shell tarafından sağlanan parafinle yüklendi.

Shackleton, planının en basit versiyonunu gerçekleştirmek için 50.000 sterline (2024 değeri 6.061.000 sterlin) ihtiyaç duyacağını tahmin ediyordu.[15] Halka açık çağrılara inanmıyordu: "(bunlar) sonsuz muhasebe sorunları yaratır".[10] Fonlama yöntemi olarak zengin destekçilerden katkı toplamayı seçmişti ve buna 1913'ün başında az bir miktarla başlamıştı.[10] İlk önemli cesaretlendirme Aralık 1913'te geldi, İngiliz hükümeti ona özel kaynaklardan eşit miktarda para toplayabilirse 10.000 sterlin vermeyi teklif etti.[15] Kraliyet Coğrafya Topluluğu (RGS), hiç beklemediği halde, 1.000 sterlin verdi - Huntford'a göre Shackleton, büyük bir jestle onlara sadece bu miktarın yarısını alacağını söyledi.[16] Daha önce kutup seferlerine ilgi duymadığını ifade eden Lord Rosebery ise 50 sterlin verdi.[15]

Şubat 1914'te, The New York Times, oyun yazarı J. M. Barrie'nin - kariyerinin sonunda Shackleton'ın rakibi haline gelen Scott'un yakın bir arkadaşı - gizli bir şekilde 50.000 dolar (yaklaşık 10.000 sterlin) bağışladığını bildirdi. Zamanın daralmasıyla, katkılar 1914'ün ilk yarısında sonunda sağlandı. Birmingham Small Arms Company'den Dudley Docker 10.000 sterlin verdi, zengin tütün tüccarı Janet Stancomb-Wills "cömert" bir miktar (tutar açıklanmadı) bağışladı,[17] ve Haziran'da İskoç sanayici Sir James Key Caird 24.000 sterlin (2024 değeri £2.910.000) bağışladı. Shackleton Morning Post'a "bu muhteşem hediye bütün endişelerimi giderdi" diye bildirdi.[17]

Shackleton artık keşif seferi için yeterli paraya sahipti. Belçikalı kaşif Adrien de Gerlache tarafından Spitsbergen'e bir keşif gezisi için inşa edilmiş 300 tonluk bir barkentin olan Polaris'i 14.000 sterline (2024 değeri 1.700.000 sterlin)[18][19] satın aldı. Bu proje çökmüştü ve gemi müsait hale gelmişti.[20] Shackleton, aile sloganı olan "Dayanıklılıkla (İngilizce: Endurance) fethederiz"i[15] yansıtacak şekilde adını Endurance olarak değiştirdi. Ek olarak 3.200 sterline (2024 değeri 388.000 sterlin) Douglas Mawson'ın Tazmanya, Hobart'ta bulunan keşif gemisi Aurora'yı satın aldı. Bu gemi, Ross Denizi ekibinin gemisi olarak görev yapacaktı.[14]

Shackleton'ın seferin toplam maliyetini (Daily Mail tarafından daha sonra yaklaşık 80.000 sterlin olarak tahmin edilen) karşılamak için topladığı para miktarı, Stancomb-Wills bağışının boyutu bilinmediğinden kesin değildir. Para, Shackleton için sürekli bir sorun olmuştu ve ekonomi tedbiri olarak Ross Denizi grubuna ayrılan fonları yarıya indirmişti, ki bu durum grubun komutanı Aeneas Mackintosh tarafından görevi devralmak için Avustralya'ya vardığında öğrenilmişti.[21] Mackintosh, seferin bu bölümünü yapılabilir kılmak için para ve malzeme için pazarlık etmek ve yalvarmak zorunda kalmıştı.[22] Bununla birlikte Shackleton, seferin gelir getirme potansiyelini fark etmişti. Gazete haklarını Daily Chronicle'a satmış ve film haklarından yararlanmak için İmparatorluk Trans Antarktika Film Sendikası'nı kurmuştu.[23]

Personel

değiştir
Daha fazla bilgi: İmparatorluk Trans-Antarktika Seferi Personeli
 
Ernest Shackleton, İmparatorluk Trans-Antarktika Seferi'nin lideri

Efsaneye göre Shackleton, Londra'da bir gazeteye şu ilanı vermişti: "Tehlikeli bir yolculuk için adam aranıyor. Düşük ücret, dondurucu soğuk, uzun süren tam karanlık saatler. Güvenli dönüş şüpheli. Başarı durumunda onur ve takdir." Orijinal ilanın aramaları başarısız oldu ve bu anlatım genellikle uydurma olarak kabul edilir.[24][25] Shackleton, sefere katılmak için 5.000'den fazla başvuru aldı; bunlara kadınsı kıyafetlerinin uygunsuz olması durumunda "erkeksi kıyafetler giymekten çok mutlu olacaklarını" öne süren "üç sportmen kızdan" gelen bir mektup da dahildi.[26]

Sonunda, seferin her kolu için mürettebat, Buenos Aires'te gemiye katılan William Bakewell; başvurusu reddedildiği için gemiye kaçak olarak binen arkadaşı Perce Blackborow;[27] ve Avustralya'daki Ross Denizi ekibine yapılan birkaç son dakika ataması dahil olmak üzere 28'er kişiye indirildi.[28] Geçici mürettebattan biri, son anda Shackleton'a köpek bakıcısı olarak yardım etmek için başvuran ve yetenekli bir denizci maaşına imza atan ünlü demiryolu öncüsü Daniel Gooch'un torunu Sir Daniel Gooch'du.[29] Gooch, Endurance ile Güney Georgia'ya kadar gitmek üzere anlaştı.[30]

Shackleton, ikinci komutanı olarak, hem Discovery hem de Nimrod seferlerinde yanında bulunan ve 1909'da En Uzak Güney'deki ekip üyelerinden biri olan Frank Wild'ı seçti.[31] Wild, kısa süre önce Mawson'ın Avustralasya Antarktika Keşif Seferi'nden dönmüştü. Shackleton, Endurance'ın kaptanlığı için Avustralasya Antarktika Keşif Seferi sırasında Aurora'ya komuta etmiş olan John King Davis'i istemişti. Davis, girişimin "başarısızlığa mahkum olduğuna" inanarak reddedince,[20] görev, rüyasında seferi öğrenip başvurduğunu iddia eden Frank Worsley'e gitti.[32] Terra Nova Seferi'nde Teğmen Edward Evans'ın hayatını kurtardığı için Albert Madalyası ile ödüllendirilen Tom Crean, Endurance'ın ikinci subayı olarak görev almak için Kraliyet Donanması'ndan izin aldı; bir diğer deneyimli Antarktika uzmanı Alfred Cheetham ise üçüncü subay oldu.[33] İki Nimrod gazisi Ross Denizi ekibine atandı: ekibe komuta eden Mackintosh ve Ernest Joyce. Shackleton, Aurora'nın bir donanma mürettebatı tarafından yönetilmesini ummuş ve Amirallik'ten subay ve er istemişti, ancak reddedildi.[34] Israrlarının ardından Shackleton'a, deniz piyadelerinin eğitim deposunda beden eğitimi sorumlusu olan Kraliyet Deniz Piyadeleri'nden bir subay olan Yüzbaşı Thomas Orde-Lees verildi.[35]

Endurance'a eşlik eden altı kişilik bilim ekibi, iki cerrah Alexander Macklin ve James McIlroy; bir jeolog James Wordie; bir biyolog Robert Clark; bir fizikçi Reginald W. James ve Shackleton'ın sefer anlatısı South'u düzenleyecek olan bir meteorolog Leonard Hussey'den oluşuyordu. Seferin görsel kayıtları, fotoğrafçı Frank Hurley ve ressam George Marston'un sorumluluğundaydı.[36] Ross Denizi ekibinin son hali biraz aceleye gelmişti. Aurora'ya katılmak için Britanya'dan Avustralya'ya gidenlerden bazıları, gemi Ross Denizi'ne gitmeden önce istifa etmişti ve tam bir mürettebat oluşup oluşmayacağı son dakikaya kadar belirsizdi.[37] Ekip içinde sadece Mackintosh ve Joyce'un daha önce Antarktika deneyimi vardı; Mackintosh, Nimrod seferi sırasında bir kaza sonucu tek gözünü kaybetmiş ve erken dönmüştü.[31]

Sefer

değiştir

Weddell Denizi grubu

değiştir

Buzda Seyahat

değiştir
 
Mürettebat gemiyi buzdan kurtarmak için çalışıyor.

Shackleton (sefer işleri nedeniyle İngiltere'de alıkonulmuştu) olmadan Endurance, 8 Ağustos 1914'te Plymouth'tan ayrıldı ve önce Buenos Aires'e doğru yola çıktı. Daha hızlı bir gemiyle seyahat etmiş olan Shackleton burada sefere yeniden katıldı. Hurley de Bakewell ve kaçak yolcu Blackborow ile birlikte gemiye binerken, diğerleri gemiden ayrıldı veya görevden alındı.[38] 26 Ekim'de gemi Güney Atlantik'e doğru yelken açtı ve 5 Kasım'da Güney Georgia'ya ulaştı. Shackleton'ın asıl niyeti, geçişin ilk sezonda, 1914-1915'te gerçekleşmesiydi.[14] Bunun pratik olmadığını kısa sürede fark etmesine rağmen, Mackintosh ve Ross Denizi ekibine plan değişikliğini bildirmeyi ihmal etti. Daily Chronicles muhabiri Ernest Perris'e göre, Mackintosh'a gönderilmesi gereken bir telgraf hiçbir zaman gönderilmedi.[39]

Güney Georgia'daki Grytviken balina avcılık istasyonunda bir ay süren bir duraklamanın ardından Endurance, 5 Aralık'ta Antarktika'ya doğru yola çıktı.[38] İki gün sonra Shackleton, 57° 26′G gibi kuzeyde buz kütleleriyle karşılaşmaktan dolayı şaşkındı[40] ve bu durum gemiyi manevra yapmaya zorladı. Sonraki günlerde, 14 Aralık'ta gemiyi 24 saat durduracak kadar kalın olan buz kütleleriyle daha fazla mücadele yaşandı. Üç gün sonra gemi tekrar durdu. Shackleton şu yorumu yaptı: "Weddell Denizi'nde kötü koşullara hazırlıklıydım, ancak buz kütlelerinin gevşek olacağını umuyordum. Karşılaştığımız şey, oldukça inatçı karakterde oldukça yoğun bir buz kütlesiydi".

Endurance'ın ilerlemesi sinir bozucu derecede yavaştı, ta ki 22 Aralık'ta geçitler açılana ve gemi istikrarlı bir şekilde güneye doğru ilerleyebilene kadar. Bu, ekibi Weddell Denizi'nin derinliklerine götürerek sonraki iki hafta boyunca devam etti.[41] Yılbaşından sonra daha fazla gecikme ilerlemeyi yavaşlattı, ardından 7-10 Ocak 1915 tarihleri arasındaki uzun bir güneye doğru seyir onları, Coats Toprakları'in Antarktika kıyı bölgesini koruyan 30 metre (98 ft) buz duvarlarına yaklaştırdı. Bu bölge, 1904 yılında İskoç Ulusal Antarktika Seferi sırasında William Speirs Bruce tarafından keşfedilmiş ve adlandırılmıştı.[42] 15 Ocak'ta Endurance, kenarı iyi bir iniş yeri gibi görünen bir koy oluşturan büyük bir buzulun hizasına geldi. Ancak Shackleton, bunun bir iniş için Vahsel Körfezi'nin çok kuzeyinde olduğunu düşündü - "zorunluluk baskısı altında olmadıkça" - bu daha sonra pişman olacağı bir karardı.[43] 17 Ocak'ta gemi, karanın hafifçe fark edilebilir olduğu 76° 27′G enlemine ulaştı. Shackleton buraya, ana destekçisinin adını taşıyan Caird Sahili adını verdi. Kötü hava koşulları gemiyi karaya oturmuş bir buzdağının rüzgar altında korunak aramaya zorladı.[43]

Endurance artık, 1912'de Filchner tarafından keşfedilen ve güney ucunda hedefleri olan Vahsel Körfezi'nin bulunduğu Luitpold Toprakları'na yakındı. Ertesi gün gemi, 23 kilometre (14 mi) kuzeybatıya doğru zorlandı ve tamamen durmadan önce genel olarak güney yönünde ilerlemeye devam etti.[43] Konum 76° 34′G, 31° 30′B idi. On günlük hareketsizlikten sonra, yakıt tasarrufu için Endurance'ın ateşleri söndürüldü.[44] Onu serbest bırakmak için yoğun çabalar gösterildi; 14 Şubat'ta Shackleton, bir geçit açmaya çalışmak için buz keskileri, buz kırıcılar, testereler ve kazmalarla adamlarını buza gönderdi, ancak bu çaba sonuçsuz kaldı. Shackleton bu aşamada serbest kalma umudunu tamamen terk etmedi, ancak artık "buz kütlesinin misafirperver olmayan kollarında bir kış geçirmek zorunda kalma olasılığını" düşünüyordu.[45]

Endurance'ın Sürüklenmesi

değiştir
 
Shackleton ve Wild, buz kütlelerindeki basınç sırtları arasında.

22 Şubat 1915'te, hala sıkışmış olan Endurance, en güneydeki enlemine, 76° 58′G'ye sürüklendi. Bundan sonra buz kütlesiyle birlikte kuzey yönünde hareket etmeye başladı.[46] 24 Şubat'ta Shackleton, kış boyunca buzda kalacaklarını fark etti ve gemi rutininin terk edilmesini emretti. Köpekler gemiden indirildi ve buzdan kulübelerde veya "köpekevlerinde" barındırıldı ve geminin içi çeşitli adam grupları—subaylar, bilim adamları, mühendisler ve denizciler—için uygun kışlık barınaklara dönüştürüldü. Bir telsiz cihazı kuruldu, ancak bulundukları konum sinyal almak veya iletmek için çok uzaktı.[45]

Shackleton, üç yıl önce aynı bölgede buza saplanan Alman kaşif Filchner'in gemisi Deutschland'ın yakın zamanda yaşadıklarının farkındaydı. Filchner'in Vahsel Körfezi'nde bir kara üssü kurma girişimleri başarısız olduktan sonra, gemisi 6 Mart 1912'de Coats Toprakları kıyılarının yaklaşık 320 kilometre (200 mi) açığında buzlara sıkıştı. Altı ay sonra, 63° 37' enleminde gemi serbest kaldı ve görünüşe göre bu zorlu deneyimden hiçbir zarar görmeden Güney Georgia'ya yelken açtı. Shackleton, benzer bir deneyimin Endurance'ın bir sonraki Antarktika baharında Vahsel Körfezi'ne ulaşmak için ikinci bir girişimde bulunmasına izin verebileceğini düşünüyordu.[7]

Şubat ve Mart aylarında sürüklenme hızı çok yavaştı. Mart ayının sonunda Shackleton, geminin 19 Ocak'tan bu yana sadece 153 kilometre (95 mi) yol kat ettiğini hesapladı.[47] Ancak, kış bastırdıkça sürüklenme hızı arttı ve çevreleyen buzun durumu değişti. 14 Nisan'da Shackleton, yakındaki buz kütlesinin "buz yığınlarına baskı yaptığını ve üzerine bindiğini" kaydetti - eğer gemi bu kargaşaya yakalanırsa "bir yumurta kabuğu gibi ezilecekti".[47] Mayıs ayında, güneş kış ayları için batarken, gemi hala kuzeye doğru sürüklenerek 75° 23′G, 42° 14′B noktasına gelmişti. Baharın buzun açılma şansını getirmesi için en az dört ay daha vardı ve Endurance'ın Vahsel Körfezi bölgesine geri dönme girişiminde bulunacak kadar zamanında serbest kalacağının garantisi yoktu.[48] Shackleton artık, eğer o kıyıya ulaşılabilirse, Weddell Denizi'nin batı kıyılarında alternatif bir yanaşma yeri bulma olasılığını düşünüyordu. "Bu arada," diye yazdı, "beklemeliyiz".[47]

 
Endurance'ın Weddell Denizi'nin dibine batmasından kısa bir süre önce sürüklenişinin son aşamalarını izleyen köpekler

Mayıs, Haziran ve Temmuz'un karanlık kış aylarında Shackleton, formda kalma, eğitim ve morali yüksek tutma konularıyla ilgileniyordu. Faaliyet alanı sınırlı olmasına rağmen, köpeklere egzersiz yaptırıldı (ve zaman zaman rekabetçi yarışlar düzenlendi), adamlar ay ışığında yürüyüşlere çıkmaya teşvik edildi ve gemide tiyatro gösterileri denendi. İmparatorluk Günü gibi özel günler usulüne uygun olarak kutlandı.[49][50] Buzun parçalanmasının ilk belirtileri 22 Temmuz'da ortaya çıktı. 1 Ağustos'ta, şiddetli kar yağışıyla birlikte güneybatıdan esen bir fırtınada, buz kütlesi geminin etrafında parçalanmaya başladı, basınç buz kütlelerini omurganın altına iterek iskeleye doğru ağır bir yatışa neden oldu. Durum tehlikeliydi; Shackleton şöyle yazdı: "Etrafımızdaki basıncın etkileri hayranlık uyandırıcıydı. Devasa buz blokları [...] yavaşça yükseldi ta ki başparmak ve işaret parmağı arasında sıkışmış kiraz çekirdekleri gibi zıplayana kadar [...] eğer gemi bir kez sıkıca yakalanırsa işimiz biterdi".[51] Bu tehlike geçti ve sonraki haftalar sessizdi. Bu göreceli sakinlik sırasında gemi, 1823'te Wasp mühür gemisinin Kaptanı Benjamin Morrell'in "Yeni Güney Grönland" olarak tanımladığı bir kıyı şeridi gördüğünü bildirdiği bölgeye sürüklendi. Böyle bir karanın hiçbir işareti yoktu; Shackleton, Morrell'in büyük buzdağlarının varlığıyla kandırıldığı sonucuna vardı.[52]

30 Eylül'de gemi, Shackleton'ın "deneyimlediğimiz en kötü sıkışma" olarak tanımladığı şeyi yaşadı.[53] Worsley, basıncı "birkaç kez bir badminton topu gibi ileri geri fırlatılmaya" benzetti.[53] 24 Ekim'de sancak tarafı büyük bir buz kütlesine çarptı ve gövde bükülüp parçalanmaya başlayana kadar buz basıncını artırdı, öyle ki buzun altından su gemiye dolmaya başladı. Ahşap kirişler kırılırken, denizcilerin daha sonra "ağır havai fişeklerin ve silahların patlamasına" benzer olarak tanımladığı sesler çıkardılar.[54] Erzak ve üç cankurtaran botu buza taşınırken, mürettebat geminin gövdesini desteklemeye ve içeri giren suyu pompalamaya çalıştı. Ancak, birkaç gün sonra, 27 Ekim 1915'te ve -15 °F (-26 °C) altındaki dondurucu soğukta, Shackleton gemiyi terk etme emrini verdi. Terk edildiği konum 69° 05′G, 51° 30′B idi.[55] Enkaz su yüzeyinde kaldı ve sonraki haftalarda mürettebat, başlangıçta geride bırakılan Hurley'nin fotoğrafları ve kameraları da dahil olmak üzere daha fazla erzak ve malzeme kurtarabildi. Hurley, yaklaşık 550 tabaktan, taşınabilecek maksimum sayı olan en iyi 120'sini seçti ve geri kalanını parçaladı.[56]

Buz üzerinde kamp

değiştir
 
Hurley ve Shackleton

Endurance'ın kaybıyla kıtalararası planlar terk edildi ve odak noktası hayatta kalmaya kaydı. Shackleton'ın amacı artık mürettebatı batıya, birkaç olası hedeften birine yürütmekti. İlk düşüncesi, Otto Nordenskjöld'ün mahsur kalan İsveç seferine yardım organize ederken 12 yıl önce sipariş ettiği için önemli bir yiyecek deposu içeren bir kulübe olduğunu bildiği Paulet Adası'ydı.[57] Diğer olasılıklar, Nordenskjöld'ün kışlık karargahı olan ve acil durum malzemeleri stoğu içerdiğine inanılan Snow Hill Adası,[58] veya Robertson Adası idi.[59] Shackleton, bu adalardan birinden Graham Toprakları'na ulaşıp geçebileceklerine ve Wilhelmina Körfezi'ndeki balina avcılığı karakollarına gidebileceklerine inanıyordu.[58] Endurance'ın terk edildiği gün Paulet Adası'na 557 kilometre (346 mi) uzaklıkta olduklarını hesapladı.[57] Worsley, Snow Hill Adası'na olan mesafenin 500 kilometre (310 mi) ve Wilhelmina Körfezi'ne ise 190 kilometre (120 mi) olduğunu hesapladı.[58] Yürüyüşün çok riskli olduğuna inanıyor; buz onları açık suya taşıyana kadar beklemeleri ve sonra botlarla kaçmaları gerektiğini düşünüyordu, ancak son karar Shackleton'a aiti.[58]

Yürüyüş başlamadan önce Shackleton, marangoz Harry McNish'in kedisi Mrs. Chippy ve cerrah Macklin'in evcil hayvanı haline gelen bir köpek yavrusu da dahil olmak üzere en zayıf hayvanların vurulmasını emretti.[60] Ekip, kızaklarla taşınan geminin iki cankurtaran botuyla birlikte 30 Ekim 1915'te yola çıktı. Etraflarındaki deniz buzunun durumu kötüleştikçe sorunlar da hızla ortaya çıktı. Hurley'e göre yüzey, neredeyse bir metrekarelik düz bir alanın bile olmadığı "tümseklerden ve sırtlardan oluşan bir labirent" haline gelmişti.[59] Ekip, üç günde zar zor 3,2 kilometre (2,0 mi) yol kat edebildi ve 1 Kasım'da Shackleton yürüyüşü sonlandırarak, bir kamp kurmaya ve buzun parçalanmasını beklemeye karar verdi.[61] Yarım kalan yürüyüşlerinin sona erdiği nispeten düz ve sağlam görünümlü buz kütlesine "Okyanus Kampı" adını verdiler ve beklemeye başladılar. Ekipler, kamptan kısa bir mesafede buzla sürüklenmeye devam eden Endurance enkazını tekrar tekrar ziyaret etmeye devam etti. 21 Kasım'a kadar terk edilmiş malzemelerin daha fazlası kurtarıldı ve o gün gemi tamamen buzun altına kaydı.[62] Endurance'ın son dinlenme yeri, enkazın keşfedildiği 5 Mart 2022'ye kadar yaklaşık 107 yıl boyunca bir sır olarak kalacaktı.[63]

 
Path of Endurance's drift and the escape route to Elephant Island

Buz, fark edilecek kadar hızlı sürüklenmiyordu, ancak Kasım ayı sonlarında hız günde 11 kilometre (6,8 mi)'ye kadar çıkmıştı.[64] 5 Aralık'a kadar 68°G'üney enlemini geçmişlerdi, ancak yön kuzeyin biraz doğusuna doğru dönüyordu.[65] Bu, kıtalararası ekibi Snow Hill Adası'na ulaşmanın zor olacağı bir konuma götürüyordu, ancak daha kuzeydeki Paulet Adası hâlâ bir olasılık dahilindeydi.[65] Paulet Adası yaklaşık 400 kilometre (250 mi) uzaklıktaydı ve Shackleton, cankurtaran botuyla oraya ulaşmak için yapılacak bir yolculuğu nasıl daha kısaltabileceğinden emin değildi. Yine de, 21 Aralık günü, 23 Aralık'ta başlayacak ikinci bir yürüyüşün talimatını verdi.[66]

Ancak, koşullar önceki denemeden bu yana iyileşmemişti. Sıcaklıklar yükselmiş ve rahatsız edici dereceye ulaşmıştı, adamlar buzdaki basınç sırtları üzerinde tekneleri çekerken yumuşak karda dizlerine kadar batıyorlardı. 27 Aralık'ta McNish isyan etti ve çalışmayı reddetti,[66] Admiralty La olarak bilinen deniz ticareti hukukunun Endurance'ın batmasıyla geçerliliğini yitirdiğini ve artık emir altında olmadığını iddia etti. Shackleton sert uyarılarla marangozun itaat etmesini sağladı, ancak bu olay hiç unutulmadı.[67] İki gün sonra, toplam yedi yorucu gün boyunca ancak 12 kilometre (7,5 mi) mesafe kat edilebildiği fark edilince, Shackleton, "bu gidişle karaya ulaşmak yaklaşık 300 gün sürecek" diyerek durdu.[68] Mürettebat çadırlarını kurdu ve Shackleton'ın "Sabır Kampı" adını verdiği ve üç aydan fazla kalacakları yere yerleştiler.[68]

Yiyecek malzemeleri azalmaya başlamıştı. Hurley ve Macklin, kızak ekiplerinin yükünü hafifletmek için orada bırakılan yiyecekleri geri almak üzere Okyanus Kampı'na geri gönderildi. 2 Şubat 1916'da Shackleton, üçüncü cankurtaran botunu geri almak için daha büyük bir ekibi geri gönderdi.[69] Haftalar geçtikçe yiyecek kıtlığı arttı ve diyetlerine çeşitlilik katan fok eti, Shackleton kalan paketlenmiş erzakı korumaya çalışırken artık temel gıda maddesi haline geldi. Ocak ayında, önceki aylarda aksilikler ve hastalıklar nedeniyle sayıları azalan köpeklerin (iki ekip hariç) tamamı Shackleton'ın emriyle vuruldu, çünkü köpeklerin fok eti ihtiyacı çok fazlaydı.[69] Son iki ekip 2 Nisan'da vuruldu ve etleri erzaklara katkı oldu.[70] Bu arada, sürüklenme hızı düzensizleşti; birkaç hafta boyunca 67° civarında kaldıktan sonra, Ocak ayı sonunda, 17 Mart'a kadar Sabır Kampı'nı Paulet Adası'nın enlemine getiren, kuzeydoğuya doğru bir dizi hızlı hareket yaşandı, ancak doğusunda 60 deniz mili (111 km) uzaklıktaydı. Shackleton, "Kırık deniz buzu üzerinde oraya ulaşma şansımız olsaydı altı yüz olabilirdi" diye kaydetti.[71]

Ekip artık hemen hemen sürekli olarak karayı görüyordu. James Ross Adası'ndaki Haddington Dağı'nın zirvesi, ekip yavaşça sürüklenirken görünürde kaldı.[72] Snow Hill veya Paulet Adası'na erişilemeyecek kadar kuzeydeydiler ve Shackleton'ın başlıca umutları artık Graham Toprakları'in kuzey ucundaki kalan iki küçük adaya sabitlenmişti. Bunlar, 25 Mart'taki konumlarına göre yaklaşık 100 deniz mili (185 km) kuzeyde bulunan Clarence Adası ve Fil (Elephant) Adası idi.[71] Daha sonra Deception Adası'nın daha iyi bir hedef olabileceğine karar verdi. Bu ada, Güney Shetland Adaları'na doğru batıda çok uzaktaydı, ancak Shackleton adadan adaya geçerek oraya ulaşılabileceğini düşünüyordu. Buranın avantajı, bazen balina avcıları tarafından ziyaret edilmesi ve erzak içerebilmesiydi, oysa Clarence Adası ve Fil Adası ıssız ve ziyaret edilmemişti.[73] Bu hedeflerden herhangi birine ulaşmak, üzerinde sürüklendikleri buz kütlesi nihayet parçalandığında cankurtaran botlarında tehlikeli bir yolculuk anlamına geliyordu. Cankurtaran botlarına seferin üç ana mali sponsoru olan James Caird, Dudley Docker ve Stancomb Wills'in adları verilmişti.[74]

Fil Adası'na sandalla ulaşım

değiştir
 
Endurance gemisinin buzlarla kuşatmasından son kurtarmaya kadar alınan yollar

Patience Kampı, 8 Nisan akşamı buz kütlesinin aniden yarılmasıyla sona erdi. Kamp artık küçük üçgen bir buz parçası üzerinde bulunuyordu; bunun parçalanması felaket anlamına gelecekti, bu yüzden Shackleton ekibin zorunlu ayrılışı için cankurtaran botlarını hazırlattı.[75] Artık balina avcılarının yararına küçük bir ahşap kilisenin inşa edildiği bildirildiği için, mümkünse uzaklardaki Deception Adası'na ulaşmaya çalışmaya karar vermişti. Bu, onlara denize dayanıklı bir tekne inşa etmelerini sağlayabilecek bir kereste kaynağı da sağlayabilirdi.[75]

9 Nisan saat 13.00'te Dudley Docker denize indirildi ve bir saat sonra üç bot da buz parçasından ayrılmıştı. Shackleton'ın kendisi James Caird'e, Worsley Dudley Docker'a komuta ederken, seyir subayı Hubert Hudson itibari olarak Stancomb Wills'in sorumlusuydu, ancak tehlikeli ruh hali nedeniyle fiili komutan Tom Crean'dı.[76]

Botlar buzla çevriliydi, açılan su yollarına bağımlıydı ve ilerlemeleri tehlikeli ve düzensizdi. Sık sık botlar buz kütlelerine bağlanıyor veya üzerlerine çekiliyordu, bu sırada adamlar kamp kuruyor ve koşulların iyileşmesini bekliyordu.[77] Shackleton yine birkaç olası hedef arasında gidip geliyordu ve 12 Nisan'da çeşitli ada seçeneklerini reddederek Graham Toprakları'nın en ucundaki Hope Körfezi'ne karar verdi. Ancak, botlardaki koşullar, zaman zaman -29 °C'ye kadar düşen sıcaklıklarda, az yiyecekle ve düzenli olarak buzlu deniz suyuna batmalarla, adamları fiziksel ve zihinsel olarak yıpratıyordu. Bu nedenle Shackleton, olası sığınakların en yakını olan Fil Adası'nın artık en pratik seçenek olduğuna karar verdi.[78]

14 Nisan'da botlar Fil Adası'nın güneydoğu kıyısında demirledi, ancak kıyı dik kayalıklar ve buzullardan oluştuğu için karaya çıkamadılar. Ertesi gün James Caird, adanın doğu noktasını dolaşarak kuzey rüzgar altı kıyısına ulaştı ve dar bir çakıllı plaj keşfetti. Kısa bir süre sonra, önceki gece ayrılmış olan üç bot bu iniş yerinde yeniden bir araya geldi. Gelgit izlerinden bu plajın uzun süreli bir kamp yeri olarak hizmet etmeyeceği anlaşıldı,[79] bu yüzden ertesi gün Wild ve bir mürettebat daha güvenli bir yer için kıyıyı keşfetmek üzere Stancomb Wills ile yola çıktı. Batıya doğru 11 kilometre (6,8 mi) uzunluğunda bir kara parçası haberiyle geri döndüler. En kısa sürede adamlar botlara geri döndü ve daha sonra Cape Wild olarak adlandıracakları bu yeni yere taşındılar.[80]

James Caird'in Yolculuğu

değiştir
Ana madde: James Caird'in Yolculuğu

Elephant Adası uzak, ıssız ve nadiren balina avcıları veya başka gemiler tarafından ziyaret edilen bir yerdi. Ekibin uygarlığa geri dönmesi gerekiyorsa, yardım çağırmaları gerekecekti. Bunun yapılabileceği tek gerçekçi yol ise, cankurtaran botlarından birini alarak Güney Okyanusu boyunca bir yolculuk ile 1.300 kilometre (810 mi) mesafede yer alan Güney Georgia'ya ulaşmaktı. Shackleton, ekibinin çoğunun kötü fiziksel durumu nedeniyle, ekibi daha az tehlikeli olan Deception Adası'na götürme düşüncelerinden vazgeçmişti.[81] Falkland Adaları'ndaki Port Stanley, mesafe olarak Güney Georgia'dan daha yakındı, ancak bu, hakim güçlü rüzgarlara karşı yelken açmayı gerektireceğinden ulaşılamaz durumdaydı.[82]

Shackleton bot ekibini seçti: kendisi, Worsley, Crean, McNish ve denizciler John Vincent ve Timothy McCarthy. Shackleton'ın talimatları üzerine McNish, doğaçlama aletler ve malzemeler kullanarak James Caird'ı hazırlamaya hemen başladı.[83][84] Shackleton geri dönmezse, Wild'ın ertesi baharda Deception Adası'na gitmesi talimatıyla Fil Adası ekibinin sorumlusu olarak bırakılacaktı.[81] Shackleton, eğer o zamana kadar karaya ulaşılmamışsa botun kaybolacağını düşünerek sadece dört haftalık malzeme aldı.[85]

6,9 metre (23 ft) uzunluğundaki James Caird, 24 Nisan 1916'da denize indirildi. Yolculuğun başarısı, en olumsuz koşullarda yapılması gerekecek gözlemleri kullanarak Worsley'nin navigasyonunun nokta atışı doğruluğuna bağlıydı.[86] Hakim rüzgar, işe yarar bir şekilde kuzeybatı yönündeydi, ancak şiddetli deniz koşulları her şeyi buzlu suyla hızla ıslatıyordu. Kısa süre sonra botun üzerine oluşan kalın bir buz tabakası, onun ağır hareket etmesine neden oldu. 5 Mayıs'ta, kuzeybatıdan esen bir fırtına, Shackleton'ın 26 yıllık denizcilik hayatında gördüğü en büyük dalgalar olarak tanımladığı şeyle karşı karşıya kaldığında botun neredeyse yok olmasına neden oluyordu.[87] Bot ekibinin fiziksel sınırlarına ulaştığı 14 günlük bir mücadelenin ardından 8 Mayıs'ta, Güney Georgia görüldü. İki gün sonra, adanın güneyindeki şiddetli dalgalar ve kasırga kuvvetindeki rüzgarlarla uzun süren bir mücadelenin ardından ekip, King Haakon Koyu'nda karaya çıkmayı başardı.[88]

Güney Georgia geçişi

değiştir
 
Frank Hurley tarafından fotoğraflanan Güney Georgia'nın iç kısmı

James Caird'in King Haakon Koyu'na varmasının ardından, Shackleton bir sonraki hamleyi düşünürken, ekip bir dinlenme ve toparlanma fırsatını değerlendirdi. Güney Georgia'nın yerleşimini oluşturan balina avcılık istasyonları kuzey kıyısında bulunuyordu. Oraya ulaşmak için ya adanın etrafında başka bir tekne yolculuğu daha yapacaklardı, ya da keşfedilmemiş iç kısımlarından bir kara geçişi gerçekleştireceklerdi. James Caird'in durumu ve özellikle Vincent ve McNish olmak üzere ekibin fiziksel halleri, kara geçişinin tek gerçekçi seçenek olduğu anlamına geliyordu.[89][90]

Beş gün sonra ekip, tekneyi doğuya doğru kısa bir mesafeye, geçişin başlangıç noktası olacak derin bir koyun başına götürdü. Shackleton, Worsley ve Crean kara yolculuğunu üstlenecek, diğerleri ise balina avcılık istasyonlarından yardım alındıktan sonra geri dönülüp alınmak üzere "Peggotty Kampı" adını verdikleri yerde kalacaklardı. 18 Mayıs'taki bir fırtına başlangıçlarını geciktirdi, ancak ertesi sabah saat ikiye kadar hava açık ve sakindi ve bir saat sonra geçiş ekibi yola çıktı.[90]

Ekibin hedefi, Endurance'ın gidiş yolculuklarında son uğrak noktası olan Stromness'teki balina avcılık istasyonuydu. Bu, Allardyce Sıradağları'nın kenarından yaklaşık 40 kilometre (25 mi) uzaklıktaydı. Daha kolay bir arazide Peggotty Kampı'nın sadece 10 kilometre (6,2 mi) kuzeyinde başka bir balina avcılık istasyonunun bulunduğu biliniyordu, ancak ekip bildiği kadarıyla burası sadece yaz aylarında iskan ediliyordu. Shackleton ve adamları, Antarktika'daki iki yıllık yoklukları sırasında, istasyonun sahiplerinin yıl boyunca faaliyetlere başladığından habersizdi.[91]

Bir harita olmadan, ekibin seçtiği rota büyük ölçüde tahminiydi. Şafak vakti 910 metre (2.990 ft) yüksekliğe çıkmışlardı ve kuzey kıyısını görebiliyorlardı. Possession Körfezi'nin üzerindeydiler, bu da Stromness'e ulaşmak için doğuya doğru hareket etmeleri gerektiği anlamına geliyordu. Bu, yolculuğu uzatacak ve adamları hayal kırıklığına uğratacak birkaç geri dönüşün ilki anlamına geliyordu. O ilk günün sonunda, gece olmadan aşağıdaki vadiye inmeleri gerektiğinde, derme çatma bir iple dağ yamacından kayarak her şeyi riske attılar.[92] Bir sonraki dağ sırtındaki bir boşluğa doğru yukarı doğru hareket ederek ay ışığında dinlenmeden yolculuklarına devam ettiler.

20 Mayıs sabahı erkenden, aşağılarında Husvik Limanı'nı gören ekip, doğru yolda olduklarını anladı. Sabah saat yedide Stromness'ten bir buhar düdüğü sesi duydular, "Aralık 1914'te Stromness Körfezi'nden ayrıldığımızdan beri kulaklarımıza gelen dış bir insan etkisinin yarattığı ilk ses".[93] Dondurucu bir şelaleden geçişi içeren zorlu bir inişin ardından nihayet istasyona ulaştılar.[94] Shackleton daha sonra şöyle yazdı: "Kuşkusuz İlahi Takdir bize rehberlik etti... O isimsiz dağlar ve buzullar üzerinde 36 saatlik uzun ve yorucu yürüyüş sırasında sık sık üç değil, dört kişi olduğumuz hissine kapıldığımı biliyorum".[95] Dördüncü bir yolcu imgesi Worsley ve Crean'ın anlatımlarında da yankı buldu ve daha sonra T. S. Eliot'u "Çorak Ülke" adlı şiirini yazarken etkiledi.[96] Bu olgu başka maceracılar tarafından da rapor edilmiştir ve üçüncü adam faktörü olarak bilinir.

Kurtarma

değiştir
 
James Caird'in ayrılışı
 
Shackleton'ın sağ salim geri dönüşü, Stromness istasyonuna ulaştıktan yaklaşık 12 gün sonra Falkland Adaları'ndan gelen Shackleton'ın raporunun ardından 2 Haziran 1916'da The Times'da (görsel) ve The Manchester Guardian (tüm makale)'da yayınlandı.

Shackleton'ın Stromness istasyonuna vardığında ilk işi Peggotty Kampında bıraktığı üç arkadaşının alınmasını sağlamak oldu. Yolu göstermek için Worsley ile birlikte kıyı boyunca bir balina avcılığı gemisi gönderildi ve 21 Mayıs akşamı James Caird ekibinin altısı da güvendeydi.[97]

Shackleton'ın Fil Adası'na dönüp orada mahsur kalan grubu kurtarması için dört defa girişimde bulunulması gerekti. Güney Georgia'ya vardıktan sadece üç gün sonra, Husvik Limanı'nda demirli olan büyük bir balina avcı gemisi The Southern Sky'ın kullanımını sağladıktan sonra oradan ayrıldı. Shackleton, 22 Mayıs sabahına kadar yelken açmaya hazır hale getiren gönüllü bir mürettebat topladı. Gemi Fil Adası'na yaklaşırken, hedeflerinden yaklaşık 110 kilometre (68 mi) uzakta geçilmez bir buz bariyerinin oluştuğunu gördüler. The Southern Sky buz kırmak için inşa edilmemişti ve Falkland Adaları'ndaki Port Stanley'e geri çekildi.[98]

Port Stanley'e ulaştığında Shackleton, Londra'ya nerede olduğunu telgrafla bildirdi ve kurtarma operasyonu için güneye uygun bir gemi gönderilmesini talep etti. Amirallik tarafından Ekim ayından önce hiçbir şeyin mevcut olmadığı bilgisi verildi ki bu ona göre çok geçti. Ardından, Montevideo'daki İngiliz Bakan'ın yardımıyla Shackleton, Uruguay hükümetinden 10 Haziran'da güneye doğru yola çıkan sağlam bir trol gemisi olan Instituto de Pesca No. 1'in ödünç alınmasını sağladı. Yine bir buz kütlesi onları engelledi. Hızla başka bir gemi arayışına giren Shackleton, Worsley ve Crean, Punta Arenas'a gitti ve burada Emma adlı bir uskunanın İngiliz sahibi Allan MacDonald ile tanıştılar. McDonald bu gemiyi bir kurtarma girişimi için donattı ve bu girişim 12 Temmuz'da yola çıktı, ancak aynı olumsuz sonuçla—buz kütlesi onları bir kez daha yendi.[99] Shackleton daha sonraları Weddell Denizi'ndeki Brunt Buz Sahanlığı'nda bir buzulun adını McDonald olarak değiştirdi. Bu buzulun tanımlanmasında sorunlar ortaya çıktıktan sonra, yakındaki bir buz yükseltisine McDonald Buz Buruşukları adı verildi.

Artık Ağustos ortasıydı, Shackleton'ın Fil Adası'ndan ayrılmasının üzerinden üç aydan fazla zaman geçmişti. Shackleton, Şili Donanması'na önceki girişimde Emma'ya yardım etmiş olan küçük bir buharlı römorkör olan Yelcho'yu ödünç vermeleri için yalvardı. Kabul ettiler; 25 Ağustos'ta Şili Donanması kaptanı Luis Pardo'nun kumandasındaki Yelcho, Fil Adası'na doğru yola çıktı. Bu sefer, Shackleton'ın kaydettiği gibi, talih onlardan yanaydı. Denizler açıktı ve gemi yoğun sis içinde adaya yaklaşabildi. 30 Ağustos sabahı saat 11:40'ta sis kalktı, kamp görüldü ve bir saat içinde Fil Adası ekibinin tamamı güvenli bir şekilde Punta Arenas'a gitmek üzere gemiye bindirildi.[100]

Fil Adasında

değiştir
 

Shackleton James Caird ile ayrıldıktan sonra, Wild Elephant Adası ekibinin komutasını devralmıştı ve bu ekibin bazı üyeleri fiziksel veya zihinsel olarak oldukça kötü durumdaydı: Lewis Rickinson muhtemel bir kalp krizi geçirmişti; Perce Blackborow soğuk ısırması yüzünden donmuş ayakları nedeniyle yürüyemiyordu; Hubert Hudson ise depresyondaydı.[101] Ekip için öncelik, hızla yaklaşan güney kışına karşı kalıcı bir barınaktı. Marston ve Lionel Greenstreet'in önerisi üzerine, iki bot ters çevrilerek ve yaklaşık 1,5 metre (4 ft 11 in) baş mesafesi sağlamak için alçak taş duvarların üzerine yerleştirilerek "Snuggery (Türkçe: Kibirli)" lakaplı bir kulübe doğaçlama olarak inşa edilmişti. Branda ve diğer malzemeler yardımıyla yapı kaba ama etkili bir barınağa dönüştürülmüştü.[102]

Wild başlangıçta kurtarma için bir ay beklemek zorunda kalacaklarını tahmin etmişti ve kendince bir yenilgiyi kabul etmek anlamına gelmemesi için fok ve penguen etinin uzun vadeli stoklanmasına izin vermedi.[103] Bu politika, popüler bir adam olmayan ve görünüşe bakılırsa varlığı, şakalarına konu olmadığı sürece arkadaşlarının moralini pek iyileştirmeyen depo sorumlusu Orde-Lees ile keskin tartışmalara yol açtı.[104]

Haftalar başlangıçtaki iyimser tahmininin çok ötesine geçtikçe, Wild can sıkıntısını gidermek için rutinler ve aktiviteler oluşturdu ve sürdürdü. Kurtarma gemisinin gelişi için sürekli bir gözcü tutuldu, yemek pişirme ve ev işleri çizelgeleri oluşturuldu ve fok ve penguen avı gezileri düzenlendi.[105] Cumartesi günleri konserler düzenlendi ve yıldönümleri kutlandı, ancak kurtarmadan hiçbir iz olmadan zaman geçtikçe artan bir umutsuzluk hissi vardı. Blackborow'un sol ayağındaki parmaklar donmadan kangren oldu ve 15 Haziran'da mum ışığında kulübede cerrahlar Macklin ve McIlroy tarafından ampute edilmesi gerekti. Tıbbi malzemelerindeki son kloroformu kullanan operasyon 55 dakika sürdü ve tam bir başarıydı.[106]

23 Ağustos'a gelindiğinde, Wild'ın stok yapmama politikasının başarısız olduğu görülüyordu. Çevre deniz, herhangi bir kurtarma gemisini durduracak yoğunlukta buz kütlesiyle doluydu, yiyecek malzemeleri tükeniyordu ve kıyıya hiçbir penguen gelmiyordu. Orde-Lees şöyle yazmıştı: "Önce öleni yemek zorunda kalacağız [...] şakayla söylenen çok doğru söz vardır".[107] Wild'ın düşünceleri artık ciddi şekilde Deception Adası'na bir tekne yolculuğu olasılığına yoğunlaşmıştı—bir balina gemisiyle karşılaşma umuduyla 5 Ekim 1916'da yola çıkmayı planlıyordu—[108] ta ki 30 Ağustos 1916'da Shackleton ve Yelcho'nun ortaya çıkmasıyla çile aniden sona erene kadar.[109]

Ross Denizi Grubu

değiştir
Ana madde: Ross Denizi grubu
 
Aeneas Mackintosh, Ross Sea grubu komutanı

Aurora, Avustralya'daki mali ve organizasyonel sorunlar nedeniyle geciktikten sonra 24 Aralık 1914'te Hobart'tan ayrıldı. 15 Ocak 1915'te McMurdo Boğazı'na varış, planlanandan daha geç bir zamandaydı, ancak ekibin komutanı Aeneas Mackintosh, Shackleton'ın o ilk sezonda geçişi denemeyi umduğunu anladığı için Ross Buz Sahanlığı'nda bir depo kurma yolculuğu için hemen planlar yaptı.[110] Ne adamlar ne de köpekler iklime alışmıştı ve ekip bir bütün olarak buz koşullarında çok deneyimsizdi. Buzdaki ilk yolculuk, ekibin 18 köpeğinden onunun kaybıyla ve donmuş ve genel olarak morali bozuk bir kıyı ekibiyle sonuçlandı; tamamlanmamış tek bir depo tek başarılarıydı.[111]

7 Mayıs'ta, ekibin Evans Burnu karargahına demirlemiş olan Aurora, bir fırtına sırasında demir yerlerinden söküldü ve sürüklenen buzla denize taşındı. McMurdo Boğazı'na dönemeyen gemi, yaklaşık 2.600 kilometre (1.600 mi) yol kat ettikten sonra 12 Şubat 1916'da açık denize ulaşana ve Yeni Zelanda'ya aksayarak ulaşana dek dokuz ay boyunca buzda mahsur kaldı.[112] Aurora, depolardaki kızak erzakları kıyıya indirilmiş olmasına rağmen, kıyı ekibinin yakıtının, yiyecek erzaklarının, giysilerinin ve ekipmanının büyük bir bölümünü yanında götürdü. Mahsur kalan kıyı ekibinin görevine devam edebilmesi için, birkaç yıl önce Evans Burnu'nda bulunan Scott'ın Terra Nova Seferi başta olmak üzere önceki seferlerden kalanlardan yeniden malzeme tedarik etmesi ve yeniden donanması gerekiyordu. Böylece, Eylül 1915'te ikinci sezonun depo kurma çalışmalarına planlandığı gibi başlayabildiler.[113]

Sonraki aylarda, Ross Buz Sahanlığı boyunca Beardmore Buzulu'nun eteğine kadar birer derece aralıklarla gerekli depolar kuruldu.[114] Buzuldan dönüş yolculuğunda ekip iskorbüt hastalığına yakalandı; seferin papazı ve fotoğrafçısı Arnold Spencer-Smith buzda yaptığı yolculuklarda bitap düştü ve öldü. Ekibin geri kalanı, McMurdo Boğazı'nın güney ucunda Discovery Seferi'nden kalma geçici sığınak olan Hut Point'e ulaştı ve burada yavaş yavaş iyileştiler.[115] 8 Mayıs 1916'da Mackintosh ve Victor Hayward, kararsız deniz buzu üzerinde Evans Burnu'na yürümeye karar verdiler, bir kar fırtınasına yakalandılar ve bir daha görülmediler.[116] Hayatta kalanlar sonunda Evans Burnu'na ulaştı, ancak daha sonra sekiz ay daha beklemek zorunda kaldılar. Sonunda, Yeni Zelanda'dan ayrılışı para yetersizliği nedeniyle geciken, onarılmış ve yeniden donatılmış Aurora, onları uygarlığa geri taşımak için 10 Ocak 1917'de geri geldi.[117] Shackleton, Ross Denizi grubunun kurtarılmasını ortaklaşa organize ve finanse eden Yeni Zelanda, Avustralya ve Büyük Britanya hükümetleri tarafından komutanlık görevi reddedildiği için gemiye fazladan bir subay olarak eşlik etti.[118]

Medeniyete dönüş ve sonrası

değiştir

Kurtarılan ekip, 1914'te uygarlıkla son temasını kurduktan sonra, Büyük Savaş'ın gidişatından habersizdi. Shackleton'ın Falkland Adaları'na güvenli bir şekilde ulaştığı haberi, 2 Haziran 1916'da İngiliz gazetelerindeki savaş haberlerini kısa süreliğine gölgede bıraktı.[119] Yelcho, başarılı görevinin ardından Punta Arenas'ta "zafer" niteliğinde bir karşılama gördü. Kurtarılanlar daha sonra Orta Şili'deki Valparaíso limanına taşındı ve burada tekrar sıcak bir karşılama gördüler, oradan da ülkelerine geri gönderildiler.[120] Sefer ekibi, savaşın kritik bir aşamasında, normal onurlar ve halk törenleri olmadan parça parça eve döndü. Shackleton'ın kendisi kısa bir Amerika konferans turunun ardından sonunda 29 Mayıs 1917'de İngiltere'ye vardığında, dönüşü neredeyse hiç fark edilmedi.[121]

McNish'in James Caird yolculuğunda hazırlanması ve yelken açmasındaki çabalarına rağmen, daha önceki itaatsizliği, Shackleton'ın tavsiyesi üzerine, Kutup Madalyası'ndan mahrum bırakılan dört kişiden biri olduğu anlamına geliyordu; katkıları Shackleton'ın beklediği standartlarının altında kalan John Vincent, William Stephenson ve Ernest Holness de Kutup Madalyası alamadılar.[122] Sefer üyelerinin çoğu, hemen aktif askeri veya deniz hizmetine girmek için geri döndü. Savaş bitmeden önce, açık deniz yolculuğundan Tim McCarthy ve deneyimli Antarktika denizcisi Alfred Cheetham çatışmada öldürülmüştü ve Frank'in küçük kardeşi ve Ross Denizi ekibinin üyesi olan Ernest Wild, Akdeniz'de görev yaparken tifodan ölmüştü. Diğer birkaç kişi ağır şekilde yaralandı ve birçoğu cesaretlerinden dolayı nişan aldı.[123] Buenos Aires'te bir propaganda görevinin ardından Shackleton, savaşın son haftalarında Murmansk'ta ordu binbaşı rütbesiyle özel görevde çalıştı.[124] Bu onu Mart 1919'a kadar meşgul etti. Daha sonra, 17 Eylül 1921'de Londra'dan ayrılan Quest gemisiyle Shackleton-Rowett Seferi adlı son bir Antarktika seferi düzenledi. Endurance mürettebatından Wild, Worsley, Macklin, McIlroy, Hussey, Alexander Kerr, Thomas McLeod ve aşçı Charles Green'in hepsi Quest ile yelken açtı.[125]

Shackleton, Quest Güney Georgia'da demirliyken 5 Ocak 1922'de kalp krizinden öldü.[126] Ölümünden sonra, Enderby Toprakları'nın keşfini içeren orijinal program terk edildi.[127] Wild, onları Fil Adası'nın görüş alanına getiren kısa bir seyir gerçekleştirdi. Cape Wild açıklarında demirlediler ve eski simge yapıları görebildiler, ancak deniz koşulları karaya çıkmalarını imkansız hale getirdi.[128]

Antarktika'nın ilk geçişinin gerçekleştirilmesi için kırk yıldan fazla zaman geçmesi gerekecekti ve bu geçiş, 1955-1958 İngiliz Milletler Topluluğu Trans-Antarktika Seferi tarafından gerçekleştirildi. Bu sefer, Shackleton'ın Endurance buza hapsolduğunda gördüğü aynı koy olan Vahsel Körfezi'nden yola çıktı. Beardmore Buzulu'ndan tamamen kaçınan ve Ross Buz Sahanlığı'nın büyük bir bölümünü atlayan bir rota izleyerek Skelton Buzulu'ndan iniş yoluyla McMurdo Boğazı'na ulaştılar. Yolculuğun tamamı 98 gün sürdü.[129]

Şili için bu kurtarma, ülkenin Antarktika'daki resmi operasyonlarının başlangıcı oldu.[120]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Shackleton, Ernest (1983). South. Londra: Century Publishing. ISBN 0-7126-0111-2. 
  2. ^ Alexw (9 Mart 2022). "Endurance is Found". Endurance22. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  3. ^ Fountain, Henry (9 Mart 2022). "At the Bottom of an Icy Sea, One of History's Great Wrecks Is Found". The New York Times. 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Huntford 1975, p. 348.
  5. ^ Huntford 1975, p. 50.
  6. ^ Huntford 1975, p. 350.
  7. ^ a b c Murphy pp. 87–102.
  8. ^ Shackleton 1919, p. 2.
  9. ^ Smith 2015, p. 252.
  10. ^ a b c Huntford 1975, pp. 355–358.
  11. ^ Huntford 1975, p. 367.
  12. ^ Huntford 1975, pp. 362–363.
  13. ^ Fisher 1957, p. 298.
  14. ^ a b c d e Shackleton 1919, pp. xii–xv.
  15. ^ a b c d Fisher 1957, pp. 306–307.
  16. ^ Huntford 1975, p. 369.
  17. ^ a b Huntford 1975, pp. 375–377.
  18. ^ Fisher 1957, p. 306.
  19. ^ Shackleton 1919, p. xv.
  20. ^ a b Huntford 1975, p. 370.
  21. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 34–35.
  22. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 41–48.
  23. ^ Alexander 1998, p. 10.
  24. ^ Smith 2015, p. 256.
  25. ^ Magazine, Smithsonian; Schultz, Colin. "Shackleton Probably Never Took Out an Ad Seeking Men for a Hazardous Journey". Smithsonian Magazine (İngilizce). 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2024. 
  26. ^ Fisher 1957, p. 308.
  27. ^ Huntford 1975, pp. 383–384.
  28. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 50–53.
  29. ^ Smith 2015, p. 266.
  30. ^ Fisher 1957, p. 315.
  31. ^ a b Tyler-Lewis 2006, pp. 21–22.
  32. ^ Huntford 1975, pp. 364–365.
  33. ^ Fisher 1957, p. 310.
  34. ^ Huntford 1975, pp. 370–371.
  35. ^ Huntford 1975, p. 372.
  36. ^ Fisher 1957, pp. 311–314.
  37. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 48–53.
  38. ^ a b Alexander 1998 pp. 15–18.
  39. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 214–215.
  40. ^ Shackleton 1919, p. 5.
  41. ^ Shackleton 1919, pp. 12–16.
  42. ^ Shackleton 1919, pp. 23–24.
  43. ^ a b c Shackleton 1919, pp. 26–28.
  44. ^ Shackleton 1919, p. 31.
  45. ^ a b Shackleton 1919, pp. 34–40.
  46. ^ Huntford 1975, p. 418.
  47. ^ a b c Shackleton 1919, pp. 43–47.
  48. ^ Huntford 1975, p. 421.
  49. ^ Alexander 1998, pp. 52–54.
  50. ^ Shackleton 1919, pp. 50–53.
  51. ^ Shackleton 1919, p. 58.
  52. ^ Shackleton 1919, pp. 60–61.
  53. ^ a b Shackleton 1919, pp. 65–66.
  54. ^ Shackleton 1919, pp. 72–73.
  55. ^ Shackleton 1919, pp. 74–77.
  56. ^ Huntford 1975, p. 461.
  57. ^ a b Shackleton 1919, p. 75.
  58. ^ a b c d Huntford 1975, pp. 456–457.
  59. ^ a b Alexander 1998, p. 95.
  60. ^ Shackleton 1919, pp. 81–82.
  61. ^ Alexander 1998, p. 98.
  62. ^ Shackleton 1919, p. 98.
  63. ^ "Video: HMS Endurance, Ernest Shackleton's ship found in Antarctic after 107 years - CNN Video". CNN (İngilizce). 9 Mart 2022. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2022. 
  64. ^ Shackleton 1919, p. 94.
  65. ^ a b Huntford 1975, pp. 468–469.
  66. ^ a b Huntford 1975, pp. 473–476.
  67. ^ White, pp. 305–306.
  68. ^ a b Shackleton 1919, p. 106.
  69. ^ a b Shackleton 1919, pp. 107–109.
  70. ^ Shackleton 1919, p. 112.
  71. ^ a b Shackleton 1919, p. 116.
  72. ^ Fisher 1957, p. 366.
  73. ^ Shackleton 1919, p. 119.
  74. ^ Huntford 1975, p. 469.
  75. ^ a b Shackleton 1919, p. 121.
  76. ^ Huntford 1975, p. 506
  77. ^ Huntford 1975, pp. 508–512.
  78. ^ Huntford 1975, pp. 509–513.
  79. ^ Shackleton 1919, pp. 142–150.
  80. ^ Smith 2015, pp. 328–329.
  81. ^ a b Fisher 1957, p. 371.
  82. ^ Shackleton 1919, pp. 156–157.
  83. ^ Shackleton 1919, pp. 158–159.
  84. ^ Alexander 1998, pp. 134–135.
  85. ^ Alexander 1998, pp. 136–137.
  86. ^ Huntford 1975, p. 563.
  87. ^ Fisher 1957, pp. 378–382.
  88. ^ Shackleton 1919, pp. 175–180.
  89. ^ Shackleton 1919, p. 185.
  90. ^ a b Fisher 1957, p. 383.
  91. ^ Worsley 1933, p. 112
  92. ^ Fisher 1957, p. 384.
  93. ^ Fisher 1957, p. 385.
  94. ^ Fisher 1957, p. 386.
  95. ^ Shackleton 1919, p. 209.
  96. ^ Huntford 1975, pp. 696–697.
  97. ^ Shackleton 1919, p. 208–209.
  98. ^ Shackleton 1919, pp. 210–213.
  99. ^ Shackleton 1919, pp. 214–218.
  100. ^ Shackleton 1919, pp. 218–219.
  101. ^ Huntford 1975, p. 533.
  102. ^ Mills 1999, pp. 239–240.
  103. ^ Mills 1999, p. 241.
  104. ^ Mills 1999, pp. 242–250.
  105. ^ Mills 1999, pp. 250–252.
  106. ^ Huntford 1975, pp. 532–533.
  107. ^ Huntford 1975, p. 541.
  108. ^ Alexander 1998, p. 182.
  109. ^ Mills 1999, p. 261.
  110. ^ Fisher 1957, pp. 397–400.
  111. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 69–105.
  112. ^ Shackleton 1919, pp. 307–333.
  113. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 128–144.
  114. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 145–175.
  115. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 176–192.
  116. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 195–197.
  117. ^ Tyler-Lewis 2006, pp. 222–227, 234–243.
  118. ^ Tyler-Lewis 2006, p. 231.
  119. ^ Huntford 1975, pp. 605–606.
  120. ^ a b Ramírez, N. (9 Mart 2022). "La hazaña del marino chileno que rescató a los náufragos del 'Endurance' en la Antártica en una pequeña nave a vapor". Emol (İspanyolca). 
  121. ^ Huntford 1975, p. 647.
  122. ^ Huntford 1975, p. 656.
  123. ^ Shackleton 1919, pp. 339–341.
  124. ^ Fisher 1957, p. 432.
  125. ^ Smith 2015, pp. 402–407.
  126. ^ Smith 2015, pp. 410–411.
  127. ^ Mills 1999, p. 289.
  128. ^ Mills 1999, pp. 304–305.
  129. ^ Fuchs & Hillary 1958, p. 293.

Genel ve alıntı kaynaklar

değiştir

Daha fazla okuma

değiştir

Şablon:Kutupların keşfi

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İmparatorluk_Trans-Antarktika_Seferi&oldid=34521776" sayfasından alınmıştır
  NODES
admin 1