Büyülü fener

Büyülü fener (Latince: Lanterne magica), günümüzdeki slayt projektörlerin atası olan tarihteki ilk projeksiyon cihazı.

Tarihçe

Sinoloji (Çin bilimi) alanında uzman olan İngiliz biyokimyacı Joseph Needham'ın aktardığına göre II. yüzyılda Çin'de keşfedilmiştir. Batılı devletlere 1671 yılında Cizvit Athanasius Kircher tarafından "Ars magna lucis et umbrae" (ışık ve gölge büyütme sanatı) isimli eserde tanıtılmıştır. Kircher'in yeni bir buluşu tanıtmaktan ziyade zaten var olan bir aygıtı tasvir ettiği kabul görülür. Henry R. Heyl tarafından 1870 yılında patent altına alınmıştır.

Çalışma prensibi

Wymondham Müzesi'ndeki büyülü fener

Bir gaz lambası ve mercek vasıtasıyla, cam üzerine boyanmış resimler perdeye veya duvara yansıtılıyordu.

Teknik 19. yüzyılda önce İngiltere'ye oradan Avrupa'ya yayıldı. Zamanla geliştirilen alete birbiri üzerinde kayan resimler yerleştirilerek basit hareketli görüntüler elde edilmeye başlandı. Bunlardan en meşhuru, çocukların çok sevdiği "ağzına fare kaçan uyuyan adam" gösterisiydi. Napolyon Savaşları esnasında İngiltere'de çok meşhur olan bir gösteride İngiliz donanması tarafından alevler içerisinde batırılan bir Fransız gemisi resmediliyordu. Bu gösteri izleyenleri çoşturuyordu.

Fotoğraf makinasının keşfi ile birlikte büyülü fenerin önünde yeni bir çağ açılmış oldu. Artık meşhur insanların fotoğrafları ya da manzara fotoğrafları kullanılarak kısa filmler oluşturulabiliyordu. Yapılan slaytların kopyaları kolayca çıkarılabiliyordu. Film makinasının keşfedilmesi ile büyülü fener yavaş yavaş tarih sahnesinden süzülerek koleksiyoncuların raflarındaki yerini aldı.

Kaynakça

Teksoy, Rekin (2009). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. 1 (3. bas.). İstanbul: Oğlak Yayıncılık. s. 17. ISBN 978-975-329-648-9.