Braille alfabesi

Braille alfabesi veya Körler alfabesi; 1821 yılında Louis Braille tarafından geliştirilmiş görme engelli insanların okuyup yazması için kullanılan bir alfabe yöntemidir. İki kolon taşıyan dikdörtgen düzen üzerine dizilmiş altı kabartılmış noktadan oluşur. Her iki kolonda üçer nokta bulunur. Noktalardan her biri 64 farklı kombinasyondan birini oluşturması için farklı şekillerde dizilir.

Bu harfleri isimlendirmek için noktaların bulunduğu her bir pozisyon, yerlerine göre söylenir;

yukarıdan aşağıya, sol yanda 1'den 3'e kadar (temsilî L harfi)
sağ ve sol yandan birinci (temsilî C harfi)

Braille sistemi aslında Charles Barbier'nin Napolyon'un talebi doğrultusunda, askerlerin gece karanlığında ışık olmaksızın anlaşmalarını sağlamak için geliştirildiği sisteme dayanır. Barbier'nin sistemi çok karışık ve öğrenilmesi zordu zira askeriye tarafından da reddedilmişti. 1821 yılında Charles Barbier, Paris Millî Enstitüsünün körler bölümünü ziyaret etti ve Louis Braille ile tanıştı. Braille, Barbier'nin en büyük eksiğinin, alfabesinin sahip olduğu temsilî harflerin insanın parmağını hareket ettirmedikçe anlaşılamaması olduğunu söyledi. Bu buluşta bir sembolden diğerine hızlıca geçilemiyordu. Kendisinin değişikliği, kör alfabesinde devrim yapan 6'lı nokta sistemiydi.

Braille alfabesi

Braille yazım sistemi, karakterleri dünyada ilk kez ikili şema ile gösteren yazı sistemidir. Ana dili Fransızca olan Braille'ın Fransızcadaki aksan harflerini göstermekte kullandığı gibi, Braille yazı sisteminde, Japonca ve Türkçe gibi diğer dillerdeki sesleri göstermek için de yeni semboller oluşturulur. ÖrneğinTürkçe için Ö, Ü, Ğ, Ç, Ş seslerini göstermek için de yeni semboller oluşturulur. Bunun haricinde kullananlarına sadece 64 mümkün seçenek sunan yazım sistemi, matematik ve müzik sembolleri içinde tasarlanan işaretleri kapsayabilir. Ayrıca, öğrenenlere daha hızlı okuma teknikleri de öğretilir.

Harfler ve sayılar

A, 1
B, 2
C, 3
D, 4
E, 5
F, 6
G, 7
H, 8
I, 9
J, 0
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z

Diğer imler

Büyük harf başlangıcı
Sayı başlangıcı
Nokta (.)
Virgül (,)
İki nokta üst üste (:)
Ünlem imi (!)
Açılış tırnak imi (")
Kapanış tırnak imi (")
Açılış soru imi (¿)
Kapanış soru imi (?)
Parantez (())
Kısa çizgi ( - )

Türk Braille alfabesi

Türk Braille alfabesi, Türkiye Türkçesinin yazımında kullanılan Braille alfabesidir. Bu Braille alfabesi, uluslararası kullanımı takip etmektedir. Ünlüler içinde /ö/, /ü/ sesleri, Fransız/Alman formuna, Ünsüzlerden /ç/, /ğ/, /ş/ ise İngilizce “ch, gh, sh” formlarına yakın bir forma sahiptir. Bunların dışında, /ı/ ünlüsü, "i”nin aşağı kaydırılması ile gösterilir.

Latin alfabesinde olmayan harfler

Dillere göre Braille yazım sistemine yapılmış birçok harf eklentisi vardır.

Türkçedeki Ş, Ç, Ğ, Ö, Ü, İ, ı ;

Fransızcadaki Ô, É vb.;

Esperanto'daki Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ;

Lehçedeki Ę, Ą, Ń, Ś, Ć, Ź, Ż

gibi harfleri belirtmek için ilgili olduğu harfte küçük değişiklikler yapılır. Örneğin Ŭ harfini göstermek için U sembolünde bulunan birinci nokta ikiye geçer. Bu eklenik harfler her dilde değişiklik gösterebilir.

Latin alfabesi kullanmayan diller

Braille sistemi Latin harflerini kullanmayan birçok dile de uyarlanmıştır. Rusça, Arapça, Yunanca, Ermenice, İbranice, Japonca ve Çince gibi dillerde harflerin alfabeler içindeki sıralarına değil orijinalde sahip olduğu sese göre eşlendirme yapılır. Örneğin Yunanca harf Γnın Yunan Alfabesi'nde üçüncü sırada yer almasına rağmen C sesini değil G'yi temsil eder.

Braille'den önce

Yaklaşık 600 yıl önce de Suriyeli seçkin bir Arap profesör olan Zain-Din el Hamidi notlarını tutmak ve kitaplarını yazmak için kendi geliştirdiği bir sistemi kullandı. Doğduktan kısa bir süre sonra görme yetisini kaybeden profesör buna rağmen hukuk ve yabancı diller konusunda kendisini, kendi hazırladığı alfabeye çevirttiği kitapları okuyarak oldukça geliştirdi.

Braille Günü

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 17 Aralık 2018'de aldığı kararla 4 Ocak'ı Dünya Braille Günü ilan etmiştir.^[1]

Galeri

Braille yazım sistemi ile oluşturulmuş bir bildiri
Odenthal'deki Altenberger Katedrali için bir bilgilendirme maketi
Odenthal'deki Altenberger Katedrali için bir bilgilendirme maketi

Kaynakça

^ "Birleşmiş Milletler'in İlan Ettiği Uluslararası Günler, Haftalar". Vikipedi maddesi. Vikipedi. 30 Eylül 2023. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.

Dış bağlantılar

braille.googletoad.com Online Braille Encoding
[1] 5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Braille Authority of North America
Braille - American Foundation for the Blind
National Braille Press 1 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - offers a free Braille alphabet card 6 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Braille Bug - an educational site for kids, from the American Foundation for the Blind 29 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Royal National Institute For The Blind 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Braille for various scripts
- Braille WithoutBorders - Braille for Tibetans 8 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
On-line Braille Course of University of São Paulo 31 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
BRL: Braille Through Remote Learning 28 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Details on Braille cell representation
Free Braille fonts 5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Free Unicode Braille TTF font (supports all Braille scripts) 18 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Free Unicode fonts which include braille 29 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Robert B. Irwin's As I Saw It, 1955, gives a history of the "War of the Dots" that ultimately led to the adoption of the English form of the braille literary code in the United States and the demise of American braille and New York Point, its main competitors.
The National Library for the Blind
Unified (English) Braille Code 5 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (including information specific to British braille)
English Braille: American Edition 4 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Online Braille Generator
Libraries Australia 13 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - catalog of braille in 800+ Australian libraries
Online Braille Translation 12 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
How Braille Began 2 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.—a detailed history of braille's origins and the people who supported and opposed the system.
A braille alphabet card 6 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Braille Greeting Cards
Library of Congress Instructional Manual for Braille Transcribing 18 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
India-Right to Information Act in Braille 8 Temmuz 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
US copyright exemption for Braille 25 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Türkçeden görme engeliler alfabesine (braille) çevirici 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Birleşmiş Milletler'in İlan Ettiği Uluslararası Günler, Haftalar". Vikipedi maddesi. Vikipedi. 30 Eylül 2023. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.

[1]