Vikipedi

Fistül

epitelleşmiş iki yüzey, genellikle organlar arasındaki anormal bağlantı
Vistül ile karıştırılmamalıdır.

Anatomide fistül (Latince: fistula, "tüp, boru"), kan damarları, bağırsaklar veya diğer içi boş organlar gibi iki içi boş alan (teknik olarak iki epitelize yüzey) arasındaki anormal bir bağlantıdır.[1][2][3] Fistül tipleri bulundukları yere göre tanımlanabilir. Anal fistüller, anal kanal ile perianal cilt arasında bağlantı kurar. Anovajinal veya rektovajinal fistüller anüs veya rektum ile vajina arasında bir delik oluştuğunda meydana gelir. Kolovajinal fistüller kolon ve vajina arasında meydana gelir. İdrar yolu fistülleri idrar yolundaki anormal açıklıklar veya idrar yolu ile başka bir organ arasındaki anormal bağlantılardır; örneğin vezikouterine fistülde mesane ile rahim arasında, vezikovajinal fistülde mesane ile vajina arasında ve üretrovajinal fistülde üretra ile vajina arasında. Bağırsağın iki kısmı arasında meydana geldiğinde enteroenteral fistül, ince bağırsak ile cilt arasında enterokutanöz fistül ve kolon ile cilt arasında kolokutanöz fistül olarak bilinir.[2]

Fistül
Sağ kolokutanöz fistül ve ilişkili subkutanöz pnömatozis ile birlikte abdominal BT taraması
UzmanlıkGenel cerrahi

Fistüller bir enfeksiyon veya iltihaplanma, yaralanma veya ameliyattan kaynaklanabilir.[4] Fistüller bazen bir tedavinin parçası olarak cerrahi olarak oluşturulur, örneğin hemodiyaliz için arteriyovenöz fistüller.[5]

Fistül tedavisi fistülün nedenine ve boyutuna bağlı olarak değişir, ancak genellikle antibiyotik tedavisi ile birlikte cerrahi müdahaleyi içerir. Bazı durumlarda fistül, fibrin yapıştırıcı veya tıkaç kullanılarak geçici olarak kapatılır. Bir fistülü boşaltmak için kateterler gerekebilir.[2]

Küresel olarak, her yıl 50.000 ile 100.000 kadın doğumla ilgili fistülden etkilenmektedir.[6] Botanikte bu terim en yaygın olarak, içi boş veya boru şeklindeki yapılarla ayırt edilen türlere atıfta bulunmak için binom adlarında kullanıldığı sıfat biçimlerinde kullanılır. Örneğin Monarda fistulosa, boru şeklinde çiçeklere sahiptir.[7] Bu terim ilk olarak 14. yüzyılda kullanılmıştır.[1]

Tanım

değiştir

Fistül, genellikle birbirine bağlanmayan damarlar veya organlar arasındaki anormal bir bağlantıdır. Bir hastalık veya travma nedeniyle olabileceği gibi bilerek cerrahi olarak da oluşturulabilir.[2][4]

Sınıflandırma

değiştir

Çeşitli fistül türleri şunlardır:

  • Kör: Sadece bir açık uç; sinüs traktları olarak da adlandırılabilir.[4]
  • Tam: Hem iç hem de dış açıklıklar.[4]
  • Tamamlanmamış: Herhangi bir iç organa bağlanmayan dış deri açıklığı.[4]

Fistüllerin çoğu bir tüp şeklinde olsa da bazılarının birden fazla dalı da olabilir.[kaynak belirtilmeli]

Konum

değiştir

Fistül tipleri bulundukları yere göre tanımlanabilir. Anal fistüller anal kanalın epitelize yüzeyi ile perianal cilt arasında bağlantı kurar. Anovajinal veya rektovajinal fistüller anüs veya rektum ile vajina arasında bir delik oluştuğunda meydana gelir. Kolovajinal fistüller kolon ve vajina arasında meydana gelir. İdrar yolu fistülleri idrar yolundaki anormal açıklıklar veya idrar yolu ile başka bir organ arasındaki anormal bağlantılardır; örneğin vezikouterine fistülde mesane ile rahim arasında, vezikovajinal fistülde mesane ile vajina arasında ve üretrovajinal fistülde üretra ile vajina arasında. Bağırsağın iki kısmı arasında meydana geldiğinde enteroenteral fistül, ince bağırsak ile cilt arasında enterokutanöz fistül ve ince bağırsak ile kolon arasında kolokutanöz fistül olarak bilinir.[2]

Aşağıdaki liste Hastalıkların ve İlgili Sağlık Sorunlarının Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması'na göre sıralanmıştır.

H: Göz, adneks, kulak ve mastoid proses hastalıkları

değiştir

I: Dolaşım sistemi hastalıkları

değiştir

J: Solunum sistemi hastalıkları

değiştir

K: Sindirim sistemi hastalıkları

değiştir
 
Duodeno biliyer fistül

M: Kas-iskelet sistemi ve bağ dokusu hastalıkları

değiştir

N: Ürogenital sistem hastalıkları

değiştir

S: Konjenital malformasyonlar, deformasyonlar ve kromozomal anormallikler

değiştir

T: Dış nedenler

değiştir
  • (T14.5) Travmatik arteriovenöz fistül
  • (T81.8) Persistan postoperatif fistül

Sebepler

değiştir
 
Daha önceki bir gastrostomi tüpünden kaynaklanan, cerrahi olarak çıkarılmış gastrokütanöz fistül yolu.
  • Cerrahi ve tıbbi tedavi: Safra kesesi ameliyatından kaynaklanan komplikasyonlar safra fistüllerine yol açabilir.[11] Arteriyovenöz fistüller doğuştan olabileceği gibi travma sonucu da hemodiyaliz için kasıtlı olarak oluşturulabilir.[5] Pelvise uygulanan radyasyon tedavisi vezikovajinal fistüllere yol açabilir.[8] Gastrostomi sonrası kalıcı gastrokütenaöz fistüller gelişebilir.[12]
  • Travma: Uzun süreli doğumlar kadınlarda fistüllere yol açabilir; mesane ile vajina veya rektum ile vajina arasında anormal bağlantılar oluşabilir.[8] Obstetrik fistül, uzun süreli tıkalı doğum sırasında vajina ve mesane (ve/veya rektum) dokularına giden kan akımı kesildiğinde gelişir. Dokular ölür ve içinden idrar ve/veya dışkının kontrolsüzce geçtiği bir delik oluşur. Vezikovajinal ve rektovajinal fistüllere tecavüz, özellikle de toplu tecavüz ve yabancı cisimlerle tecavüz de neden olabilir; çatışma bölgelerinde fistül geliştiren kadınların sayısının anormal derecede yüksek olması da bunu kanıtlamaktadır.[13] 2003 yılında, Kongo'nun doğusunda binlerce kadın, ülkedeki beş yıllık savaş sırasında meydana gelen sistematik, şiddetli ve genellikle kesici aletlerle yapılan toplu tecavüzün neden olduğu travmatik fistüllerin tedavisi için başvurdu. O kadar çok vaka rapor edilmiştir ki vajinanın tahrip edilmesi bir savaş yaralanması olarak kabul edildi ve doktorlar tarafından savaş suçu olarak kaydedildi.[14] Kafa travması perilenf fistüllerine yol açabilirken, vücudun diğer bölgelerine yönelik travmalar arteriyovenöz fistüllere neden olabilir.[15]

Tedavi

değiştir

Fistül tedavisi fistülün nedenine ve boyutuna bağlı olarak değişir, ancak genellikle antibiyotik tedavisi ile birlikte cerrahi müdahaleyi içerir. Bazı durumlarda fistül, fibrin yapıştırıcı veya tıkaç kullanılarak geçici olarak kapatılır. Bir fistülü boşaltmak için kateterler gerekebilir.[2]

Fistülün yeterli drenajını sağlamak için genellikle ameliyat gerekir (böylece irin apse oluşturmadan dışarı çıkabilir). En yaygın olarak fistülotomi, seton yerleştirilmesi (drenaj için açık tutmak üzere fistül yolundan geçirilen bir kordon) veya endorektal flep prosedürü (dışkı veya diğer materyallerin kanalı yeniden enfekte etmesini önlemek için sağlıklı dokunun fistülün iç tarafına çekildiği) olmak üzere çeşitli cerrahi prosedürler kullanılır.[16]

Yönetim, altta yatan herhangi bir nedensel durumun tedavisini içerir. Örneğin, Crohn hastalığındaki fistüllerin cerrahi tedavisi etkili olabilir, ancak Crohn hastalığının kendisi tedavi edilmezse fistülün tekrarlama oranı çok yüksektir (%50'nin çok üzerinde).

Terapötik kullanım

değiştir

Diyaliz gerektiren böbrek yetmezliği olan kişilerde, hemodiyaliz için kanın daha kolay çekilmesini sağlamak amacıyla genellikle kısa bir günlük ameliyatla kolda kasıtlı olarak bir cimino fistülü oluşturulur.[kaynak belirtilmeli]

Portal hipertansiyon için radikal bir tedavi olarak, portakaval fistülün cerrahi olarak oluşturulması, omental foramen (Winslow'un) boyunca hepatik portal ven ve inferior vena kava arasında bir anastomoz oluşturur. Bu sayede portal venöz sistem özofagus varislerine, caput medusae'ye ve hemoroide neden olabilecek yüksek basınçtan korunur.[kaynak belirtilmeli]

Epidemiyoloji

değiştir

Küresel olarak her yıl 50.000 ile 100.000 kadın, doğumla bağlantılı fistülden etkilenmektedir.[6]

Botanik

değiştir

Botanikte bu terim en yaygın olarak, içi boş veya boru şeklindeki yapılarla ayırt edilen türlere atıfta bulunmak için binom adlarında kullanıldığı sıfat biçimlerinde kullanılır. Örneğin Monarda fistulosa, boru şeklinde çiçeklere sahiptir;[7] Eutrochium fistulosum boru şeklinde bir gövdeye sahiptir; Allium fistulosum içi boş veya boru şeklinde yapraklara sahiptir ve Acacia seyal subsp. fistula içi boş dikenleri olan alt türdür.[kaynak belirtilmeli]

Toplum ve kültür

değiştir

Bu terim ilk olarak 14. yüzyılda kullanılmıştır.[1]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c "Definition of FISTULA". www.merriam-webster.com (İngilizce). 24 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  2. ^ a b c d e f "What Is A Fistula? Types, causes and treatments explained". Urinary incontinence education; National Association for Continence. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020. 
  3. ^ Garefalakis, Maria; Hickey, Martha; Johnson, Neil (2016). "Gynecological Morbidity". Quah, Stella R.; Cockerham, William C. (Ed.). International Encyclopedia of Public Health (Second bas.). Elsevier. ss. 342-353. doi:10.1016/b978-0-12-803678-5.00178-8. ISBN 978-0-12-803678-5. A fistula is an abnormal connection or passageway between organs or vessels that are not normally connected. 
  4. ^ a b c d e Rao, Jyotsna (2019). "Section II. General Surgery: Wounds, Sinuses, Fistulae". Qrs for Bds III Year-E Book (İngilizce) (Third bas.). Elsevier Health Sciences. s. 256. ISBN 978-81-312-5535-3. 
  5. ^ a b "Arteriovenous fistula - Symptoms and causes". Mayo Clinic (İngilizce). 13 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2019. 
  6. ^ a b "Obstetric fistula". www.who.int (İngilizce). 7 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023. 
  7. ^ a b Identification of Monarda fistulosa 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. subpage of Discover Life 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2014.
  8. ^ a b c d "Fistulas: What are Fistulas? Fistulas Symptoms, Treatment, Diagnosis - UCLA". www.uclahealth.org. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020. 
  9. ^ Carr, S; Velasco, AL (January 2020). "Fistula In Ano". StatPearls Publishing. PMID 32491449. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  10. ^ Seksik, Philippe; Contou, Jean-Francois; Cosnes, Anne; Cosnes, Jacques (2006). "7. Hidradenitis Suppurativa and Crohn's Disease". Jemec, Gregor B. E.; Revuz, Jean; Leyden, James J. (Ed.). Hidradenitis Suppurativa. Springer. s. 53. ISBN 978-3-540-33100-1. 
  11. ^ Crespi, M.; Montecamozzo, G.; Foschi, D. (2 Haziran 2021). "Diagnosis and Treatment of Biliary Fistulas in the Laparoscopic Era". Gastroenterology Research and Practice. 2016: 1-6. doi:10.1155/2016/6293538. PMC 4706943 $2. PMID 26819608. 
  12. ^ Singhal, Shashideep MD2; Malieckal, Anju MD2; Culliford, Andrea MD1 Over the Scope Clip (OTSC) Closure of Persistently Leaking Gastrocutaneous Fistula after Failed Conventional Endoscopic Clipping Presidential Poster, American Journal of Gastroenterology: October 2012 - Volume 107 - Issue - p S532-S533
  13. ^ "Stephanie Nolen, "Not Women Anymore…" Ms. Magazine, Spring 2005". 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2007. 
  14. ^ "A Brutal Legacy of Congo War (washingtonpost.com)". web.archive.org. 28 Haziran 2011. 28 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 
  15. ^ Nagpal, Kamal; Ahmed, Kamran; Cuschieri, RJ (2 Haziran 2021). "Diagnosis and management of acute traumatic arteriovenous fistula". The International Journal of Angiology. 17 (4): 214-216. doi:10.1055/s-0031-1278313. PMC 2728918 $2. PMID 22477453. 
  16. ^ Golub, R (1997). "Endorectal mucosal advancement flap: the preferred method for complex cryptoglandular fistula-in-ano". Journal of Gastrointestinal Surgery. Elsevier BV. 1 (5): 487-491. doi:10.1016/s1091-255x(97)80138-2. ISSN 1091-255X. PMID 17061335. 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. 

Dış bağlantılar

değiştir
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fistül&oldid=33761512" sayfasından alınmıştır
  NODES
Association 1
INTERN 2