Grandük

Grandük (Fransızca: grand-duc [ɡʁɑ̃dyk], Türkçe: büyük dük) veya granduka (İtalyanca: granduca [ɡranˈduka], Türkçe: büyük duka) Batı Avrupa'da, özellikle Cermen ülkelerinde taşra krallarına verilen bir unvandır. Grandükler protokolde kralın ve arşidükün altında, diğer düklerden ise yukarıda yer alırlar. Grandükler eşlerine grandüşes adı verilir.

Bunun dışında Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nda devletin ikinci adamı (bugünkü başbakan) Megas doux (Grandük) olarak adlandırılırdı.

Doğu Avrupa'da

Litvanya Grandükleri

Litvanya tarihinde 1230'lu yıllardan 1795'e kadar krallar, Polonya kralı unvanı ile beraber Litvanya Grandükü olarak anılıyordu.

Rus Grandükleri

Grandüşes Maria Fiodorovna'nın Portresi (1874), Saint Petersburg, Heinrich von Angeli, Hermitage Museum

"Grandük", 11. yüzyıldan itibaren önce Kiev Ruslarının önde gelen Prensi'nin (Kniaz), ardından Rus prenslerinin unvanı olan Velikiy Kniaz (Великий Князь) unvanının geleneksel çevirisidir. Velikii Kniaz (grand prens) unvanı, 1328'de Moskova'da bulunan IV. Ivan tarafından da kullanıldıktan ve 1547'de "çar" olarak taç giymesinden sonra Rus Çarlarının ve İmparatorlarının oğullarına ve torunlarına verildi. Rus imparatorlarının kızları ve baba tarafından torunları ile Rus grandüklerinin eşleri İngilizcede genellikle "grandüşesler" olarak adlandırılırdı. Rusça unvanın başka bir çevirisi de "grand prens" olacaktır. Bu terim daha kesin bir çeviri olsa da, İngilizcede ne standarttır ne de yaygın olarak kullanılır.

Bununla birlikte Rus Grandük, Almancada Großfürst, Latincede Magnus Princeps olarak biliniyordu.

1809'dan 1917'ye kadar Rus İmparatoru, aynı zamanda özerk bir devlet olarak elinde tuttuğu Finlandiya Grandük idi. Rusya'nın fethinden önce Finlandiya, İsveç'in elinde idi ve İsveç Kralı 1581'den beri kraliyetin ikincil unvanı olarak Finlandiya Grandükü unvanını kullanıyordu.

Fince'de Suomen suuriruhtinas, İsveççede Storfurste av Finland olarak söylenir.

Ayrıca bakınız

• Kral
• Arşidük
• Dük
• Prens
• Büyük dukalık