I. Aleksandros (Seleukos imparatoru)
I. Aleksandros Balas (Yunanca:Ἀλέξανδρoς Bάλας), MÖ 150-146 yılları arasında Seleukos İmparatorluğu'nun kralıydı.
| I. Aleksandros Balas Ἀλέξανδρoς Bάλας | |
|---|---|
| I. Aleksandros Balas | |
 Aleksandros Balas'ın bastırdığı gümüş sikke. Yunanca ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΧΑΝΔΡΟΥ "BASILEOS ALEXANDROU" yazmaktadır. Tarih olarak yazan ΓΞΡ (163) Selevkus devrinin kaçıncı senesi olduğunu gösterir. | |
| Selefkî Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 150 - MÖ 146 |
| Önce gelen | I. Demetrius Soter |
| Sonra gelen | II. Dimitrios Nikator |
| Ölüm | MÖ 146 Nebati |
| Eş(ler)i | Kleopatra Thea |
| Çocuk(lar)ı | VI. Antiohos |
| Hanedan | Selefkî Hanedanı |
| Dini | Çoktanrılı Antik Yunan dini |
Hayatı
değiştirAslen İzmirli orta sınıf bir aileden olmakla birlikte, hayatının ilk yılları hakkında bilgi bulunmamaktadır. Balas soyadının, annesinin adı Bala ya da Balle'den geldiği düşünülmektedir.
Aleksandros tarih sahnesine çıkmadan önce Seleukos imparatoru I. Demetrios, Media Eyaletinin satrapı olan ve eyalet topraklarını bağımsız olarak yöneten Timarchus'la mücadeleye girişirken, Judea'daki Haşmonayim ailesinden Judah Maccabee isyanıyla uğraşmış ve MÖ 160 yılında iki isyancı liderini de ele geçirerek öldürmüştür.
Aleksandros'un tarih sahnesine çıkması MÖ 152'ye denk gelmektedir. Bu tarihten itibaren kendisinin IV. Antiokhos Epiphanēs ile IV. Laodice'nin oğlu olduğu iddiasıyla Seleukos kralı olarak hak iddia ettiği görülmektedir. Esasen kendisini isyancı satrap Timarchus'un kardeşi Herakleides desteklemiş ve bu sayede kısa sürede tanınmıştır. Sonrasında Kapadokya Krallığı ile Ptolemaios Krallığı’nın askeri desteğini alarak harekete geçti. Yahudiler’e birtakım haklar vadederek Judah Maccabee’nin kardeşi Jonathan Apphus’u baş rahip olarak tanımış ve böylelikle onların da desteğini almıştır. Roma senatosununda taht iddiasını onaylamasıyla I. Demetrios ile mücadeleyi şiddetlendirmiştir.[1]
MÖ 150 yılında Demetrius’un mağlup edilmesi ve akabinde de öldürülmesiyle Seleukos tahtına tek başına hakim olmuştur. İktidarının başlarında Yahudilerle iyi ilişkilerini sürdürerek onlara dini ve yönetimsel anlamda geniş haklar ve imtiyazlar tanımıştır.[2] Aynı yıl Ptolemaios Kralı VI. Ptolemy Philometor kızı Kleopatra Thea ile evlenerek konumunu güçlendirmeye çalışmıştır.[3]
Bundan sonra zevk ve sefahat içerisinde yıllarını geçirmeye başlayan Aleksandros, iktidarını Ptolemaios desteğiyle sürdürmeye çalışmıştır. Ancak Aleksandros’un Ptolemaioslar’ın baskısı nedeniyle kayınpederi Ptolemaios Kralı VI. Ptolemy Philometor ile arası bozulurken, Yahudiler’de Judea’da yeni bir isyan başlatmıştır. MÖ 147’ye gelindiğinde I. Demetrios’un oğlu II. Demetrius Nikator, Giritli paralı askerlerden oluşturduğu askerlerle Suriye’ye gelerek damadıyla arası bozulan VI. Ptolemy Philometor’un desteğiyle Seleukos tahtını geri almaya çalışmıştır.
VI. Ptolemy ordusuyla Suriye’ye girdikten sonra Seleukoslar’ın başkenti Antakya’ya gelerek II. Demetrius’u Seleukos tahtına oturttu. Aleksandros son bir çabayla Kilikya’dan düşmanlarının üzerine harekete geçti. Antakya ve çevresini yağmaladıktan sonra Antakya yakınlarındaki Oenoparus Nehri yakınlarında gerçekleşen Antakya Muharebesinde yenilgiye uğraması üzerine Nebatiler’e sığındı. Her ne kadar Ptolemaioslar galip gelse de VI. Ptolemy Philometor savaş sırasında ağır yaralanmıştı. Aleksandros durumu toparlamaya çalışsa da Nebati Prensi Zabdiel onu öldürerek kesik başını ölüm döşeğindeki VI. Ptolemy Philometor’a göndermiştir.[4]
Kaynakça
değiştir- ^ Chaniotis, Angelos (2018). Age of Conquests: The Greek World from Alexander to Hadrian (336 BC – AD 138) (İngilizce). Londra: Profile Books Ltd. s. 39. ISBN 978-1-84765-421-2.
- ^ Yıldırım, N., Temizkan, M. (2017), “Seleukoslar Döneminde Yaşanan Suriye Savaşları Üzerine Bir İnceleme”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:14, Sayı:39, s.127. URL: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/355087[ölü/kırık bağlantı]. Erişim: 2019-01-187
- ^ , “Alexander I Balas”, Livius.org. URL: https://www.livius.org/articles/person/alexander-i-balas/ 2 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim: 2019-12-31
- ^ Bryce, Trevor (2014). Ancient Syria: A Three Thousand Year History (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. s. 120,121. ISBN 978-0-19-964667-8.
Dış bağlantılar
değiştir
- Jona Lendering, "Alexander I Balas", Livius,org websitesinde (İngilizce) [1] 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Polybius (Ing.Cev.: Evelyn S. Shuckburgh. (1889 Perseus Ed.), Histories [2][ölü/kırık bağlantı] Bölüm:33.15, 18 {{ing}]