Nadia Boulanger

Nadia Juliette Boulanger (16 Eylül 1887 – 22 Ekim 1979) Fransız besteci, orkestra şefi ve müzik öğretmeni. 20. yüzyıldaki pek çok önemli bestecinin öğretmenidir. Onun öğrencisi olmuş bazı ünlü sanatçılar şunlardır: Gülsin Onay,Astor Piazzola, Daniel Barenboim, Leonard Bernstein, Aaron Copland, Elliot Carter, Lennox Berkeley, Marc Blitzstein, Philip Glass, Quincy Jones, Virgil Thomson, Walter Piston, İdil Biret, Ulvi Cemal Erkin, Mithat Fenmen.

Nadia Boulanger
Nadia Boulanger 1925'te.
Doğum	Nadia Juliette Boulanger 16 Eylül 1887(1887-09-16) Paris, Fransa
Ölüm	22 Ekim 1979 (92 yaşında) Paris, Fransa
Eğitim	Conservatoire de Paris
Meslek	Müzik öğretmeni, piyanist, orkestra şefi, besteci
Ebeveyn(ler)	Ernest Boulanger (baba) Raissa Myshetskaya (anne)

Londra Filarmoni, Boston, New York Filarmoni ve Philadelphia orkestraları gibi pek çok orkestrayı yöneten ilk kadın şef olmuştur.

Yaşamı

İlk yılları ve öğrenimi

16 Eylül 1887 günü Paris'in Montmarte mahallesinde doğan Nadia Boulanger, müzik yeteneğini ailesinden almıştı. Babası Ernest Boulanger, Paris Konservatuvarı'nda şan öğretmeni, annesi Raissa Ivanova Boulanger (Myschetsky) ise Paris Konservatuvarı'ndan müzik öğrenimi almış bir Rus prensesi ve eşi Ernest'in öğrencisi idi. Büyük annesi Julliette Boulanger şarkıcı, büyükbabası Frédérick Boulanger ise viyolonselci idi. Ernest ve Raissa çiftinin dört kızları olmuş, ikisi bebeklikte yaşamını yitirmişti. Nadia çiftin ikinci, çocuğu idi. Hayatta kalan diğer kızları Lili Boulanger Nadia'dan 6 yaş küçüktü. O da çok iyi bir besteci olarak yetişmiş ancak genç yaşta ölmüştür.

İlk müzik öğretmeni annesi oldu. Mükkemmeliyetçiliği ve disiplini annesinden öğrendi. 5 yaşında nota okumayı öğrendi, 10 yaşında konservatuvara girdi, Gabriel Fauré ile bestecilik ve Charles Marie Widor ile org derslerine devam etti. 1895 yılında emekli olan babası Ernest, kendisini kızının eğitimine adamıştı. 1900 yılında babasının ölmesi, Nadia'yı daha da sıkı çalışmaya yöneltti. 17 yaşında okulu bitirdi.

Bestecilik yeteneği 1908'de ülkenin prestijli Roma Ödülü'nde La Sirene isimli kantatı ile ikincilik kazanınca ortaya çıktı. Çok yetenekli bir besteci olan kız kardeşi Lili Boulanger, 1913 yılında, 19 yaşında iken bu yarışta birincilik alan ilk kadın olmuştur.

Öğretmenlik yaşamı

Nadia Boulanger, 25 yaşında hayatında bir dönüm noktası olan kararı vermiş ve besteciliği bırakmış, öğretmenliğe yönelmiştir. Bunda, ilk öğrencilerinden olan kardeşi Lili'nin daha üstün bestecilik yeteneğini fark etmesinin rolü olduğu söylenir. Bestelerinin işe yaramaz olduğunu düşünmüş ama öğretmenlikle yararlı olabileceğine inanmıştı. Nadia, sağlık durumu çocukluğundan beri iyi olmayan kız kardeşi Lily'i 1918 yılında Crohn hastalığından kaybetti, kendisini öğretmenliğin yanı sıra Lili'nin hatırasını ve eserlerini yaşatmaya adadı.

Nadia Boulanger, 1909'da Paris Konservatuvarı’nda öğretmenliğe başladı ve 1924’e kadar bu kurumda çalışmayı sürdürdü. 1919'da kurulan Ecole Normale de Musique adlı özel okulda da armoni, konturpuan, org ve kompozisyon dersleri verdi. Paris'te bir konservatuvarında kompozisyon dersi veren ilk kadındı. Tüm bunlara rağmen daha prestijli bir okul olan ulusal konservatuvarda profesörlük talebi reddedildi.

1921’den itibaren, daha sonra yöneticisi olacağı, Amerikan Konservatuvarı’nda (Ecole de Fontainebleu) ders vermeye başlamıştı. Amerikalı müzisyenler için I. Dünya Savaşı’ndan sonra Paris yakınlarındaki Fontaineblau’da açılan bu okulda Aaron Copland başta olmak üzere Amerikan müziğinin en önemli isimlerini yetiştirdi. Copland’ın öğretmeni Nadia Boulanger’e olan sevgi ve hayranlığı çok büyük olduğundan Org ve Orkestra için Senfoni adlı eserinin 1925 yılındaki ilk seslendirilişinde öğrencisinin isteği üzerine org solist olarak yer almıştır.

Roy Haris, David Diamond ve Elliot Carter bu okulda Boulanger’in yetiştirdiği diğer ünlü Amerikalı bestecilerdir. Sonradan Tango'nun kralı olacak olan Astor Piazzola'ya senfonik müzikle ilgilenmeyi bırakıp tango ile uğraşmasını tavsiye eden odur. George Gershwin'e ise "Zaten bilmediğiniz ne öğretebilirim ki" diyerek ders vermeyi reddetmiştir.

Boulanger, uzun öğretmenlik kariyeri boyunca ABD'ye giderek Wellesley College, Radcliffe, and Juilliard School of Music gibi okullarda ve İngiltere'de de ders vermiştir. Öğretmenlik disiplini meşhur olan sanatçı, sabah 8:00'de başladığı dersleri gece 10:00'a kadar sürdürürdü. 1920'de öğretmenlik felsefesini şöyle açıkladı: "Amacım, öğrencilerimin merakını kamçılamak, sonra da bu merakı nasıl tatmin edeceklerini göstermektir. Müziğe adanmışlığın, kendi kariyerlerine adanmışlıktan önce geldiğini öğretirim. Kişisel görüşlerimin önemi yoktur."

Orkestra şefliği ve ABD turneleri

Boulanger, orkestra şefliğini kendisinin asıl işi olarak görmese de düzenli olarak orkestra yönetmiş ve pek çok orkestrayı yöneten ilk kadın orkestra şefi kendisi olmuştu.

New York Senfoni Orkestrası'nın başı ve ders verdiği Amerikan Konservatuvarı'nın kurucusu olan yakın arkadaşı Walter Damrosch'ın organize ettiği bir turne ile ilk defa 1924-1925 konser sezonunda ABD'ye giden Boulanger, solist olarak 26 konser, çok sayıda konferans vermiş, hepsinde büyük başarı kazanmıştı. Bu başarılı turneden sonra pek çok iş teklifi alsa da annesinin sağlık durumunun bozulması nedeniyle teklifleri geri çevirdi.

Öğretmen olarak ününü pekiştirdiği yıllardan sonra 1929 ekonomik bunalımı sonucu Ecole de Fontainebleu'ya gelen Amerikalı öğrenci sayısı azalınca başka alanlara zaman ayırdı. Polignac Prensesi ve sanatçıların hamisi Winaretta Singer ile dostluk kurmuştu. Bu dönemde prensesin dostlarına daha fazla zaman harcayan Nadia Boulanger için prenses, 1936'da bir konser organize etti ve böylece Londra Kraliyet Filarmoni Orkestrası'nı yöneten ilk kadın şef oldu.

Sanatçı, 1937'de bir koro ile Montreverdi madrigallerini kaydetti. Bu kayıt, Montreverdi'nin yeniden keşfedilişinde büyük rol oynar. Kaydı yaptığı koro ona ABD'ye ikinci seyahatinde eşlik etti.

Boulanger, ABD'ye ikinci turnesini 1938'de gerçekleştirdi. Şubat- Mayıs döneminde 40 konser ve 60 konferans verdi. Boston Senfoni Orkestrası'nı yönetmesi, turnenin en önemli bölümüdür. Orkestrayı yöneten ilk kadın şef o idi.

1939'un Şubat ayında ABD'ye üçüncü seyahatini gerçekleştirdi ve bu sefer Carniege Hall'daki bir konserde New York Filarmoni Orkestrası'nı yöneten ilk kadın şef oldu. Aynı turne sırasında Philedelphia Senfoni Orkestrası'nı da yönetti ve Mart ayında kız kardeşi Lili anısına bir vakıf kurdu.

Ertesi yıl, Fransa, Nazi Almanya'sı tarafından işgal edince Portekiz ve İspanya'yı boydan boya geçerek ABD'ye giden bir gemiye bindi. Tesadüfen Polonyalı piyanist Jan Paderewski de aynı gemideydi. 6 Aralık 1940 günü vardığı ABD'de 3 Ocak 1946'ya kadar kaldı. Bu dönemde Wellesley, Radcliffe ve Julliard Okulları'nda ders verdi. ABD'de yıllarının sonunda, başvurusu dahi olmadığı halde Paris Konservatuvarı'na atandığını öğrendi.

Savaş sonrası

1946 yazında savaş boyunca kapalı olan Ecole de Fontainebleu kısmen açılmıştı. Bu okulda ve Paris Konservatuvarı'ndaki görevlerinin yanı sıra özel dersler vermeye ve apartmanındaki ünlü Çarşamba oturumlarını düzenlemeye devam etti. 1950'de Fontainebleu'daki okulun müzik bölümünün başına geçti, 3 yıl sonra tüm okulun başkanlığını üstlendi ve hayatı boyunca bu görevi sürdürdü.

Eski öğrencileri başarılar elde ettikçe Boulanger'in öğretmen olarak ünü 20 yıl daha artarak sürdü, bir efsane haline geldi. Yeni yetenekler keşfetme tutkusundan ise hiç vazgeçmedi.

1958'de yeni bir ABD turnesi yaptı. Romatizmadan ötürü artık solist olarak piyano veya org konserleri veremiyordu ama orkestra yönetmeye, konferanslar yapmaya ve üniversitelerde ders vermeye devam etti. Ölümünden öne 2 defa daha ABD'ye gitti. 1962'de öğrencisi Leonard Bernstein'in isteği üzerine 4 konserde New York Filarmoni Orkestrası'nı yönetti. 1964'te son bir kısa ziyareti oldu.

Boulanger, Yehudi Menuhin'in İngiltere'deki okulunda da dersler vermişti. 1970-1976 arasında 30 kez İngiltere'ye giderek Kraliyet Müzik Akademisi ve Kraliyet Müzik Koleji'nde ders verdi, orkestra yönetti. 1976'dan sonra ise sadece Paris-Fontainebleu arasında gidip gelebiliyordu. Hayatının son 2,5 yılında sağlığı bozuldu. Son aylarında öğrencileri, Schubert, Schumann ve Mozart'tan şarkılar söyleyerek avutuyorlardı. 22 Ekim 1979'da Paris'te hayatını kaybetti. Cenazesi, Montmartre Mezarlığı'na gömülmüştür.

Dış bağlantılar

• Nadioboulanger.org