Pergel gökadası
Pergel Gökadası (ESO 97-G13, İngilizce: Circinus Galaxy), Pergel takımyıldızında yer alan bir çubuksuz sarmal Seyfert gökadasıdır.[2] Gökada düzleminin 4 derece altında bulunur ve yaklaşık 26,05 MIy (7,99 Mpc) uzaklığıyla Samanyolu'na en yakın büyük gökadalardan birisidir.
| Pergel Gökadası | |
|---|---|
 Pergel Gökadası'nın HUT tarafından elde edilen fotoğrafı | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |
| Takımyıldız | Pergel |
| Sağ açıklık (α) | 14sa 13d 09.9s[1] |
| Dik açıklık (δ) | -65° 20′ 21″[1] |
| Galaksi sınıfı | SA(s)b: Sy2[1] |
| Görünür büyüklük (V) | +12,1[1] |
| Görünür büyüklük (B) | +10,89[2] |
| Görünür boyut (V) | 6,9′ × 3′[1] |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 0,001448 ± 0,000010[1] |
| Helyo dikey hız () | (434 ± 3) km/s[1] |
| Mesafe | 26,05 MIy (7,99 Mpc) |
Keşif | |
| Keşif tarihi | 1977 |
| Katalog belirtmeleri | |
IRAS 14092-6506 • ESO 97-G13 • PGC 50779 • HIPASS J1413-65 • SGC 140918-6506.3 • 2MASX J14130990-6520204 | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Gazın ışık hızında boşluğa püskürtülmesiyle fırtınalı değişiklikler yaşayan gökada, bu haliyle adeta kaynayan bir cadı kazanını andırmaktadır. Pergel Gökadası'nın diskindeki gazın büyük bölümü, 1.300 ışık yılı çapındaki bir dış ve 260 ışık yılı çapındaki bir iç halkada toplanmıştır. Pergel gökadası, küçük bir teleskopla gözlenebilir ama Samanyolu düzlemine yakın olması ve galaktik toz tarafından gizlenmesi nedeniyle 1970'lerin sonuna kadar fark edilememişti.
Hubble'ın gönderdiği ve dört filtreyle elde edilmiş bileşik fotoğrafta iç halka yeşil renkli diskin iç taraflarında yer alırken, daha geniş dış halka fotoğrafın dışına doğru uzanır. Her iki halkada da büyük miktarlarda gazın ve tozun yanı sıra hareketli yıldız oluşum bölgeleri gözlenir. Yıldız oluşum halkalarının merkezinde aktif Seyfert çekirdeği bulunmaktadır. Bu, çevresindeki gazı ve tozu toplayan büyük bir kara deliğin imzası gibidir. Kara delik ve kendisini besleyen kütle aktarım diski, gökada diskindeki gazı, diski alttan ve üstten çevreleyen haleye doğru püskürtür. Bu gazın ayrıntılı yapısı fotoğrafın üstüne doğru uzanan bordo çizgilerde görülebilir. Gökadanın merkezinde ve iç yıldız oluşum halkasının iç tarafında gazdan oluşmuş, V biçimli bir yapı görünür. Fotoğraftaki pembe-beyaz görünümlü bu yapı, çekirdekten haleye kadar uzanan üç boyutlu bir koninin uzantısıdır. Buradaki gaz, kara delik çevresindeki diskin yaydığı güçlü ışınımla ısınmaktadır. Morötesi ışınımın etkisiyle parlayan gaz, ters yönlerdeki koniler içine dev bir ışıldak gibi püskürtülür.[3]
Pergel gökadası, Yerel Katman içindeki Yerel Grubu çevreleyen "Devler Konseyi"ndeki (Council of Giants) on iki büyük gökadadan biridir.[4] Bu gökadalardan birisi de muhtemelen Pergel gökadası'nın uydusu olan HIZOA J1353-58'dir. HIZOA J1353-58, nötr hidrojen (HI) araştırmasında keşfedildi ve Kaçınma bölgesi'nde yer almaktadır.[5]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c d e f g "NED results for object ESO 097-???013". NASA/IPAC EXTRAGALACTIC DATABASE. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ a b "SIMBAD basic query result". NAME CIRCINUS GALAXY -- Seyfert 2 Galaxy. Simbad, Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 10 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2010.
- ^ Andrew S. Wilson; Patrick L. Shopbell; Chris Simpson; Thaisa Storchi-Bergmann; F. K. B. Barbosa; Martin J. Ward. "Circinus Galaxy Spews Gas Into Space". hubblesite.org. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ McCall, Marshall L. (29 Nisan 2013). "A Council of Giants". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (10 Mart 2014 tarihinde yayınlandı). 440 (1): 405-426. arXiv:1403.3667 $2. Bibcode:2014MNRAS.440..405M. doi:10.1093/mnras/stu199.
- ^ Staveley-Smith, L.; Kraan-Korteweg, R. C.; Schröder, A. C.; Henning, P. A.; Koribalski, B. S.; Stewart, I. M.; Heald, G. (2016). "The Parkes H I Zone of Avoidance Survey". The Astronomical Journal. 151 (3): 52. arXiv:1602.02922 $2. Bibcode:2016AJ....151...52S. doi:10.3847/0004-6256/151/3/52.
Dış bağlantılar
değiştir- Chandra X observatory: Chandra Examines Black Holes Large and Small in Nearby Galaxy9 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- The Hubble European Space Agency Information Centre - Hubble picture and information on Circinus Galaxy (İngilizce)
- NASA APOD: The Circinus Galaxy - 4 Aralık 200011 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)