Sisam Savaşı

Sisam Savaşı
	; Bir savaşçı heykeli, Hera Tapınağı, Sisam, MÖ 530
Tarih	MÖ 440 - MÖ 439
Bölge	Sisam Adası
Sonuç	Atina zaferi; Sisamlılar teslim oldu
Taraflar
Atinalılar	Sisamlılar

Sisam Savaşı (MÖ 440-439), Atina ve Sisam arasında yaşanan Antik Yunanistan dönemindeki bir savaştır. Savaş, Sisam ve Milet arasında yaşanan bir anlaşmazlık üzerine Atina'nın müdahalesiyle başladı. Sisamlılar emredildiği gibi Milet'e yönelik saldırılarını kesmeyi reddedince Atinalılar Sisam'ın oligarşik hükûmetini kolayca yıktılar ve şehre bir garnizon kurdular ancak oligarklar kısa süre sonra Pers desteğiyle adaya geri döndüler.

Bu kargaşayı bastırmak için daha büyük bir Atina filosu gönderildi. Bu filo başlangıçta Sisamlıları yenip şehri ablukaya aldı, ancak orduyu kumanda eden Perikles, Pers filosunun güneyden yaklaştığını öğrenince filonun önemli bir bölümünü adadan uzaklaştırdı. Persler iki filo karşılaşmadan önce geri dönmüş olsalar da, Atina filosunun çoğunun yokluğu, Sisamlılar'ın geri kalan ablukaları kırmaları üzerine iki hafta boyunca adanın etrafı Pers-Sisam kontrolüne girdi. Ancak Perikles'in dönüşü üzerine Atinalılar yine Sisam Adası'nı abluka altına aldılar; şehir ise dokuz ay sonra teslim oldu. Teslimiyet şartlarına göre, Sisamlılar şehir surlarını yıktılar, rehineleri bıraktılar, filolarını teslim ettiler ve önümüzdeki 26 yıl boyunca Atina'ya savaş tazminatı ödemeyi kabul ettiler.

Savaş sırasında, Sisamlılar Sparta'dan yardım istemişlerdi. Spartalılar başlangıçta bu isteği yerine getirme eğilimindeydiler ancak Korint'in o sırada Atina'ya karşı yapılacak bir savaşı reddetmeleri üzerine bu girişim başarısız oldu. MÖ 433 yılında Korfu, Korint'e karşı Atina'dan yardım istediğinde, Korintliler Atinalılar'a geçmişte yaptıkları bu iyiliği hatırlatmışlardır.

Başlangıç ve anlaşmazlık

MÖ 440 yılında Sisam, Dilek Dağı'nın eteklerinde bulunan eski bir İyonya kenti olan Priene'de Milet ile savaş halindeydi.^[1] Savaşta bozguna uğrayan Miletliler, Sisamlılara karşı yardımda bulunmaları için Atina'ya başvurdular. Milet, bir kez MÖ 450'lerde ve yine MÖ 446'da olmak üzere iki kez Atina'ya isyan ettikten sonra silahsızlanmaya ve haraç ödemeye mecbur bırakılmıştı. Bundan dolayı Milet, askeri açıdan zayıftı. Bu arada Sisam, Attika-Delos Deniz Birliği'nden tamamen bağımsız üç devletten biriydi.^[2] Atinalılar, bilginlerinin üzerinde fikir ayrılığına düşmeye devam ettikleri nedenlerden dolayı —bazıları Atinalıların Milet demokrasisini Sisamlı oligarklara karşı koruma arzusundan etkilendiğine inanırken,^[3] diğerleri ise kendilerinin silahsızlandırdığı bir devleti koruyamamaları üzerine kendi iktidarlarının güvenilirliğinden endişe duymaktadır—^[2] Milet adına müdahale etti. Perikles komutasındaki kırk triremelik bir filo Sisam'a gönderildi; Perikles orada bir demokrasi kurdu ve ardından 100 kişiyi Limni adasına götürüp Sisam'da bir garnizon bıraktıktan sonra Atina'ya döndü.^[4] Tüm bunlar dikkate değer bir kolaylıkla başarılmıştı ve bu, Sisamlıların daha sonra ortaya koydukları sert direnişle karşılaştırıldığında, Atinalılardan bu kadar sert bir yanıt beklemediklerini göstermektedir.^[5]

İsyan

Lidya ve İyonya Satrabı Pissuthnes, Sisam isyanını destekleyenlerdendir.

Ancak bu şekilde dayatılan çözüm uzun sürmedi. Ana karaya kaçan bir grup oligark, onlara paralı askerler sağlayan ve esaret altındaki Sisamlıları Limni'den kurtaran Lidya'nın Pers satrabı Pissuthnes'in desteğini aldı.^[6] Şehirdeki müttefikleriyle işbirliği yapan oligarklar, Pissuthnes'un 700 paralı askeriyle istila ettiler, demokratları mağlup ettiler ve şehirdeki tüm Atinalıları hapis için Pissuthnes'e teslim ettiler. Atina şimdi kendisini güçlü bir tebaanın isyanı üzerine ciddi bir krizle karşı karşıya buldu ve durum, imparatorluğun diğer bölümlerindeki eş zamanlı isyanlarla daha da ağırlaştı. Bu arada güçlü Midilli şehri, bir Sparta'nın destek sözü üzerine isyan etmeye hazırdı.^[5] Atinalılar, Ege'deki durumla ilgilenmek için hemen 60 gemi gönderdi. Bu gemilerden 16'sı çeşitli bağımsız görevlere gönderildi ve geriye sadece 44'ü 50 triremlik Sisam filosuyla ve 20 nakliye gemisiyle karşı karşıya kaldı. Tragia Adası'ndaki bir savaşta Atinalılar galip geldi ve Sisamlılar kısa süre sonra kendilerini kara ve denizden ablukaya alınmış halde buldular. Atinalılar Sisam şehrinin etrafına surlar inşa ettiler ve bu arada Sakız ve Midilli'den 65 gemi daha bölgeye gönderildi.

Bu noktada, isyan bastırılırken; Perikles, Pers filosunun kendisine saldırmak için yola çıktığını haber aldı ve 60 gemiyi yanına alarak Pers filosunu karşılamak için Karya'ya gitti. Onun yokluğunda Sisamlılar huruç harekâtıyla Atinalıları adadan uzaklaştırdı. 14 gün boyunca denizi kontrol altına aldılar ancak bu sürenin sonunda Perikles geri döndü ve ablukayı yeniden kurdu. Samosluların teslim olduğu, duvarlarını yıktığı, hükûmetlerini demokrasiye dönüştürdüğü, filosunu bıraktığı ve 26 yıl boyunca Atina'ya 1.300 talentlik bir savaş tazminatı ödemeyi kabul ettiği kuşatma 9 ay sürdü.^[7] İmparatorluğun başka yerlerindeki isyanların sona ermesi bu başarıyı hızla takip etti.^[8]

Sparta

Atina, imparatorluğun düzenini sağlamayı başardıysa da MÖ 440 yılındaki durum, özellikle Sparta müdahalesi tehdidi nedeniyle çok kritiktir.^[9] Thukydides; MÖ 433'te Korint ve Korfu elçileri, Korfu'nun Korint'e karşı yardım talebiyle ilgili olarak Atina'da davalarını açarken, Korintliler MÖ 440 yılında "Mora güçlerinin geri kalanı [Sisamlılara] yardım etmelerinin gerekip gerekmediği konusunda eşit olarak bölündüğünde, onlara yüzlerine her gücün kendi müttefiklerini cezalandırma hakkı olduğunu söyledik." diye rapor etmiştir.^[10] Günümüz akademisyenleri bunu genellikle doğru bir rapor olarak kabul etmişlerdir ve bunu Sparta'nın Atina'ya karşı savaşmaya istekli olduğu, ancak Moralıların böyle bir savaşa etkili bir şekilde katılmaları için güçlü bir donanması olan Korintliler'in gerekli olacağı anlamına geliyordu. Ancak Korintlilerin muhalefetiyle bu plan bozulmuş oldu.^[11]

Notlar

^ Unless otherwise noted, all details of the rebellion and war are drawn from Thucydides, The Peloponnesian War, 1.115-117
^ ^a ^b Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 170
^ Meiggs, The Athenian Empire, 190
^ Plutarch, Pericles, 25.1-3
^ ^a ^b Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 172
^ Plutarch, Pericles, 26.1
^ Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 176
^ Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 176-7
^ Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 173
^ Thucydides, The Peloponnesian War, 1.40
^ See Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 173-5, Meiggs, The Athenian Empire, 190, and de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War, 200-203.

Kaynakça

de Ste. Croix, GEM, The Origins of the Peloponnesian War, (Duckworth and Co., 1972)0-7156-0640-9
Diodorus Siculus, Kütüphane^{[ölü/kırık bağlantı]} <span title="Dead link since December 2017">kalıcı ölü bağlantı</span> ]
Kagan, Donald. The Outbreak of the Peloponnesian War (Cornell, 1969).0-8014-9556-3 ISBN 0-8014-9556-3
Meiggs, Russell. Athenian Empire (Oxford University Press, 1972)0-19-814843-7
demo.fragmentarytexts.org - The Revolt of Samos

[1] Unless otherwise noted, all details of the rebellion and war are drawn from Thucydides, The Peloponnesian War, 1.115-117

[ReferenceA-2] Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 170

[3] Meiggs, The Athenian Empire, 190

[4] Plutarch, Pericles, 25.1-3

[ReferenceB-5] Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 172

[6] Plutarch, Pericles, 26.1

[7] Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 176

[8] Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 176-7

[9] Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 173

[10] Thucydides, The Peloponnesian War, 1.40

[11] See Kagan, Outbreak of the Peloponnesian War, 173-5, Meiggs, The Athenian Empire, 190, and de Ste. Croix, Origins of the Peloponnesian War, 200-203.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]