Yunan Halk Kurtuluş Ordusu

ELAS
ELAS
Etkin	1941-1945
Dağılması	Varkiza Anlaşması ile dağıltıldı
Ülke	Yunanistan
Bağlılık	Yunanistan Komünist Partisi
Görevi	Yunanistan'ın kurtarılması
Büyüklük	1.500.000 partizan
Patron	Aris Velouchiotis; Stefanos Sarafis; Andreas Tzimas
Savaşları	II. Dünya Savaşı; Aralık Olayları; Yunan İç Savaşı

ELAS, Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırması üzerine Yunanistan'da komünist ilkelere bağlı bir direniş örgütü kurulma kararı aldı. ELAS'ın çoğu köylü nüfusundan oluşuyordu.

Oluşumu

Almanya Barbarossa Harekâtı (22 Haziran 1941) kapsamında Sovyetler Birliği'ne saldırması üzerine Yunanistan'da komünist ilkelere bağlı bir direniş örgütü kurulma kararı alındı. Yunan Halk Kurtuluş Ordusu (ELAS), 7 Haziran 1942 yılında kuruldu. Kuruluş amacı Yunanistan'ı işgal eden Almanya, İtalya ve Bulgaristan'a karşı mücadeleydi. Direniş örgütünü kuran ve en önemli komutanı ise Aris Velouchiotis'tir. Velouchiotis, gerilla mücadelesine başlatırken, öncelikle dağlarda ve kentlerde eşkıyalık yapan insanları topladı.

Özgür Yunanistan

ELAS gerillaları İtalyan kuvvetlerine karşı mücadele etmiştir. Özellikle Fardykampos Muharebesi sonucunda yüzlerce İtalyan askeri sağ ele geçirildi. Ayrıca bu askerlere ait önemli miktarda mühimmat gerillaların eline geçti. Bu savaş bir dönüm noktası oldu ve İtalya birçok yerde geri çekilmeye başladı. Karditsa, Grevena, Trikkala ve Metsovon başta olmak üzere çok sayıda yer ele geçirilmişti. Şehir dışındaki bölgeler artık ELAS'ın elindedir. Toplam 30.000 km² alan ele geçirilmişti. Bu alanda 750.000 kişi yaşamaktadır. Bu topraklara "Özgür Yunanistan" denildi.

Gorgopotamos köprüsü

14 Kasım günü ELAS'a bağlı 150 gerilla kuvveti Viniani'in içindeki Evrytania adındaki bir köyde buluşup operasyon için hareket etmeye başladı. On gün sonra, kuvvetler Gorgopotamos köprüsüne vardı. 25 Kasım'da saat 23.00'de gerillalar İtalyan garnizonuna karşı saldırı başlattı. İtalyanlar küçük direniş gösterdikten sonra yenildi. İtalyanların yenilgisinden sonra, saboteurs patlayıcıları ayarlandı. Ayrıca ELAS kuvvetleri İtalyan takviye kuvvetleri gelmesi durumunda, bu kuvvetleri engellemek için, köprüye doğru yolları üzerinde pusu koymuştu. Patlama saat 03.00'te meydana geldi. Daha sonra, gerilla kuvvetleri Viniani'ya geri döndü ve eylemin başarısını kutladı.

Gorgopotamos köprüsünün yıkılması ile birlikte Norveç ağır su sabotajının ardından en büyük ikinci eylem oldu. Köprünün yıkılmasıyla birlikte Almanların Yunanistan üzerinden Mısır'a yapılan mühimmat sevkiyatı durduruldu. Bu sevkiyatın durdurulması ile birlikte Afrika Kuvvetlerinin başındaki Erwin Rommel'in işi zorlaştı ve El Alamein'de yenildi.

Almanların gelişi

İtalya'nın Müttefik Devletleri ile birlikte mütareke imzalayıp Mihver Devletler'inden ayrılınca Almanya İtalya'ya işgal ettiği bölgelere girdi ve burada bulunan İtalyan kuvvetlerini esir aldı. O sırada "Özgür Yunanistan" Almanya tarafından yıkılmıştı. Yıkımın sebebi olarak Almanya'nın Yugoslavya Cephesi'nde kazandıkları tecrübe gösterebiliriz. Neredeyse bütün Yunanistan artık Almanya'nın elindeydi.

ELAS'a bağlı gerillalar ilk şoku üstünden attıktan sonra Almanya'ya karşı mücadeleye başladı. Dervenochoria, Glogovas, Kalavryta, Stymfalias, Amfilochia, Agorelitsas ve Karoutes Savaşları ile birlikte Yunanistan'nın birçok yerinde kurtarılmış alanlar mevcuttu. Savaşları kaybeden Almanlar halkı yıldırmak için yoğun katliam, köy boşaltma, köy yakma gibi eylemlere girişti. Bunların en bilineni Kommeno, Kalavryta ve Distomo katliamlarıdır. Bunlarla birlikte yaklaşık 1 milyon kişi evsiz kalmıştır.

İç savaş

Yunan iç savaşı 4 Aralık 1944 günü başlamıştır. O gün, İngiliz işgal makamlarınca telkin edilen ve Yunan Başbakanı tarafından verilen bir ültimatomla ELAS’tan silahlarını teslim edip Atina’yı terk etmesi istendi.

1944 yılının sonunda üye sayısı iki milyona ulaşmıştı. Savaş sırasında İngiliz Savunma Bakanlığı ELAS’ı desteklemiş; hatta Churchill 1944 ilkbaharındaki Lübnan Toplantısı’nda ELAS ile EDES’i Almanlara karşı Georges Papandreu’nun komutası altında işbirliği yapmaya ikna etmişti. Dolayısıyla, Churchill’in iddialarının aksine savaş sırasında ELAS’ın EDES’e karşı savaştığı görüşü doğru kanıtlara dayanmamaktadır.

ELAS, verilen ültimatoma uymadı. Uymama gerekçesi olarak İngiltere’nin kendilerinin baş düşmanı olan Kralı ve kralla birlikte sağcı bir diktatörü işbaşına getireceğinden endişe etmesini gösterdi.

Bunun üzerine Atina ve çevresinde başlayan silahlı çatışma üç hafta kadar sürdü. Zaten çok güçlü olmayan ve Sovyetler Birliği tarafından da desteklenmeyen ELAS’ın siyasi organı EAM ateşkesi kabul etti. 12 Şubat 1945’te EAM ile EDES anlaştılar. Bu anlaşmaya göre tüm direniş örgütleri tek bir ordu içinde birleştirilecek, demokratik seçimler yapılacaktı.

1946 yılında Yunanistan’ın kuzeyinde çete savaşları başladı. Çetecilerin önderi konumundaki General Markos, 24 Aralık 1947’de “Geçici Demokratik Yunan Hükûmeti” adı altında bir hükûmet kurdu ve 10 maddelik bir program ilan etti. Bu programda Sovyetler Birliği ve üç Balkan ülkesi (Bulgaristan, Yugoslavya ve Arnavutluk) ile yakın ilişkiler geniş yer tutmaktaydı. Böylece, Yunanistan’da merkezi hükûmetin kolay kolay baş edemeyeceği bir iç savaş başlamış oldu. Yunan Hükûmeti sorunu BM gündemine getirmiş ancak çatışmalar 1950 yılına kadar devam etmiştir.

Savaşlar

Dram Savaşı: Bulgaristan'a karşı yapılan savaştır.
Dervenochoria Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Amfilochia Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Stimfalia Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Agorelitsas Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Karoutes Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Glogovas Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.
Kalavryta Savaşı: Almanya'ya karşı yapılan savaştır.