Fındık
Fındık, huşgiller (Betulaceae) familyasından Corylus cinsini oluşturan çalı ve ağaç türlerinin ortak adı.
| Fındık | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Corylus avellana | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
Morfolojik özellikleri
değiştirBasit, yuvarlak, yapraklarının kenarları çift dişli, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan hemen önce ilkbaharda açar. Bir evciklidir. Erkek çiçekler kedicik şeklinde 5–12 cm uzunluğunda sarı renklidir. Dişi çiçekler çok küçüktür, kış boyunca tomurcuklarda gizlenir, 1 – 3 mm uzunluğunda kırmızı renklidir. Nuks meyve 1-2-3 cm uzunluğunda 1–2 cm çapındadır, kabuğun etrafını tamamen veya kısmen kuşatan bir kadehcik bulunur. Kadehciğin şekil ve yapısı fındık türlerinin teşhisinde önemlidir.
Boyu en fazla 5 metre, ortalama boyu 3 metre, yazın yapraklı ve kış aylarında yaprak döken bir ağaçtır. Basit yapraklı ve yaprak kenarları çift dişlidir.
Sürgünler: bir önceki yılın sürgünleri kahverengi olurken, yeni sürgünleri sarı ila gri arasında renge sahiptir.
Çiçeklenme zamanı Türkiye'de Mart - Nisan ayları, Çiçek rengi: Sarı tonlarında Çiçek süresi: Mayıs sonuna kadardır.
Yaşama elverişli en düşük rakım 10 metre üzeri, bilinen en yüksek rakımı 1600 metredir.
Türkiye'de yaşadığı şehirler: Adana, Afyonkarahisar, Artvin, Bartın, Balıkesir, Bitlis, Düzce, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, İstanbul, Kastamonu, Kırklareli, Kütahya, Ordu, Rize, Samsun, Sakarya, Sinop, Tokat, Trabzon, Tunceli, Zonguldak.
Türler
değiştir- Amerika fındığı (Corylus americana)
- Adi fındık (Corylus avellana)
- California fındığı (Corylus californica)
- Çin fındığı (Corylus chinensis)
- Kafkas fındığı (Corylus colchica)
- Ağaç fındığı (Corylus colurna)
- Gagalı fındık (Corylus cornuta)
- Farges fındığı (Corylus fargesii)
- Himalaya fındığı (Corylus ferox)
- Corylus ferox var. ferox
- Corylus ferox var. tibetica
- Asya fındığı (Corylus heterophylla)
- Corylus heterophylla var. heterophylla
- Corylus heterophylla var. sutchuenensis
- Corylus heterophylla var. thunbergii
- Lambert fındığı (Corylus maxima)
- Yunnan fındığı (Corylus yunnanensis)
- Jacquemont fındığı (Corylus jacquemontii)
- Japon fındığı (Corylus sieboldiana)
- Corylus sieboldiana var. brevirostris
- Corylus sieboldiana var. mandshurica
- Corylus sieboldiana var. sieboldiana
- Wang fındığı (Corylus wangii)
- Corylus × colurnoides (C. avellana × C. colurna'nın melezi)
- Corylus × vilmorinii (C. avellana × C. chinensis'nin melezi)
Yetişme koşulları
değiştirKışların ılık geçtiği nemli ve humuslu toprağı sever. Yıllık 1000–2000 mm kadar yağış ister.
Fındığın faydaları
değiştirÇok iyi bir enerji kaynağıdır, vücuda güç ve enerji verir, beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Fındık, kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır. Kolesterolü düşürür, kalp ritmini ayarlamaya yardımcı olur. Düzenli olarak her gün fındık yemek kalp krizi geçirme riskini azaltmakta çok etkilidir. Kansızlığa iyi gelir, vücut ve kemik gelişimini destekler. Hamilelerin hem kendileri için hem de doğacak çocukları için fındık yemeleri çok faydalıdır. Cinsel gücü arttırır, varislere iyi gelir. Fındık, soğuk algınlığı ve akciğer hastalıklarına da faydalıdır. Ayrıca, cildi güzelleştirdiği bilinmektedir. En önemli özelliği ise kansızlığa çok iyi gelmesidir.
Zararlıları
değiştirTürkiye'de fındığın en önemli zararlıları olarak, karamuk oluşturup fındığın iç bağlamamasına ya da lekeli olmasına sebep olarak ekonomik zararı dokunan iki böcek türü vardır: Yarım kanatlılar takımından fındık yeşil kokarcası (Palomena prasina) ile kın kanatlılar takımından Fındık kurdu (Curculio nucum). Ayrıca Balaninus nucum da önemli bir fındık zararlısı olarak bilinmektedir. Bu konuda 1915'te bir Osmanlı Ermeni ziraatçisi olan Antreasyan'ın önemli çalışmaları bulunmaktadır.[1]
Dünyada fındık üretimi
değiştirBaşlıca üretici ülkelerin yıllara göre kabuklu fındık üretim miktarını gösteren tablo (ton).[2][3]
| Ülke | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014![4] width="50"|2015 | Ortalama | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türkiye | 800.791 | 500.000 | 600.000 | 430.000 | 660.000 | 549.000 | 412.000 | 646.000 | 588.974 |
| İtalya | 125.000 | 85.000 | 87.200 | 140.000 | 85.000 | 120.000 | 100.000 | 125.000 | 102.525 |
| Azerbaycan | 40.000 | 30.000 | 25.000 | 55.000 | 45.000 | 35.000 | 25.000 | 50.000 | 34.848 |
| Gürcistan | 35.000 | 27.000 | 40.000 | 30.000 | 40.000 | 30.000 | 35.000 | 40.000 | 28.424 |
| ABD | 36.280 | 42.600 | 24.500 | 35.000 | 36.000 | 35.000 | 36.300 | 43.500 | 34.045 |
| İspanya | 26.000 | 18.000 | 20.000 | 22.000 | 16.000 | 19.500 | 19.500 | 20.000 | 21.000 |
| Diğerleri | 5.900 | 20.000 | 27.000 | 27.000 | 27.000 | 25.000 | 25.000 | 45.000 | 31.988 |
| TOPLAM | 1.068.971 | 722.600 | 823.700 | 739.000 | 909.000 | 813.500 | 660.773 | 969.000 | 841.804 |
Ayrıca Çin, İran, Şili, Avustralya ve Fransa da fındık üretiminde önemli ülkelerdendir. Listedeki ülkelerin yanında küçük miktarlarda üretim yapan diğer ülkeler şunlardır: Polonya, Yunanistan, Belarus, Hırvatistan, Tacikistan, Özbekistan, Rusya, Kamerun, Portekiz, Moldova, Ukrayna, Tacikistan, Tunus, Slovakya, Slovenya, Suriye, Kıbrıs, Arjantin, Avusturya, Estonya, Yeni Zelanda ve Romanya.[5]
Dünya fındık ticareti
değiştirDünyada ticarete konu olan fındığının büyük kısmı (%91) Avrupa ülkeleri tarafından satın alınır ve çoğunlukla (%80) şekerleme ve çikolata sanayinde kullanılır. 2000-2008 yılları arasında %85'i Türkiye tarafından satılan ortalama 540 bin ton kabuklu fındık ticareti gerçekleşmiştir. İtalya, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya, Türkiye dışındaki önemli ihracatçı ülkelerdir. Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Avusturya, Birleşik Krallık, İrlanda, İsviçre, Bulgaristan, Macaristan ve Kanada, fındık üretmemesine karşın ithal ettiği ürünü ihraç eden ülkelerdendir.[6]
Dünyada en fazla fındık satın alan ülkeler şunlardır; Almanya, İtalya, Fransa, İsviçre, Belçika, Lüksemburg, Rusya, Avusturya, Hollanda, Birleşik Krallık, ABD, İspanya, Polonya, Yunanistan, Danimarka.
Türkiye son 30 yılda ortalama olarak 400.000 ton kabuklu fındığa eşdeğer 200 bin ton iç fındık ihracatı yapmıştır. Son yıllarda fındık üretiminin artmasına bağlı olarak bu miktarda artmaktadır.[7] ile 2010-11 sezonunda 527 bin ton kabuklu fındığa karşılık gelen 263 bin ton ihracat gerçekleştirilmiştir. 2011-2012 sezonu ihracatımız ülke gruplarına göre: %74 AB ülkeleri, %10 diğer Avrupa ülkeleri, %9,5 deniz aşırı ülkeler, %6 diğer ülkeler şeklindedir. Ülkeler bazında ihracat: %21 Almanya, %17 İtalya, %14 Fransa, %4 Polonya ve %4 Kanada şeklindedir.[6]
Türkiye fındığını %58 oranında iç fındık, %17 işlenmiş bütün fındık, %25 ileri işlenmiş fındık olarak ihraç eder.
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığına göre:[8] Fındık ihracatı tarımsal ihracatın %15-20'sini, genel ihracatın %2'sini oluşturur. 380 bin aile, 700 bin hektar alanda fındık üreterek, 3 milyon kişiye geçim imkânı sunar. 2012/13 sezonunda 600 bin ton kabuklu fındığa eşdeğer ihracat yapılmış ve Cumhuriyet tarihi rekoru olan 1,8 milyar dolar gelir elde edilmiştir.
Galeri
değiştir-
Erkek çiçek -
Dişi çiçekler -
Olgunlaşmamış fındık çotanağı -
Fındık tanesi ve içi -
İkiz fındık -
Farelerin yediği fındıklar -
Fındık tanesinin çimlenmesi (yabani fındık oluşur) -
Kabuğundan ayrılmış taze fındık -
İkiye bölünmüş taze fındık -
Dişi çiçeğin kesiti -
Fındık ocağı -
Sivri fındık ve fındık kurdu larvası -
Ağaç fındığı (Corylus colurna) -
Amerika fındığı (Corylus americana) -
Kabuklu fındıklara yakın çekim -
Tombul fındık -
Görele tombul (yağlı) fındığı
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ Sezai BALCI-Mevlüt KAYA, Nişan Antreasyan, Fındık Ziraati ve Ticareti, Serüven Kitap, İstanbul, 2015.
- ^ "Türkiye'de Fındık Üretimi" (PDF). 2012 Fındık Sektör Raporu. tmo.gov.tr. 2013. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
- ^ "DÜNYADA FINDIK SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ" (PDF). tmo.gov.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2014.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "DÜNYA ÜRETİM" (PDF). GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI. Şubat 2016. 29 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2016.
- ^ Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "Dünya Üretimi" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
- ^ a b Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "İhracat" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
- ^ "Fındık Gübresi". 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ [1] 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ticaret Bakanlığı Basın açıklaması