Ампер кануны

Ампер кануны (tat.lat. Amper qanunı(үле сылтама)) — электр агымнарының тәэсир итешүе канун.

Классик электродинамика

Электр · Магнетизм

Электр статикасы Кулон кануны Электр кыры көчәнешлелеге Гаусс теоремасы Электрик диполь моменты Электр коргылары Электр индукциясе Электр кыры Электростатик потенциал Электр көчәнеше Магнит статикасы Био — Савар — Лаплас кануны Ампер кануны Магнит моменты Магнит кыры Магнит агымы Магнит индукциясе Электродинамика Векторлар потенциалы Диполь Лиенар — Вихерт потенциаллары Лоренц көче Күчеш агымы Униполяр индукция Максвелл тигезләмәләре Электр агымы Электр йөртү көче Электромагнитик индукция Электромагнит нурланышы Электромагнит кыры Электр чылбыры Ом кануны Кирхгоф кагыйдәләре Индуктивлык Фарадей кануны Радиодулкын Резонатор Электрик сыешлык Электр үткәрүчәнлек Электр каршылыгы Үтә үткәрүчәнлек Электр импедансы Реактив каршылык Ковариант тәгъбир Электромагнитик кыр тензоры Энергия-импульс тензоры 4-потенциал 4-агым Билгеле галимнәр Һенри Кавендиш Майкл Фарадей Никола Тесла Андре-Мари Ампер Густав Роберт Кирхгоф Джеймс Клерк Максвелл Һенри Рудольф Һерц Альберт Абрахам Майкельсон Роберт Эндрюс Милликен

Шулай ук карагыз: Портал:Физика

1820 елда француз галиме Андре Мари Ампер тарафыннан ачылган.

Ампер кануны буенча бер үк юнәлешле электр агымлы параллель үткәргечләр үзара этешәләр, ә ике төрле юнәлешле электр агымлы параллель үткәргечләр берсенә-берсе тартылалар.

Ампер кануны буенча электроннар нурының dl элементына перпендикуляр магнит кыры тәэсир итүче көче түбәндәгечә табыла (СИ):

$d{\vec {F}}=Id{\vec {l}}\times {\vec {B}}.$

биредә: F - көч, I - агым, B - магнит кыры индукциясе

Гомуми очракта:

$d{\vec {F}}={\vec {j}}\times {\vec {B}}dV$.

биредә: j -агымның тыгызлыгы, V -күләм

Ампер көче модуле түбәндәгечә табыла:

$dF=IBdl\sin \alpha .$

биредә $\alpha$ — агым һәм магнит индукциясе векторлары арасында почмак

Шулай итеп: әгәр электр агымы магнит кырына карата перепендикуляр булса $dF$ көче иң зур була

($\alpha =90^{\circ },\sin \alpha =1$):

$dF_{max}=IBdl.$

Ике параллель үткәргеч

Ике чиксез параллель үткәргеч вакуумда

Био — Савар — Лаплас кануны буенча чиксез үткәргеч $I_{1}$-агымы белән $r$-аралыгында магнит кырын булдыра:

$B_{1}(r)={\frac {\mu _{0}}{4\pi }}{\frac {2I_{1}}{r}},$

биредә $\mu _{0}$ — магнит даимие.

Ампер кануны буенча табабыз:

$d{\vec {F}}_{1-2}=I_{2}d{\vec {l}}\times {\vec {B}}_{1}(r).$

$d{\vec {F}}_{1-2}$ , $d{\vec {F}}_{2-1}$ үзара этешәләр

Көч модуле:

$dF_{1-2}={\frac {\mu _{0}}{4\pi }}{\frac {2I_{1}I_{2}}{r}}dl.$

$F_{1-2}={\frac {\mu _{0}}{4\pi }}{\frac {2I_{1}I_{2}}{r}}.$

Бу формуладан магнит даимие табыла:

$\mu _{0}$ = $4\pi \times 10^{-7}$ Н/А² яки $4\pi \times 10^{-7}$ Гн/м

Моны да карагыз

• Био — Савар — Лаплас кануны
• Лоренц көче
• Электр агымы
• Электр йөртү көче
• Ом кануны
• Фарадей кануны
• Үтә үткәрүчәнлек
• Электр көчәнеше
• Электр кыры көчәнешлелеге
• Электр каршылыгы
• Чагыштырма электр каршылыгы

Әдәбият

• Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 4-е, стереотипное. — М.: Физматлит; Изд-во МФТИ, 2004. — Т. III. Электричество. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3; ISBN 5-89155-086-5.
• Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Теория поля. — Издание 7-е, исправленное. — М.: Наука, 1988. — 512 с. — («Теоретическая физика», том II). — ISBN 5-02-014420-7