Тырнак гөл
Тырнак гөл (рус. Кале́ндула, Ноготки́, лат. Caléndula) — оешма чәчәклеләр семьялыгыннан беръеллык үләнчел үсемлек ыругы. Биеклеге 70 см-га җитәргә мөмкин. Июньнән башлап, көзнең соңгы көннәренә кадәр сары, кызыл-сары төсләрдәге чәчәк ата, орлыклары августта өлгерә. Тырнак гөл субтропик илләр үсемлеге. Рәсәйдә, Татарстанда бизәү өчен һәм дару үләне буларак чәчеп үстерелә.
| Тырнак гөл | |
|---|---|
 | |
| Халыкара фәнни исем | Calendula L., 1753[1][2] |
| Таксономик ранг | ыру[1] |
| Югарырак таксон | Календуловые[d] |
| Таксономик төр | C. officinalis[d] |
| Җимеш төре | орлыкча[d] |
| Шушы чыганакларда тасвирлана | Яңа энциклопедик сүзлек, 1911—1916[d], Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 77(1)[d], Новая энциклопедия Кольера, 1921 г.[d], Ботанический словарь, 1878[d] һәм Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d] |
Дару үләне
үзгәртүУл ялкынсынуларны бетерә, җәрәхәтләрне төзәтә. Моннан тыш, тырнак гөл (календула) күп кенә башка авырулардан да дәвалый. – Салкын тигәндә, гипертония, йөрәк-кан тамырлары авырулары, ашказаны һәм уникеилле эчәк җәрәхәте, гастрит, колит булганда, 1 аш кашыгы тырнак гөл чәчәген 1 стакан кайнар суга салып, 1 сәгать төнәтәләр. Көнгә 3 мәртәбә 1әр аш кашыгы эчәләр. – Корсак куышлыгына сары су җыелганда, 10 г кипкән чәчәген 1 стакан суга салып, 5 минут кайнаталар һәм 2 сәгать саен 1–2 аш кашыгы эчәләр. – Тырнак гөлдән ясалган мазь үлекле җәрәхәтне яхшы дәвалый. Үләннең яңа сыгылган согын 1:10 нисбәтендә дуңгызның эч маена салып болгаталар һәм кулланалар. – Ашказаны һәм уникеилле эчәктә җәрәхәт булганда, 1 чәй кашыгы чәчәген, 200 мл кайнар суга салып, 30 минут төнәтәләр. Сөзеп, көн дәвамында аз-азлап 400 мл күләмендә эчәләр. – Авыз эче бозылганда, 1 чәй кашыгы чәчәкне 200 мл кайнар суга салып төнәтәләр. Сөзеп, җылы килеш авызга кабып торалар. – Невроз, гипертония, атеросклероз, стенокардия, аритмия, гепатит, талак, бавыр һәм үт куыгы авырулары борчыганда, 2 чәй кашыгы кипкән календула чәчәген 2 стакан кайнар суга салып, 15 минут төнәтәләр. Сөзеп, көнгә 4 мәртәбә бер-икешәр стакан эчәләр. – Ангина, ларингит булганда, тамак төбен чайкау өчен 4 аш кашыгы кипкән чәчәкне, 2 стакан кайнар суга салып, 15 минут кайнаталар. Бераз суынгач, сөзеп кулланалар. – Хатын-кыз авырулары вакытында сиптереп юыну һәм урт ялкынсынганда, пародонтоз күзәтелгәндә авыз эчен чайкау өчен 1 чәй кашыгы үләнне, 1 стакан кайнар суга салып, суынганчы төнәтәләр. [3]
Әдәбият
үзгәртү- Васильченко И. Т. Род 1565. Календула - Calendula L. // Флора СССР. В 30-ти томасы / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редакторы тома Б. К. Шишкин һәм Е. Г. Бобров - М. - Л.: СССР Фән Академиясе, 1961. - XXVI Т. - С. 857 - 861. - 938 с. - 2400 экз.
- Гөмәров В.З. Туган якның шифалы үсемлекләре. - Уфа: Башкортстан китап нәшрияты, 1996. -160 б. ISBN 5-295-01499-1
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Линней К. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium — 5 — Стокһолм: 1754. — doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ 2,0 2,1 Linnæi C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
- ↑ https://vatantat.ru/2022/08/88679/?ysclid=lw4tl2s710220998465