Somme bäreleşe

Somme bäreleşe (inglizçä Battle of the Somme, fr. Bataille de la Somme, alm. Schlacht an der Somme) - 1916 yılnıñ 1 iyülennän 18 noyäberenä qädär Fransiädä Somme yılğasınıñ ike yarında bulğan ber yaqtan Böyekbritaniä häm Fransiä ğäskärläre, ikençe yaqtan Alman imperiäseneñ ğäskäre arasında Berençe Bötendönya suğışınıñ bik zur häm qanqoyğıç bäreleşe.

Somme bäreleşe Berençe Bötendönya suğışı
Data	1916 yıl, 1 iyül - 18 noyäber
Urın	Fransiä, Somme yılğası
Näticä	Antanta ğäskärläre berençel uñışın üsterä almağan
Köndäşlär
Britan imperiäse häm koloniäläre Fransiä	Alman imperiäse
Särğäskärlär
Duglas Heyg Ferdinand Foş	Rupprext fon Bayern Maks fon Halvits
Köçlär
13 britan, 11 fransuz tömäne (1 iyül) 51 britan, 48 fransuz tömäne (iyül-noyäber)	10½ tömän (1 iyül) 50 tömän (iyül-noyäber)
Yuğaltular
623 907 keşe, şul isäptän: 146 431 üterelgän häm xäbärsez yuğalğan	465 000 keşe, şul isäptän: 122 025 üterelgän häm xäbärsez yuğalğan

Somme bäreleşendä Dönya tarixında berençe tapqır tanklar qullanıla

Alman ximik minasibäre

Somme bäreleşendä 1 000 000 artıq keşe häläk häm yaralanğan bulğan, bu dönya tarixında iñ qanqoyğıç bäreleşlärneñ berse.

1915 yılda Şañtiyi berektäşara söyläşülärendä kiläçäk höcüm turında kileşelä. Somme höcümendä britan ekspeditsion korpusı töp rol' uynıy, könyaq flanğında fransuz ğäskäre bulışa.

Bäreleş xärbi-hawa köçläreneñ möhimlegen kürsätä.

Dönya tarixında berençe tapqır tanklar qullanıla, tä'sirle näticä, yaña qoralnıñ uñışlı kiläçäge kürsätelä.

Näticä

Alman saqlanuı 35 km arada häm 10 km tiränlektä basılğan bulğan, Almaniä yaña saqlanu sızığın buldırırğa mäcbür bulğan.

Strategik citäkçelek role tulısınça Antanta illärenä küçä. Almaniäneñ şaqtıy küp yuğaltuları Almaniä xökümätenä naçar säyäsi näticälärne kiterä.

Sıltamalar

• 165-184 История Первой мировой войны 1914—1918 гг.] / под редакцией И. И. Ростунова. — 1975. — Т. 2. — С. 165-184.
• Советская историческая энциклопедия — М.: Сов. Энциклопедия, 1971, т. 13, с. 342
• Зайончковский А. М. Первая мировая война. — СПб.: Полигон, 2000. — 878 с. — ISBN 5-89173-082-0.
• Бэзил Лиддел Гарт. 1914. Правда о Первой мировой. — М.: Эксмо, 2009. — 480 с. — (Перелом истории). — 4300 экз. — ISBN 978-5-699-36036-9.
• The Modern World — The Hamlyn Publishing Group, Printed in Yugoslavia, 1982, p. 224 ISBN 0-600-39434-4
• А.И.Дерябин. Первый танковый бой на Сомме. Описание действий танков и схема ТБД. 2016, сборник статей.