hukm

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

hukm

Etimologiyasi

a. حُكْم — hukmronlik: hokimiyat, boshqarish; tuzum; qaror, toʻxtam, buyruq; fikr, tushuncha

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 huq. Sud, huquqiy mahka-ma yoki shaxsning jinoiy ish yuzasidan chiqargan uzil-kesil, qatiy qarori; shu-ningdek, biror ish yuzasidan boʻlgan aj-rim xulosasi, qarori. ◆ Ijobiy hukm. Salbiy hukm. Qatʼiy hukm. Qozining hukmi. Hukmni ijro etmoq. yat Sidiqjon sudning hukmidan juda xursand boʻldi-yu, lekin Sharofatning shikoyat qila olish huquqidan xavotirga tushdi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Hozir Nikolayning fuqarosiman, xoningning hukmi oʻtmaydi menga.. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ -Bizni kimning hukmi bilan oʻldirmoqchi boʻlayotirsiz? — dedi xatirchilik bandi mir-shab odamiga. S. Ayniy, „Qullar“ . ◆ Faqat ayblov hukmi bilan sudlanuvchi aybdor deb topiladi va jazoga tortiladi. "OʻzME" .

Hukm qilmoq (yoki etmoq) Jinoiy jazo yoki biror ish haqidagi qarorni belgi-lamoq, sud qarori bilan jinoiy jazoni belgilamoq. ◆ ..xalq sudi Sobir Saydarovni oʻn besh yil, Mirzajonovni oʻn yil qamoq jazosiga hukm qildi. Gazetadan . ◆ Sud Nasi-balini Sidiqjon Sohibjonovga hukm qil-di. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

2 Umuman, bir ish, masala yuzasidan boʻlgan, xulosa tarzidagi fikr; qaror. ◆ Ba-rotning haqqoniy soʻzi, hukmi mingboshini yerga kirgizib yubordi. M. Ismoiliy, „Far-gʻona t“ . o. ◆ Otaning hukmi vojib, uning iro-dasiga boʻysunmay iloji yoʻq. S. Siyoyev, „Ot-liq ayol“ . ◆ Ergash Sottining bugungi kirdi-korini koʻpchilik hukmiga tashlamoqchi boʻlsa ham, gapni nimadan boshlashni bilmay oʻyla-nib qoldi. I. Rahim, „Chin muhabbat“ .

Hukm yuritmoq ayn. hukm qilmoq (/u\ hukm

1). ◆ Ehtimolki, uning topgan davlati oʻgʻri-lik orqasidadir, kishining davlatiga qarab hukm yuritish qiyin. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Hukm qilmoq Xulosa tarzidagi fikr bildirmoq, qarorga kelmoq. ◆ "Bu ham oʻsha-lardan boʻlsa kerak" — hukm qildi oʻzicha chol. H-. Gʻulom, „Mashʼal“ . ◆ Bu narsaga oldindan hukm etish toʻgʻri emaye., har bir ish olloning buyrugʻi bilan boʻladi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .

3 Kishi yoki narsaning biron ish qilish izm-ixtiyori (toʻgʻri va koʻchma maʼnoda). ◆ U hozir juvonning hukmida boʻlib, uning xo-hishiga qarshi hech narsa deyolmas edi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ . ◆ Senga zulm qilgan shu ikki ogʻang sening hukmingda! "Oltin beshik" . ◆ Yer-suv, boshqa moddiy boylik-lar bir toʻda boylar hukmida boʻlgan.. N. Safarov, „Olovli izlar“ . ◆ Oyoqdan ajralgan paytimda, umr yoʻldoshim meni taqdirning achchiq hukmiga tashlab joʻnab qolganda, men nima qilmogʻim kerak? S. Karomatov, „Bir tomchi qon“ .

Odat hukmiga kirmoq Odatga aylanmoq, odat tusini olmoq. ◆ Uyqu va halovatning bahridan kechib, har bir tup gʻoʻzani xatosiz undirib olish Qurbonali polvon zvenosida odat hukmiga kirib qoldi. N. Safarov, „Tanlangan asarlar“ .

4 koʻchma Buyruq, amr. ◆ Sening hukming oʻtmaydi. shsh Shu kemachi qoʻrqib, boʻzarib Dedi Omon yoniga borib: -Daryo teran, tayov yetmaydi, Suvga, oʻgʻlim, hukm ketmaydi. E. Rahim . ◆ Din va oltin hukmi-la, Koʻp uy buzil-di. Hisobsiz maʼsum boshlar Tandan uzildi. Gʻayratiy .

Hukm surmoq 1) hukmronlik qilmoq. ◆ Bo-burning Turkiston va Afgʻonistonda yashagan va hukm surgan vaqtida yozgan sheʼrlari Parijdagi milliy kutubxonada mavjud ekani aniqlandi. "OʻTA"; 2) biror holat chul-gʻamoq, „egallamoq“ . ◆ Bemor koʻzini ochgan mahal.. xonada sokinlik hukm surardi. J. Abdullaxonov, „Oriyat“ . ◆ Uyda gʻalati bir tantana hukm surardi. S. Zunnunova, „Yangi direktor“ . Hukmini oʻtkazmoq Oʻz aytganini qildirmoq, oʻz xohishiga boʻysundirmoq (toʻgʻri va koʻchma maʼnoda). ◆ "Men valiyman", deb podshohlarga hukmini oʻtkazib, juda katta boylik ort-tirgan edi. P. Qodirov, „Yulduzli tunlar“ . Hozir eng qizgʻin payala boshlanmoqda — ◆ bahor oʻz hukmini oʻtkazishga kirishmoqda. Gazetadan .

5 mnt. Narsa va uning belgisi haqidagi tasdiq yoki inkor mazmunli fikr.

6 esk. ayn. kesim 3.

Antonimlari

ҲУКМ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

hukm
1 юр. решение (судебное), определение (суда), приговор; ◆ jiddiy ~ суровый приговор; ◆ qatʼiy ~ окончательный приговор; ◆ sud ~i решение суда; ◆ xalq ~i приговор народа; ◆ oqlash ~i оправдательный приговор; ◆ ~ qilmoq или ◆  ~ chiqarmoq выносить приговор, присуждать, приговаривать; ◆ qamoqqa ~ qilmoq приговаривать к тюремному заключению; ◆ ~ni ijro etmoq (или ijro qilmoq) привести приговор в исполнение;
2 решение; суждение; ◆ biror ~ga kelmoq прийти к какому-л. решению; ◆ maʼlum bir ~ga kelmoq прийти к определённому решению; ◆ oldindan ~ etmoq предрешать; решать заранее, наперёд; ◆ ~ yuritmoq рассуждать;
3 перен. власть, господство; ◆ ~ surmoq 1) властвовать, господствовать, править, управлять; 2) перен. царить, воцаряться; ◆ zalda sukunat ~ surardi в зале царила тишина; ◆ Unga mening ~im oʻtmaydi (Ѓ. Ѓулом, «Шум бола») На него моя власть не распространяется (он не вмоей власти).