Abdulloh ibn Abdulaziz as-Saud
Abdulloh ibn Abdulaziz Al Saud (arabcha: عبد الله بن عبدالعزيز آل سعود, Najdiy arabcha talaffuzi: [ ʢæbˈdɑɫ.ɫɐ ben ˈʢæbdæl ʢæˈziːz ʔæːl sæˈʢuːd ]; 1924-yil 1-avgust – 2015-yil 23-yanvar) – 2005-yil 1-avgustdan 2015-yilda vafot etgunigacha Saudiya Arabistoni qiroli va Bosh vaziri boʻlgan. Taʼkidlanishicha, 1982-yil 13-iyundan beri Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi edi. Saudiya Arabistoni asoschisi qirol Abdulazizning oʻninchi oʻgʻli edi[1][2][3][4][5][6][7].
| Abdulloh ibn Abdulaziz as-Saud | |
 | |
 Saudiya Arabistoni podshohi, ikki muqaddas masjid xodimi | |
| Hukmronligining boshlanishi: | 2005-yil 2-avgustdan |
|---|---|
| Hukmronligining tugashi: | 2015-yil 23-yanvargacha |
| Oʻtmishdosh: | Fahd |
| Voris: | Salmon |
| Tugʻilgan sanasi: | 1-avgust 1924-yil |
| Tugʻilgan joyi: | Makka, Saudiya Arabistoni |
| Vafot sanasi: | 23-yanvar 2015-yil (90 yoshda) |
Abdulloh qirol Abdulaziz va Fahda binti Asi al-Shuraimning oʻgʻli edi. Uning onasi al-Saud sulolasining tarixiy raqiblari – al-Rashidlar sulolasining aʼzosi edi. Abdulloh hayoti davomida muhim siyosiy lavozimlarni egallagan. 1961-yilda Makka shahar rahbari boʻldi[8]. Keyingi yili Saudiya Arabistoni Milliy gvardiyasi qoʻmondoni etib tayinlandi, u qirol boʻlganida ham bu lavozimni oʻzida saqlab qoldi. Mudofaa vaziri oʻrinbosari boʻlib ham ishlagan va 1982-yilda oʻgay akasi Fahd taxtga oʻtirganida valiahd shahzoda etib tayinlangan. 1995-yilda qirol Fahd insultga uchraganidan soʻng, Abdulloh Saudiya Arabistonining amaldagi hukmdori boʻldi. Oradan oʻn yil oʻtib taxtga oʻtirdi.
Abdulloh oʻz hukmronligi davrida AQSh va Buyuk Britaniya bilan yaqin aloqada boʻlgan va har ikki davlatdan milliardlab dollarlik harbiy texnikalarini xarid qilgan[9]. Ayollarga shahar kengashlariga ovoz berish va Olimpiada oʻyinlarida qatnashish huquqini berdi[10]. Arab bahori paytida qirollikda norozilik toʻlqinlari boʻlgan paytida Abdulloh status-kvoni saqlab qoldi[11]. BBC agentligining 2013-yilgi hisobotiga koʻra, Saudiya Arabistoni ikki davlat oʻrtasidagi yaqin aloqalar tufayli Abdulloh Pokistondan oʻz xohishiga koʻra yadro qurolini olishi mumkin edi[12]. Abdulloh Pokiston bilan uzoq yillik munosabatlarga ega edi. General Pervez Musharraf 1999-yilda Pokistondagi davlat toʻntarishi natijasida hokimiyatdan agʻdarilganidan soʻng, Saudiya Arabistonidan siyosiy boshpana soʻragan[13]. Abdulloh bu maslada yordam bergan[14].
Abdulloh Fahdning ukalaridan biri edi. 2005-yilda qirol boʻlgach, Abdulloh oʻgay ukasi Sulton bin Abdulazizni valiahd shahzoda etib tayinladi. Sulton 2011-yilda vafot etgach, Sultonning ukasi Naif taxt vorisi etib tayinlangan, ammo keyingi yili Naifning oʻzi vafot etgan. Keyin Abdulloh Salmon ibn Abdulazizni valiahd shahzoda etib tayinladi. Turli maʼlumotlarga koʻra, Abdulloh 30 marta uylangan va 35 dan ortiq farzand koʻrgan. Dunyodagi eng boy qirollardan biri edi. 2015-yilda 90 yoshida vafot etgach, uning oʻrniga oʻgay ukasi Salmon keldi[15].
Manbalar
tahrir- ↑ „Saudiʼs King Abdullah grants 50 Bn for new university fund“. Financial Times (19-may 2008-yil). Qaraldi: 1-sentabr 2013-yil.
- ↑ „No. 3: King Abdullah bin Abdulaziz“. Forbes (11-mart 2011-yil). 2011-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-mart 2011-yil.
- ↑ „King Abdullah bin Abdulaziz“. Saudiembassy.net. 2012-yil 18-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2012-yil. (Wayback Machine saytida 2012-06-18 sanasida arxivlangan)
- ↑ Korol Saudovskoy Aravii Abdalla skonchalsya na 91-m godu jizni //TASS 23 yanvarya 2015
- ↑ „Whoʻs who: Senior Saudis“. BBC (30-oktabr 2007-yil). Qaraldi: 27-aprel 2012-yil.
- ↑ „King of the Kingdom of Saudi Arabia“. Saudi Arabia: Ministry of Higher Education of Saudi Arabia (4-avgust 2010-yil). 2012-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyun 2012-yil. (Archive.is saytida 2012-12-24 sanasida arxivlangan)
- ↑ Forbes
- ↑ „Who's who: Senior Saudis“. BBC (2007-yil 30-oktyabr). Qaraldi: 2012-yil 27-aprel.
- ↑ US confirms $60bn Saudi arms deal Al Jazeera 20 October 2010.Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. - ↑ Saudi Arabia profile BBC Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. - ↑ Saudi Arabia: Fundamental change? Al Jazeera 19 October 2010 Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. - ↑ Mark Urban. (6 November 2013).Saudi nuclear weapons 'on order' from Pakistan BBC Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. - ↑ „King Abdullah said Nawaz was his friend, had to let him go: Musharraf“. Dunya News. Qaraldi: 2016-yil 7-noyabr.
- ↑ Zeeshan Haider. „Saudi Arabia urges ex-Pakistani PM to stay in exile“. Reuters (2007-yil 8-sentyabr). Qaraldi: 2021-yil 2-dekabr.
- ↑ „Kingdom Kings“. Saudi Arabia: Ministry of Commerce and Industry – Kingdom of Saudi Arabia. 2012-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyun 2012-yil. (Wayback Machine saytida 2012-10-22 sanasida arxivlangan)