Artur Konolli (inglizcha: Arthur Conolly; 1807-yil 2- iyul, London, Britaniya imperiyasi1842-yil 17-iyun, Buxoro, Buxoro amirligi) — ingliz razvedkachisi, sayyoh, yozuvchi. "Katta o'yin" atamasining muallifi[1].

Artur Konolli
Asl ismi inglizcha: Arthur Conolly
Tavalludi 2-iyul 1807-yil
London, Britaniya imperiyasi
Vafoti 17-iyun 1842-yil
Buxoro, Buxoro amirligi
Unvoni London qirollik jamiyati a'zosi
Lavozimi kapitan

Biografiyasi

tahrir

Artur Konollining ota-onasi u o'n ikki yosh bo'lganida vafot etgan. Undan tashqari oilada yana besh aka-uka bor edi. Konolli harbiy xizmatni 16 yoshida Hindistonda boshlagan. 1829-yil oxirida leytenant Konolli ta'tildan Moskva orqali Hindistonga qaytadi. U Moskvadan Kavkazga, soʻngra Xiva xonligiga yetib borish niyatida Qoraqum choʻlini bosib oʻtgan. U Xivaga yetib bora olmadi, lekin 1830-yilning sentyabrida Afgʻonistonning Hirot shahriga yetib keldi. O'zining xavfli sayohati natijasida u "Putishestviye v Severnuyu Indiyu suxoputnim putyom iz Britanii cherez Rossiyu, Persiyu i Afganistan" kitobini nashr etdi; 1843-yil. U Britaniya Hirot hukmdori Kamron shohni qo'llab-quvvatlashi kerak deb hisoblagan.

1841-yil sentyabrda Rossiyaning Oʻrta Osiyoga kirib kelishiga qarshilik koʻrsatish maqsadida Konolli kapitanlik darajasida boʻlgan holda Xiva, Buxoro va Qoʻqon xonliklari hukmdorlarini oʻzaro kelishmovchiliklarni bir chetga surib qoʻyishga ishontirmoqchi boʻldi, biroq buning uddasidan chiqa olmadi. Oktyabr oyida Konolli Buxoroda qo'lga olindi va u yerda yana bir britaniyalik razvedkachi polkovnik Charlz Stoddartni ozod qilish uchun keldi. Keyingi yilning 17-iyunida Buxoro amiri Nasrulloning buyrug‘i bilan josuslikda ayblangan har ikki zobitning boshi kesildi. 1845-yilda ruhoniy Jozef Vulf ikki zobitning taqdirini bilish uchun sayohatga chiqdi va qatl haqidagi xabarni tasdiqladi. Konolli portreti Londondagi Milliy portret galereyasida, kundaliklari va xatlari Britaniya kutubxonasi va Durham universiteti kutubxonasida saqlanadi.

"Buyuk o'yin" iborasi

tahrir

"Buyuk o'yin" iborasi Konolliga tegishli. Bu XIX asr oxirida Angliya va Rossiya imperiyasining O'rta Osiyo va Hindistonda ta'sir o'tkazish uchun kurashini anglatadi[2].

Manbalar

tahrir
  1. Piter Xopkirk . Rossiyaga qarshi buyuk o'yin: Osiyo sindromi. - М., Ripol Classic, 2004 yil.. 
  2. Ергин 2016.

Adabiyotlar

tahrir
  NODES
os 21