Mito (Ibaraki)

Mito (yaponcha: 水戸市 Mito-si) Yaponiyaning Kanto hududining shimolidagi Ibaraki prefekturasining markazi. 2020-yil 1-iyul holatiga koʻra, shaharning 123,282 xonadonida 269,330 kishi istiqomat qiladi va har 1 km² hududiga 1239 kishi toʻgʻri keladi. 65 yoshdan oshganlar aholining 27.1 % ini tashkil etadi. Maydoni 217.32 km².

Mito 水戸市
alohida shahar
Bayroq Gerb
36°21′57.0″N 140°28′16.5″E
Mamlakat	Yaponiya
Prefektura	Ibaraki prefekturasi
Maydon	217.32 km2 (83.91 kv mi)
Iqlim turi	nam kontinental
Rasmiy til(lar)i	yapon
Aholisi  (2020)	269,343 kishi
Milliy tarkib	yaponlar
Konfessiyaviy tarkib	buddizm, sintoizm
Vaqt mintaqasi	UTC+9
Telefon kodi	029-224-1111
Mito 水戸市 Mito 水戸市

Mito stantsiyasining shimoliy chiqish yoʻlidagi Plaza

Geografiyasi

Mito Ibaraki prefekturasining markazida joylashgan. Mito  Tinch okeanidan 10 km ichkarida, shaharning shimolidan sharqqa qarab oqib oʻtadigan Naka daryosi quyiladigan joyda joylashgan. Janubda Senba koʻli dam olish maskani mavjud. Mito stansiyasidan gʻarb, ayniqsa janubi-gʻarb tomonida turar-joy binolari mavjud asosiy koʻcha joylashgan.

Atrofidagi munitsipalitetlar

Ibaraki prefekturasi

• Hitachinaka
• Kasama
• Naka
• Ibaraki
• Oarai
• Sirosato

Iqlimi

Mito nam subtropik iqlimga ega boʻlib, issiq yoz va sovuq qish, yengil qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Mitoda oʻrtacha yillik harorat 13,6 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1353,8 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat avgustda 25,2 °C atrofida, eng pasti esa yanvarda 3,0 °C atrofida boʻladi.

Demografiyasi

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Mito aholisi oʻtgan asrda barqaror ravishda koʻpaygan.

Aholining oʻsishi

Yil	Aholi	±%
1950	141,154	—
1960	162,16	+14.9%
1970	195,818	+20.8%
1980	239,742	+22.4%
1990	260,456	+8.6%
2000	261,562	+0.4%
2010	268,75	+2.7%
2020	270,685	+0.7%

Tarixi

Miloddan avvalgi IV asrda Mitoga Yamato xalqi joylashdi. Heian davrining oxirida, Heike urugʻining sarkardasi Baba Sukemoto Mitoga koʻchib oʻtdi va u yerda qal’a qurdi. Mito qal’asida shundan keyin bir necha marta boshliq oʻzgardi; Satake urugʻi nazorati ostida boʻlganlar Sengoku davrida uni qoʻlga kiritdilar, ammo 1603-yilda Sekigahara jangidan keyin Satake uni Tokugava Ieyasuga topshirishga majbur boʻldi. Ieyasuning oʻgʻli Tokugava Yorifusaga Mito qal’asi berildi, u oilaning asosiy nasl-nasabi muvaffaqiyatsizlikka uchragan taqdirda yangi syogun bilan taʼminlashga qodir boʻlgan uchta „gosanke“ filialidan birining rahbari boʻldi. Bu davrda Mito XVIII—XIX asrlarda Gʻarb taʼlimini nafaqat yapon xalqining texnologik taraqqiyoti, balki Yaponiyaning texnologik taraqqiyoti uchun vosita sifatida qoʻllab-quvvatlagan Ayzava Seisisai boshchiligidagi konfutsiy eʼtiqodidagi natativist olimlarning yigʻilishi boʻlgan Mito maktabi qarorgohi edi. Shahar Yaponiyaning oʻziga xosligi va xalqlar orasidagi ustunligini isbotlash vositasi edi. Kodokan xan maktablarining eng kattasi edi. Edo poytaxti Mito bilan toʻgʻridan-toʻgʻri Mito Kaido orqali bogʻlangan. Tokugava Mitoni Meidzi islohoti davrigacha boshqargan.

Mito shahri 1889-yil 1-aprelda zamonaviy munitsipalitetlar tizimining oʻrnatilishi bilan tashkil topgan. Bu payt shahar Yaponiyada tashkil etilgan birinchi 31 shahardan biri edi. 25 000 aholisi boʻlgan shahar Ibaraki prefekturasining prefektura markazi sifatida belgilangan. 1900-yilga kelib Joban liniyasi Mitoni Tokio bilan bogʻladi va 1910-yilga kelib butun shaharda telefonlar va elektr yoritgichlar mavjud boʻlgan. 1945-yil 2-avgustdagi Mito havo hujumi paytida, Ikkinchi Jahon urushi tugashi arafasida shaharning toʻrtdan uch qismidan koʻprogʻi yonib ketgan.

Mito chegaralari 1955-yildan 1958-yilgacha qoʻshni Kamiono, Vatari, Yoshida, Sakedo, Kavavada, Yanagava, Kunita va Iitomi va Akatsuka qishloqlarini qoʻshib olish orqali kengaytirilgan. Tsunezumi qishlogʻi 1992-yilda qoʻshib olingan. 2001-yilda Mito mahalliy avtonomiyaga ega boʻlgan maxsus shahar sifatida belgilandi. Qoʻshni Uchihara shahri 2005-yilda Mitoga boʻysundiriladi. Shahar 2011-yil Tohoku zilzilasi va sunamida jiddiy zarar koʻrgan, 25 982 ta uy toʻliq yoki qisman vayron boʻlgan; halokatdan soʻng 2 oʻlim holati qayd etilgan.

Mito 2020-yil 4-aprelda mahalliy avtonomiyalar yanada koʻpaygan holda asosiy shahar sifatida belgilandi.

Hukumat

Mito toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 28 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Mito Ibaraki prefekturasi assambleyasiga olti nafar aʼzoni qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya rejimi quyi palatasining Ibaraki 1-okrugi va Ibaraki 2-okrugi oʻrtasida boʻlingan.

Iqtisodiyot

Mito birinchi navbatda mintaqaviy savdo markazi va maʼmuriy shahardir, chunki Ibarakidagi sanoatning aksariyati yaqin atrofdagi Tsukuba va Hitachi shaharlari atrofida joylashgan. Mito kamtarona, ammo gullab-yashnayotgan turizm industriyasiga ega, markazida Kayraku-en bogʻlari va Tokugava oilasiga bagʻishlangan mahalliy muzeylar mavjud.

Taʼlim

• Ibaraki universiteti
• Tokiva universiteti
• Tokiva Junior kolleji
• Mitoda shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 32 ta davlat boshlangʻich maktabi va 15 ta davlat oʻrta maktabi va milliy hukumat tomonidan boshqariladigan bitta davlat boshlangʻich va bitta davlat oʻrta maktabi mavjud. Shaharda bitta xususiy boshlangʻich va ikkita xususiy oʻrta maktab mavjud. Mitoda Ibaraki prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan yettita davlat oʻrta maktabi va yettita xususiy oʻrta maktab, shuningdek, faqat tungi va sirtqi kurslarni taklif qiluvchi bitta davlat va bitta xususiy oʻrta maktab mavjud. Prefekturada nogironlar uchun oltita maxsus taʼlim maktabi ham mavjud.
• Shaharda Ibaraki koreys boshlangʻich, oʻrta va yuqori maktabi, Shimoliy Koreya maktabi joylashgan.

Transporti

Temir yoʻl

JR East — Mito/Joban liniyalari

• Uchihara - Akatsuka — Kairakuen — Mito

JR East — Suigun liniyasi

• Mito

Kasima Rinkai temir yoʻli Oarai Kasima liniyasi

• Mito - Higasi-Mito — Tsunezumi

Magistral yoʻl

• Joban tezyurar yoʻli — Mito almashinuvi
• Kita-Kanto tezyurar yoʻli — Mito Minami almashinuvi
• Higasi-Mito yoʻli — Mito-Oarai almashinuvi
• 6-milliy yoʻnalish
• 50-milliy yoʻnalish
• 51-milliy yoʻnalish
• 118-milliy yoʻnalish
• 123-milliy yoʻnalish
• 124-milliy yoʻnalish
• 245-milliy yoʻnalish
• 349-milliy yoʻnalish
• 400-miliy yoʻnalish

OAV

• Ibaraki Simbun
• Ibaraki eshittirish tizimi

Mahalliy diqqatga sazovor joylari

• Mito — Yaponiyaning uchta buyuk bogʻidan biri hisoblangan Kayraku-en yapon bog'i joylashgan joy. 1842-yilda Tokugava Nariaki tomonidan qurilgan bogʻ butun mamlakat boʻylab oʻzining daraxtlari bilan mashhur. Koʻp odamlar bahorda, ayniqsa Ume festivali paytida gullarni koʻrish uchun bogʻga kelishadi. Yozda Mitoda shuningdek, Mito Kumon festivalini oʻtkaziladi.
• Art Tower Mito
• Ibaraki zamonaviy sanʼat muzeyi
• Ibaraki prefekturasi tarix muzeyi
• Kodokan maktabi
• Senba koʻli
• Mito qal’asi
• Mito shahar botanika bogʻi
• Tokiva Jindza

Professional sport

• Mito HollyHock, J. League
• Ibaraki Robots, B. League
• Malva FK, F. League

Qardosh shahar munosabatlari

•  — Anaheim, Kaliforniya, AQSh, 1976-yil 21-dekabrdan buyon
•  — Chunsin, Xitoy, 2000-yil 6-iyundan beri
•  — Tsuruga, Fukui, Yaponiya, 1964-yil 10-oktyabrdan buyon

Taniqli shaxslar

• Yuko Suzuhana, musiqachi
• Yokoyama Taikan, rassom
• Nakamura Tsune, rassom
• Stomu Takeishi, musiqachi
• Aritomo Goto, IJN admirali
• Takeo Kurita, IJN admirali
• Kindzi Fukasaku, rejissyor

  

  Kindzi Fukasaku ish ustida

• Takashi Koizumi, rejissyor
• Teru Shimada, aktyor
• Yutaka Nakadzima, aktyor
• Hiroyuki Vatanabe, aktyor
• Mika Katsumura, aktrisa
• Sinʼichiro Ikebe, musiqachi
• Mayumi Godzo, qoʻshiqchi
• Nobuo Tobita, dublyaj aktyori
• Megumi Nakadzima, dublyaj aktrisasi, qoʻshiqchi

  

  Mayʼn (chapda) va Megumi Nakadzima (oʻngda) konsertda

• Azusa Tadokoro, ovozli aktrisa, qoʻshiqchi
• Mitoizumi Masayuki, sumo kurashchisi (Sekivake)
• Musoyama Masashi, sumo kurashchisi (Ozeki)
• Miyabiyama Tetsushi, sumo kurashchisi (Ozeki)
• Takashi Yagihashi, oshpaz
• Sugiura Sigemine, Ikkinchi Jahon urushi qiruvchi uchuvchisi
• Hitachiyama Taniemon, sumo kurashchisi (Yokozuna)

Galereya

• 
  Art Tower Mito
• 
  Kairaku-en bog'idagi Ume festivali
• 
  Daidarabotchi afsonasi
• 
  Senba ko'li va o'rdak
• 
  Senba ko'li va Mito shahri
• 
  Mito shahrining markazi

Havolalar

• Rasmiy veb- (yaponcha)
• Public Interest Incorporated Foundation Tokugava muzeyi (ingl.)